نگرانی برای تامین آب مشهد در تابستان آینده وجود ندارد

بنیامین یوسف‌زاده/ شهرآرانیوز - ٢سال قبل تقریبا در همین روز‌ها بود که خبر نگران کننده‌ای از حوضه آبریز استان به گوش رسید و مسئولان آبی خراسان رضوی به صراحت از نیمه راه بودن رفاقت «دوستی»، بزرگ‌ترین سد شرق کشور کشور، سخن گفتند.

 

به گفته آن‌ها سال ۹۸ باید مشهد با یکی از منابع مهم آبی اش خداحافظی می‌کرد، اما لطف خدا و بارش‌های فوق العاده بهار آن سال، تمام معادلات را به هم ریخت و بار دیگر «دوستی» آغوشش را به روی خراسانی‌ها و به ویژه مشهدی‌ها گشود.

روزنامه شهرآرا نیز تیرماه سال ۹۷ در گزارشی با عنوان «دوستی؛ رفیق نیمه راه» به ابعاد این ماجرا پرداخت و به فاجعه‌ای اشاره کرد که می‌توانست درصورت همراهی نکردن سد دوستی و از رهگذر استفاده بی حدوحصر از منابع آب زیرزمینی، گریبان گیر مشهد باشد. اما حالا اوضاع فرق کرده است؛ بارش‌های چشمگیر بهار سال‌های ۹۸ و ۹۹، ذخایر آبی سد‌های خراسان رضوی را پر و پیمان کرده است و حتی به گفته قائم مقام شرکت آب منطقه‌ای استان، هیچ گونه نگرانی برای تامین آب مشهد از سد دوستی در بهار و تابستان سال آینده نیز وجود ندارد.


کاهش نسبی ذخیره «دوستی»
علیرضا طاهری با اشاره به حجم ۸۸۷‌میلیون مترمکعب آب ذخیره شده در سد دوستی تاکنون گفت: حجم اصلی این سد در زمان افتتاح بیش از یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون مترمکعب بود که با احتساب حدود ۴۰ میلیون مترمکعب رسوب‌های ۱۶ سال اخیر این سد، حجم فعلی به یک میلیارد و ۲۱۰ میلیون مترمکعب رسیده است. در این میان جدول‌های آماری شرکت آب منطقه‌ای استان از حجم ذخیره شده آب سد دوستی در مدت مشابه سال قبل به میزان ۷۴۵ میلیون مترمکعب حکایت دارد. البته این نکته را هم باید گفت که هفته پیش، همین موقع میزان حجم آب ذخیره شده در سد مذکور چیزی حدود ۹۰۵ میلیون مترمکعب بوده است که نشان می‌دهد گرمای هوا و برداشت از آن در روز‌های اخیر، ۲۰ میلیون مترمکعب از ذخایر آن کاسته است.
اما به گفته مشاور و جانشین مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی این موضوع به هیچ وجه نگران کننده نیست، زیرا سد دوستی از آن دسته سد‌ها نیست که ذخیره اش در یک بازه کوتاه مدت از بین برود.


سرعت زیاد تبخیر در سد دوستی
البته لابه لای صحبت‌های او موضوعات قابل تأمل دیگری هم به چشم می‌خورد؛ او با طرح این سوال که «آیا در این مقطع زمانی استفاده از آب‌های سطحی، کاری منطقی است یا بهره گیری از سفره‌های آب زیرزمینی؟»، بر این باور است که برای تقویت آبخوان‌های خدادادی زیرسطحی باید منابع تامین آب را به سمت منابع روسطحی سوق داد. به معنای دیگر منابعی همچون منابع آب پشت سدها، ظرفیت بسیار خوبی برای تامین آب تابستان شهر‌ها و روستا‌ها به حساب می‌آید؛ زیرا درصورت استفاده نکردن از این آب، هم سطح کیفی آن تنزل خواهد کرد و هم باید شاهد تبخیر بالا و از بین رفتن حجم عظیمی از این ظرفیت فوق العاده باشیم. به گفته طاهری، میزان تبخیر فعلی در سدی همچون دوستی، حدود ۱۰ مترمکعب در ثانیه است. این رقم آنجا نمود پیدا می‌کند که برداشت آب از این سد برای تامین آب شرب مشهد، حدود ۶ مترمکعب در ثانیه به ثبت می‌رسد. وی با اشاره به قابلیت استفاده از آب شرب در سد‌های دوستی، طرق، کارده، ارداک، تبارک و بار بر این نکته تاکید کرد: حال که شرایط جوی و نزولات آسمانی خوب است، باید در مرحله نخست از ظرفیت سدهایمان به جای بهره گیری از سفره‌های آب زیرزمینی استفاده کنیم.


آبدهی طرق و ارداک؛ به اندازه ۵ چاه
قائم مقام شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی در صحبت هایش گریزی هم به سد‌های دیگر مشهد زد و گفت: مشهد به جز سد دوستی ۳ منبع بزرگ تامین آب روسطحی به نام سد‌های طرق، ارداک و کارده دارد که امسال میزان ورودی خوبی داشته اند.
وی با اشاره به تزریق ۱۰۰۰ و ۹۰۰ لیتر بر ثانیه آب توسط ٢سد طرق و ارداک بیان کرد: در این زمینه می‌توان پیک سایی بسیار خوبی برای استراحت دادن به منابع آبی زیرزمینی و تقویت آن‌ها داشت. به معنای دیگر میزان استحصال آب از ٢سد مذکور با دبی ۵۰ حلقه چاه آب در استان برابری می‌کند.
میزان آب ذخیره شده پشت ۳ سد طرق، تبارک و کارده به ترتیب ۳۱، ۲۷ و ۱۳ میلیون مترمکعب به ثبت رسیده که این رقم در مدت مشابه سال قبل به ترتیب ۲۴، ۲۸ و ۱۰ میلیون مترمکعب بوده است.
طاهری یک بار دیگر به ماجرای ۳۷ دشت تشنه و تفتیده استان اشاره کرد و گفت: از این میزان ۱۹ دشت در حالت ممنوعه و ۱۵ دشت در وضعیت ممنوعه بحرانی قرار دارند که مشهد نیز درزمره همین دشت هاست. ۳ دشت کلات، گنبدلی و آق دربند هم به این دلیل در شرایط خوبی قرار دارند که در هسته زمین آن ها، قابلیت گسترش چاه‌های زیرزمینی وجود نداشته است.