مروری بر اثر تربیتی مناسک مذهبی بر کودکان

حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ از ذوق شرکت در ایستگاه صلواتی محل تا حظ تماشای علم‌هایی که به نشانه احترام سر خم می‌کنند تا سیاه‌پوشی خیابان‌ها و سینه‌زنی دسته‌های عزاداری، همه و همه لحظات و حس‌های ماندگاری هستند که محرم‌ها را کدگذاری کرده اند؛ کد‌هایی که مانند تابلو‌هایی در مسیر زندگی، راهنمای ما در مسیر رشد و تربیت دینی بوده‌اند و بدون آنکه خود بدانیم، زمینه‌ساز ارتباط عمیق‌تر ما با مفاهیم دینی و اعتقادی شده‌اند؛ زمینه‌سازی‌ای که از طریق مناسک دینی صورت گرفته است و در صورت تقویت آن با آگاهی، به محبت همراه با معرفت تبدیل خواهد شد؛ به همین دلیل لازم است که والدین به‌عنوان نخستین آموزگاران کودک به اهمیت حضور کودکان و نوجوانان در مناسک دینی توجه کنند و با حضور آگاهانه در این مناسک به این ارتباط سرعت ببخشند. در ادامه با بیان راه‌های بهره مندی بیشتر از این حضور معنوی، به نکاتی برای حضور مؤثرتر نیز اشاره خواهیم کرد.

بانی و برگزارکننده مناسک مذهبی

بدون تردید شرح آنچه در واقعه عظیم عاشورا رخ داده است، برای کودکان ممکن نیست، با این حال روضه‌های خانگی به‌دلیل مدعوین اندک، مشاهده سخنران و مداح از نزدیک و شنیدن وقایع به‌صورت چهره‌به‌چهره به درک کودکان از این مفاهیم در بستری امن کمک می‌کند. والدین می‌توانند نخست خود بانی چنین محافل ساده و خودمانی باشند یا اینکه بادقت مجالسی را انتخاب کنند که هم دارای محیطی مأنوس باشد و هم از سخنران و مداحانی بهره ببرد که برای انتقال مفاهیم این نهضت عظیم تلاش می‌کنند و به خرافات و... دامن نمی‌زنند.

زمینه‌سازی برای انس با اهل‌بیت (ع)

حضور کودکان در محافل مذهبی و شرکت در مناسک دینی، موجب می‌شود که بدون واسطه محبت و ارادت به اهل‌بیت (ع) را در رفتار و اعمال نزدیکانشان مشاهده کنند. این مشاهده، گاه از شرح وقایع و اطلاع دقیق از آنچه برای اهل‌بیت (ع) پیش آمده است، نیز مؤثرتر عمل می‌کند. درحقیقت کودکان با حضور در این مجالس، میراثی چندصدساله را از مسیر والدین و نزدیکانشان دریافت می‌کنند و این محبت و ارادت در ذهن و روحشان نقش می‌بندد.

حضوری که خانوادگی‌اش، مؤثرتر است

در روزگار ما کودکان بیشتر آموزش‌ها را در دوره‌های خصوصی یا نیمه‌خصوصی دور از والدین دریافت می‌کنند یا به مدد وسایل الکترونیک از مجرا‌های مجازی آموزش می‌بینند، اما در حوزه تربیت دینی نباید به حضور همه خانواده در مناسک بی‌توجه بود؛ به‌طور مثال حضور دسته‌جمعی اعضای خانواده در پیاده‌روی اربعین، خود می‌تواند مانند یک دوره فشرده آموزشی عمل کند. 

در این مسیر کودک همراه خانواده درضمن تجربه حس امنیت و انس، زائرانی را با گویش‌های متفاوت و آداب گوناگون مشاهده می‌کند. این‌گونه او هم صبر و مدارا را می‌آموزد و هم بی‌واسطه در مسیر این نمایش عظیمِ ارادت و محبت به اهل‌بیت (ع) قرار می‌گیرد.

بستری برای پیوند عمیق‌تر

همراهی کودکان در مناسک مذهبی، از روضه‌های خانگی گرفته تا حرکتی به عظمت راهپیمایی اربعین، فرصت مناسبی است تا بچه‌ها سؤالات خود را درباره اهل‌بیت (ع)، مفاهیم دینی و اهمیت شعائر مذهبی بپرسند و والدین می‌توانند پاسخ‌های صحیح و مناسب را به آنها بدهند. 

این تعاملات خانوادگی به بچه‌ها کمک می‌کند به درک عمیق‌تری از مفاهیم دینی برسند و ارتباطات خانوادگی قوی‌تری را تجربه کنند. درنتیجه، این مناسک می‌تواند یک وسیله مؤثر برای آموزش و انتقال آموزه‌های اهل‌بیت (ع) و فرهنگ عاشورا به نسل جدید و جوانان شناخته شود و به آنها کمک کند تا بهترین ارتباط را با این رویداد مهم برقرار کرده، بهترین درک را از آن پیدا کنند.

نقش‌آفرینی در مناسک دینی

حضور مؤثر در روضه‌های خانگی، هیئات‌های محلی یا مساجد، به کودکان کمک می‌کند تا بسیاری از آموزه‌های دینی را همراه با فعالیت در این مناسک بیاموزند. مسئولیت دادن به کودکان در روضه‌های خانگی، همذات‌پنداری کودک با شخصیت‌های عاشورا، همراهی و حضور کودکان در هیئات، انجام بازی‌های هیئتی و همچنین تهیه کتاب‌های عاشورایی کودکانه، برخی راهکار‌های آشنا کردن کودکان با فرهنگ عاشوراست. 

کودکان در هر دوره زمانی به چیز خاصی علاقه نشان می‌دهند. در یک دوره، علاقه‌مند به نقاشی و در دوره‌ای علاقه‌مند به کتاب و در دوره‌ای دیگر علاقه‌مند به کارتون و انیمیشن هستند که می‌توان با مدیریت درست در هرکدام از این دوره‌ها و با روشی مناسب، فرهنگ عاشورایی را باتوجه‌به علاقه کودکان به آنها آموزش داد.

در ادامه حتما بخوانید قدردانی از نعمت جوانی