ذائقه غذایی کودکان چگونه شکل می‌گیرد؟

سلیقه غذایی در بچه‌ها پیش از تولد شکل می‌گیرد و بر سلامت جسم و روان آن‌ها اثرگذار است.

خبرنگار معصومه متین نژاد

به گزارش شهرآرانیوز؛ لاغری، کم وزنی، چاقی، اضافه وزن، کوتاه قدی و برخی اختلالات تکاملی مانند بیش فعالی جزو شایع‌ترین اختلالات کودکان ایرانی محسوب می‌شوند که رابطه مستقیمی با رژیم غذایی آن‌ها دارند. نکته تأمل برانگیز ماجرا هم اینجاست که فقط بچه‌های خانواده‌های فقیر و کم برخوردار نیستند که درگیر این مشکلات می‌شوند.

تصوری که خیلی از ما از سوءتغذیه داریم، نرسیدن موادمغذی به بدن در اثر ضعف مالی است؛ درحالی که فقرغذایی ممکن است بر اثر بدخوری هم ایجاد شود؛ مشکلی که خیلی از بچه‌ها دارند و والدین همه چیز و همه کس را مقصر آن می‌دانند، به جز خودشان. غافل از اینکه زیربنای ذائقه و سلیقه غذایی هر بچه‌ای در خانواده و حتی پیش از تولد او گذاشته می‌شود. موضوعی که سارا موحد، متخصص تغذیه هم آن را تأکید و در ادامه نکاتی دراین باره بیان می‌کند که دانستنش برای هر پدر و مادری ضروری است.

دوره جنینی؛ شکل گیری ذائقه غذایی

باورش قدری سخت است؛ ولی باید بدانیم ذائقه غذایی بچه‌ها در دوران جنینی آن‌ها و زمانی که در رحم مادر هستند، شکل می‌گیرد. ازاین رو مادرانی که‌ می‌خواهند کودکان بدغذایی نداشته باشند، بهتر است در طول دوره بارداری همه گروه‌های غذایی را مصرف کنند، چون طعم و بوی غذا‌هایی که مادر می‌خورد، در خون او جریان دارد و از طریق جفت به بدن جنین می‌رسد و ذائقه او را شکل می‌دهد.

تلاش بیشتر
اگر کودکی یک بار غذایی را پس می‌زند، نباید فوری نتیجه گرفت که آن غذا را دوست ندارد، بلکه دست کم باید چند نوبت دیگر و با شکل‌های مختلف آن را امتحان کرد.

۱۸-۱۰ درصد
حدود ۱۸درصد کودکان ایرانی دارای اضافه وزن و ۱۰درصد آن‌ها چاق هستند.

۶ ماهگی؛ سن تولد ذائقه غذایی

تغذیه مادر در دوران بارداری و شیردهی بر روی ذائقه غذایی کودک اثرگذار است، ولی شش ماهگی را باید سن تولد ذائقه غذایی در بچه‌ها دانست؛ زمانی که آن‌ها نخستین طعم‌ها را‌ می‌چشند و از بین غذا‌ها دست به انتخاب می‌زنند. ازاین رو خیلی مهم است که ما در نقش پدر یا مادر چه واکنشی نشان بدهیم.

شایع‌ترین اختلالات کودکان کمتر از ۵ سال که ارتباط مستقیمی با تغذیه آن‌ها دارد

نوع اختلال/میزان آن

لاغری ۱۰درصد
کم وزنی ۵ درصد
چاقی ۰.۸ درصد
اضافه وزن حدود ۲ درصد
کوتاه قدی حدود ۴.۵ درصد

براساس آخرین پایش ملی در سال ۱۴۰۱

میانگین کالری مورد نیاز روزانه کودکان

سن / میزان کالری

کمتر از ۲ سال ۷۰۰ تا ۱۰۰۰،
۲ تا ۸ سال ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰
بیشتر از ۸ سال ۱۴۰۰ تا ۲۲۰۰،
۳ وعده + ۳ میان وعده

موادمغذی موردنیاز بدن بچه‌ها باید در سه وعده غذایی اصلی و یک تا سه میان وعده روزانه تأمین شود.

پیامد‌های بدغذایی کودکان

اختلالات رشد و توسعه
کاهش مقاومت به بیماری‌ها
افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن

رابطه ذائقه والدین با بچه‌ها

سلیقه غذایی والدین تأثیر مستقیمی بر ذائقه بچه‌ها دارد. معمولا والدین چاق و خوش خوراک، فرزندان چاق و خوش خوراکی هم دارند.

احتمال چاقی کودک

اگر هردو والد چاق باشند ۸۰ ٪
اگر یکی از والد‌ها چاق باشد ۴۰ ٪
اگر هردو والد لاغر و متناسب باشند ۱۰ ٪

ساختن ذائقه غذایی در بچه‌ها

ذائقه غذایی در بچه‌ها ساختنی است و بر اثر عادت ایجاد می‌شود؛ پس اگر کودکی بدغذایی می‌کند، والدین باید بدانند که یک جای کارشان‌ می‌لنگد. برای این منظور کافی است نگاهی به عادت‌های غذایی خودشان بیندازند؛ همچنین آنچه بچه‌ها می‌خورند.

