چالش دسترسی راحت به نان در خیابان‌های منتهی به حرم امام رضا علیه‌السلام
ماجرای کمبود نانوایی در اطراف حرم مطهر رضوی. دغدغه‌ای است که مجاوران و به ویژه زائران را با چالش روبه رو کرده است.
به گزارش شهرآرانیوز؛ ماجرای کمبود نانوایی در اطراف حرم مطهر رضوی. دغدغه‌ای است که مجاوران و به ویژه زائران را با چالش روبه رو کرده است. موضوعی که به اعتقاد شهروندان از سوی مسئولان تاکنون توجه جدی به آن نشده است. آن هم در خیابان‌های مجاور حرم امام هشتم (ع) که شاهراه محوری شهر مشهد است و در همه ایام سال محل تردد انبوهی از زائران است.
سایه سنگین گرانی ملک بر نانوایی‌های بافت اطراف حرم مطهر
دغدغه‌ای که بار‌ها ساکنان منطقه ثامن و در محله‌های هم جوار در خیابان‌های امام رضا (ع)، نواب صفوی و دیگر محله‌ها با شهرآرا در میان گذاشته‌اند. یکی از ساکنان این محدوده می‌گوید: باید ساکن این مناطق باشید تا دغدغه ما را بفهمید. محله‌های اطراف حرم مطهر رضوی جدا از ساکنان پذیرای زائران بسیاری هستند که به شهر مشهد سفر می‌کنند. با این حال و نسبت به این جمعیتی که در این محدوده حضور دارند تعداد نانوایی، کم است و کفاف این همه جمعیت را نمی‌دهد.
گروسی، دیگر دغدغه‌مند مشهدی است که به وضعیت نانوایی در بافت پیرامونی حرم نقد دارد. او می‌گوید: هربار شاهد کاهش تعداد نانوایی‌های محدوده حرم هستیم. چندباری که از نانوایان پرس وجو کردم به من گفتند که توان اداره نانوایی را با این گرانی ملک و اجاره بها در محدوده بافت حرم ندارند.
نانوایی‌هایی که تخریب شدند
این شهروند در ادامه می‌گوید: حق با نانوایان است. محله‌های اطراف حرم مطهر به دلیل گرانی قیمت و اجاره سنگین، نانوایی هیچ توجیه اقتصادی ندارد. جالب است بدانید که در سال‌های گذشته بیش از ۲۵ نانوایی در اطراف حرم مطهر رضوی تخریب شد و در ادامه فقط چند کانکس و نان سیار جایگزین شدند، از طرف دیگر سال به سال بر جمعیت زائران افزوده می‌شود.
زائرانی که محل اقامت خود را در محدوده حرم انتخاب می‌کنند. حضور این همه زائر، خودش برکت و نعمت است و باید مغتنم شمرد. به همین دلیل راه اندازی نانوایی دولتی و ثابت در این محله‌های شلوغ و پرجمعیت، حداقل کاری است که مسئولان باید انجام دهند.
این درخواست‌های مکرر مردمی بار دیگر سوژه صدای مردم شهرآرا می‌شود تا با گذر نیم روزی در رینگ پیرامونی حرم مطهر رضوی و محله‌های مجاور وضعیت نان رسانی به مردم را از نزدیک ببینیم. این گزارش روایتی از خیابان‌های اطراف حرم مطهر و گشت و گذار پنج ساعته خبرنگار شهرآراست که هم پای مردم و حتی زائران به عنوان خریدار نان در جست وجوی نانوایی در این محدوده بود. لازم به ذکر است این گزارش از معابر اصلی که محل تردد زائران و مجاوران است تهیه شده است.
خیابان امام رضا (ع) و نانوایی‌های آزادپزش
در ابتدای خیابان امام رضا (ع) در حوالی کوچه کربلا، از هر کاسبی که آدرس نانوایی را می‌پرسم، نان سبوس دار سنتی خراسان در کوچه امام رضا (ع) ۲/۲ را آدرس می‌دهند. ابتدای کوچه با پلاکارد زردرنگی نام و نشان نانوایی را مشخص کرده‌اند. (توزیع انواع نان لواش، نان عراقی، نان روغنی و...) نانوا که پسر جوانی است در توضیح این بنر زردرنگ می‌گوید: داخل کوچه‌ایم، ناگزیر بنری به صورت فارسی و عربی در ابتدای کوچه نصب کرده‌ایم تا زائران که بیشترشان عرب زبان هستند ما را سریع‌تر و راحت‌تر پیدا کنند. از این نانوای جوان می‌پرسم: دولتی یا آزادپزید؟ می‌گوید: آزادپزیم.
کمی جلوتر از یک کاسب آدرس نانوایی دولتی را می‌گیرم. او بدون هیچ تأملی این طور پاسخ می‌دهد: اگر دنبال نان با نرخ دولتی هستید پیشنهاد می‌کنم خودتان را خسته نکنید، چون اطراف حرم و به تعداد انگشتان دست نانوایی دولتی نیست. برای آزادپز‌ها صرفه ندارد که بمانند چه برسد به نان دولتی. مگر ملک از خودشان باشد.
