چرخ بازار چرخ لنگ می‌‌زند | گزارشی از وضعیت نابسامان فروش لاستیک خودرو

نگار هاشمیان/ شهرآرانیوز - اگر چرخ ماشینتان خوب نمی‌چرخد و قرار است در راستای حمایت از کالای داخلی و کاهش مخارجتان برای آن، ۴ حلقه لاستیک نو و ایرانی بخرید حتما حواستان به قیمت‌ها باشد. اکنون برای تایر‌ها نرخ مصوب دولتی یا همان تعاونی تعریف شده که بیش از یک‌سوم پایین‌تر از  قیمت لاستیک در بازار آزاد است. البته قرار بود شبکه توزیع کنترل و از ۲ نرخی شدن این کالا جلوگیری شود. اما دلالان باز هم روشی برای خروج کالا با نرخ مصوب دولت از شبکه توزیع و ورود آن به بازار آزاد پیدا می‌کنند.

 شما اگر قصد خرید چرخ برای چهار‌چرختان دارید، باید درخواست خود را در سایت یکی از کارخانه‌های کویرتایر، ایران‌تایر یا بارز با وارد کردن کد ملی، کد پستی و مشخصات خودرو ثبت کنید. حداکثر تعداد تایر با نرخ تعاونی برای هر خودرو ۴ حلقه در سال است. البته کارخانه بارز در مشهد در هر ۶ ماه ۲ حلقه لاستیک به خریدار تحویل می‌دهد. همچنین هر کدام از کارخانه‌ها روش ارسال مخصوص به خود را دارند؛ به عنوان مثال کویرتایر لاستیک‌ها را به آدرس پستی شما ارسال می‌کند، اما برای تحویل لاستیک بارز و ایران‌تایر باید در زمان مشخص‌شده با در دست داشتن مدارک مورد نیاز که در سایت‌های ثبت‌نامی به آن اشاره شده است به فروشگاه‌های عرضه مستقیم این کارخانه‌ها مراجعه کنید. حالا بعضی از خریداران غیر واقعی که چهار‌چرخ اتومبیلشان خوب هم می‌چرخد، پس از تحویل لاستیک دولتی اقدام به فروش آن با قیمتی بالاتر در بازار می‌کنند. این اقدام که شاید به چشم هیچ‌کدام از ما نیاید یکی از راه‌باریکه‌های دونرخی شدن این کالاست. برای تأیید این ماجرا کافی است سری به سایت دیوار بزنید و واژه لاستیک را جست‌وجو کنید، آن‌وقت می‎بینید که فروشنده‌های غیررسمی که لاستیک‌هایی را با قیمت مصوب خریده‌اند، آن‌ها را بیش از ۳۰ درصد بالای قیمت به فروش می‌رسانند.
برای بررسی نحوه توزیع و وضعیت بازار لاستیک‌فروشان به همراه بازرسان اصناف و معاون اتحادیه لاستیک‌فروشان مشهد راهی خیابان کوشش شدیم. در ابتدا به یکی از نمایندگی‌های فروش لاستیک بارز سر زدیم که در همان موقع مشغول خالی کردن بار رسیده از کارخانه بود. از در پشتی وارد انباری شدیم که بوی لاستیک‌های تلنبار شده در آن نفس کشیدن را سخت می‌کرد. مسئول فروشگاه با نشان دادن یک دفتر خط‌کشی‌شده به شهرآرا گفت: پس از دریافت بار از کارخانه، هر‌روز با ۱۰ نفر از ثبت‌نام‌کنندگان تماس می‌گیریم تا برای تحویل ۲ حلقه لاستیک خود به فروشگاه مراجعه کنند. او که بر صحت نحوه توزیع از سوی نمایندگی‌ها تأکید بسیار داشت در جواب بازرس اصناف درباره محل نشت تایر ایرانی در بازار آزاد، این‌طور پاسخ داد: اسناد و مدارک تحویل کالا از کارخانه و فروش آن به خریدار‌ها کاملا مشخص است و پیدا کردن محل نشتی این تایر‌ها وظیفه بازرسان است.