آیا بچه‌ها به غذا‌های سالم و طبیعی دسترسی راحتی دارند؟
آیا خودشان با لذت غذا‌های سالم را‌ می‌خورند و درباره آن‌ها صحبت می‌کنند؟
چه عادت‌های غذایی دارند؟
آیا از غذا برای تنبیه یا تشویق بچه‌ها استفاده می‌کنند؟
به طور حتم با پاسخ دادن به این پرسش‌ها متوجه چرایی عادت‌های غذایی فرزندشان می‌شوند. بهتر است برای اصلاح عادت‌های غذایی آن‌ها به این چند نکته توجه ویژه داشته باشند.
هیچ گاه بچه‌ها را از خوردن غذا‌های ناسالم منع نکنند؛ بلکه میزان دسترسی و انتظارشان برای مصرف این نوع غذا‌ها را کمتر کنند.
شرط اصلی در تغذیه، رساندن موادغذایی مفید به بدن است؛ پس بچه‌ها را در انتخاب غذا‌های سالم آزاد بگذارند و خودشان هم انتخاب‌های هوشمندانه‌ای برایشان داشته باشند.
برای صرف وعده‌های غذایی اصلی به ویژه صبحانه زمان بگذارند و خانوادگی غذا بخورند. بخش زیادی از آموزش و بخور ونخور‌های غذایی بچه‌ها پای سفره اتفاق می‌افتد.
از بچه‌ها برای تهیه غذا یا خوراک موردعلاقه شان نظرخواهی کنند. همچنین در تهیه غذا آن‌ها را به مشارکت بگیرند.
هنگام رفتن به رستوران یا سفر، اولویتشان انتخاب غذا‌های سالم باشد تا غذا‌های آماده و فست فودی.

نظارت بر بوفه مدرسه‌ها

بچه‌ها با رفتن به مدرسه استقلال پیدا می‌کنند و تاحدی از زیر بلیت والدین خارج می‌شوند. برای همین شاهد تغییرات رفتاری زیادی در آن‌ها هستیم؛ ازاین رو خیلی مهم است که والدین همچنان از دور نظارتشان را داشته باشند، برای نمونه:

به جای دادن پول به بچه ها، چاشت و تغذیه مدرسه شان را خودشان آماده کنند.

بوفه مدرسه‌ها اجازه عرضه غذا‌های ناسالم را ندارند. باوجود این، خیلی از مدرسه‌ها به خاطر سود بیشتر از این قانون تخطی می‌کنند؛ ازاین رو وظیفه والدین است که نظارتشان را بیشتر و از مسئولان مدرسه عمل به این قانون را مطالبه کنند.

از جایگزین‌های سالم برای تنقلات ناسالم استفاده کنند.

سیب زمینی کباب شده در فر به جای چیپس و سیب زمینی سرخ شده
ماست و اسموتی میوه‌های تازه به جای بستنی
کیک و شیرینی‌های خانگی سالم به جای کیک و کلوچه‌های بازاری
ذرت بوداده به جای اسنک
آجیل و خشکبار به جای هله هوله‌های کارخانه‌ای مانند شکلات
میوه کامل به جای آبمیوه
دوغ به جای نوشابه‌های قندی گازدار

بشقاب غذای کودک

اصول تغذیه سالم در کودکان مانند بزرگ ترهاست. آن‌ها نیز به همه گروه‌های غذایی متناسب با وزنشان نیاز دارند؛ انواع ویتامین ها، مواد معدنی، کربوهیدرات ها، پروتئین و چربی. به عبارت ساده‌تر یک بشقاب سالم برای بچه‌ها باید دارای همه گروه‌های غذایی باشد.

یک غذای نشاسته‌ای مانند نان و سیب زمینی
یک واحد سبزی یا سالاد
یک غذای پروتئینی مانند گوشت و تخم مرغ
یک ماده لبنی مانند پنیر یا ماست

نقش گروه هم سالان

نقش گروه هم سالان را نباید نادیده گرفت. برای همین مربیان مهدکودک‌ها می‌توانند نقش بسیار سازنده‌ای در اصلاح ذائقه غذایی بچه‌ها داشته باشند. کافی است بچه‌های به اصطلاح خوش خوراک و سالم خور را در مرکز توجه قرار دهند و از بچه‌های دیگر بخواهند تا مانند او رفتار کنند.

۳ تا ۵ سال

ذائقه چشایی، هر سه تا پنج سال تغییر می‌کند و فرد ممکن است به غذا‌هایی که تا پیش از آن علاقه‌ای نداشته، کشش و تمایل پیدا کند. این اتفاق معمولا بر اثر تغییراتی در زندگی می‌افتد و فرصتی است که والدین باید از آن برای آشتی دادن کودکشان با برخی مزه‌ها و غذا‌ها استفاده کنند.