در ادامه مسیر از بازرسان درخواست کردیم به صورت نامحسوس وارد فروشگاه‌ها شویم تا از مبلغ و موجودی تایر‌های ایرانی در بازار خرده فروشی گزارشی تهیه کنیم. در همان فروشگاه اول قیمت یک جفت لاستیک پراید حدود ۲ برابر قیمت مصوب بود. فروشنده این فروشگاه در پاسخ به سؤال شهرآرا که آن موقع به عنوان خریدار مراجعه کرده بود و درخواست یک جفت تایر برای پراید داشت، گفت: «یک جفت تایر ۷۰۰ هزار تومان، همین الان هم می‌ا‌ندازیم زیر ماشینتون، ۴ حلقه هم بخواین داریم.» همین حرف برای ورود بازرسان به این مغازه کافی بود. فروشنده در ابتدا زیر بار گفته‌های خود نمی‎رفت و ادعا می‌کرد که «چند حلقه لاستیک پراید بیشتر ندارم، قیمتی که به خانم گفتم برای ۴ حلقه بوده، فاکتور فروش‌های من هست و...» ماجرا به همین‌جا ختم نشد، بازرس اصناف از فروشنده فاکتور خرید خواست که فاکتوری در کار نبود. او ادعا می‌کرد که این چند حلقه لاستیک را از یکی از نمایندگی‌های همان اطراف گرفته است و می‌خواهد به قیمت دولتی بفروشد، اما ماجرا زمانی بیخ پیدا کرد که بازرس اصناف از پله‌های باریک کنار مغازه بالا رفت و با حجم بالایی از انواع لاستیک پراید مواجه شد. ۱۲۴ حلقه لاستیک در محل توقیف و قرار شد که با دستور اصناف با قیمت مصوب فروخته شود. اما فروشنده بازهم فاکتور خریدی ارائه نکرد تا منشأ توزیع این لاستیک‌ها مشخص شود. با‌این‌حال قرار بر این شد که فروشنده امروز به همراه فاکتور‌های فروش به قسمت بازرسی اصناف مراجعه کند. بازرس اصناف با بیانی طنز خطاب به فروشنده گفت: این‌مجموعه لاستیک از سبد فروش کارخانه هم تکمیل‌تر است. او به شهرآرا قول داد که منشأ نشت لاستیک‌ها به بازار آزاد را پیدا کند.

یکی از خریداران لاستیک تعاونی درباره نحوه خریدش به خبرنگار شهرآرا گفت: برای خودرو ۲۰۶ خود نیاز به ۴ حلقه لاستیک داشتم. از طریق برگ سبز خودرو توانستم ۲ حلقه لاستیک دولتی باقیمت مصوب دریافت کنم، اما به اجبار برای خرید ۲ حلقه لاستیک دیگر به خیابان جمهوری رفتم و تقریبا برای خرید آن‌ها ۲ برابر قیمت مصوب پول دادم.
معاون اتحادیه فروشندگان لاستیک در مشهد نیز در‌این‌باره به شهرآرا گفت: حدود ۴۰ نماینده فروش لاستیک در مشهد فعالیت دارند که عملکرد آن‌ها برای ما بسیار با اهمیت است. علی باروتیان با بیان اینکه ۹۶۰ واحد آزاد در این صنف فعالیت دارند ادامه داد: جنسی که از طریق کارخانه‌ها به شبکه توزیع تزریق می‌شود به ۴۰ نمایندگی اصلی می‌رسد. نمایندگی‌ها ۸۰ درصد کالای خود را به مردم و ۲۰ درصد را به همکاران خرده‌فروش خود می‌دهند. اما این ۲۰ درصد کفاف نیاز آن‌ها را نمی‌دهد.
به گفته او کالا‌هایی که در بازار با نرخ بالا وجود دارد، یا خود فرد به صورت مستقیم از در کارخانه خریده، یا از بازار تهران تهیه کرده است.
با وجود همه گفتگو‌ها، بازهم به صورت دقیق مشخص نشد که محل نشت تایر ایرانی با قیمت غیرمصوب آن‌هم با آن حجم در یک مغازه کوچک که نمونه‌ای از وضعیت بازار بود، کجاست.
با این حال امیر دلداری، مدیر بازرسی و نظارت اتاق اصناف مشهد در این باره به شهرآرا گفت این موضوع را به صورت ویژه پیگری خواهد کرد. تا محل نشت لاستیک‌ها در بازار آزاد مشخص شود.