نانوایی دور از دید
پیدا کردن نانوایی در مسیر بعد یعنی میدان بیت المقدس کمی سخت‌تر است. از چند کاسب آدرس می‌گیریم. نشانی که کسبه به ما می‌دهند یک کوچه فرعی است. داخل کوچه که می‌رویم یک بنر زردرنگ زده اند که روی آن درج شده است «نان بربری». با این همه انتهای کوچه خبری از نانوایی نیست. تنها یک بنر کوچک نان برای طبقه دوم یک ساختمان وجود دارد. از یکی از عابران آدرس نانوایی را می‌پرسم با دست همان ساختمانی را که بنر کوچک نان نصب شده نشان می‌دهد و می‌گوید: انتهای کوچک یک ساختمانی است که چند پله دارد. از پله‌ها بالا بروید نانوایی است.
با همان تأکیدات به آدرس مورد نظر می‌رسیم. ظاهر جدید نانوایی حوالی میدان بیت المقدس متفاوت از دیگر نانوایی‌های سنتی این محدوده است. برای رسیدن به آن باید زحمت پیمودن هفت، هشت پله را بکشید تا به پیشخوان نانوایی برسید. در ویترین این نانوایی‌تر وتمیز همه نوع فراورده‌های نانی به چشم می‌خورد. از قطلمه تا شیرینی‌های سنتی و نان پنجره‌ای و نانهای خشک محلی پر از مغز و کنجد.
قیمتی که برای این نان‌ها در نظرگرفته‌اند حداقل چند برابر نرخ عادی و معمول آن است. نان اصلی این مجموعه چندمنظوره، بربری است. مشتری اصفهانی همان طور که نفس زنان از پله‌ها بالا می‌آید قیمت نان را می‌پرسد. رقم بیست هزار تومانی یک قرص نان را که می‌شنود، می‌گوید: قیمت نان در اصفهان، کمتر است.
نکته دیگری که این زائر مطرح می‌کند درباره اطلاع رسانی برای نانوایی هاست. او می‌گوید: حالا ما بنر‌های نان را که در بعضی از کوچه‌ها نصب شده است می‌خوانیم، اما‌ای کاش به عربی نیز کلمه نانوایی درج می‌شد. چون مشهد خیلی زائر عرب زبان دارد. این را در این چند روز گشت و گذار در خیابان‌های اطراف مشهد متوجه شده‌ام.
نانوایی‌های کانکسی کنار باب الجواد (ع)
از شلوغی نانوایی‌های کانکسی مجاور باب الجواد (ع) در آن موقع ظهر پیداست که یا نان باکیفیتی دارند یا قیمت مناسبی. مرد سن و سال دار از هر دو کانکس، هم نان لواش تهیه کرده است هم بربری.
خود را از ساکنان قدیمی محله معرفی می‌کند. این تأکید را در ادامه به توضیحات خودش اضافه می‌کند که با مشکلات نانوایی‌های اطراف حرم بیگانه نیست. او می‌گوید: زمانی که اطراف حرم نوسازی می‌شد در نگاه نخست اولویت بر این بود که معبر عریض شود تا زائر راحت رفت وآمد کند و دسترسی هایش مناسب شود، اما به این فکر نکردند که در کنار اقامت و ایجاد هتل آپارتمان و ... باید در حوزه مایحتاج نیز تدبیری کنند.
شرایط نانوایی‌ها به نحوی است که اکنون ساکنان نیز با مشکل روبه رو هستند چه برسد به زائران. باید به فکر تأمین نیاز‌های اولیه و مایحتاج ضروری آن‌ها نیز باشید. او ادامه می‌دهد: حالا این دو کانکس اینجا و در شلوغ‌ترین نقطه نزدیک به حرم مستقر شده‌اند. همین دو کانکس کار مردم و زائران را راه انداخته‌اند و نان دولتی با قیمت ۳ هزار تومان دست مشتری می‌دهند، اما کم است.
افزایش تعداد نانوایی‌های کانکسی
او پیشنهاد‌هایی هم دارد: به دلیل گرانی ملک کسی نمی‌تواند ملکی را برای نانوایی اجاره کند. من این پیشنهاد را دارم که در جای جای خیابان‌های منتهی به حرم باید این طور نانوایی ها، جانمایی شود. زیرا در معرض دید زائر و مجاور است و نان با قیمت مناسب توزیع می‌کند. اگر تعداد این نانوایی‌ها زیاد شود مشکلات مردم برای تهیه نان کمتر می‌شود.
او در ادامه می‌گوید: نانوایی‌های کانکسی مُسکنی موقت است و برای کوتاه مدت می‌توان روی آن حساب باز کرد، اما شأن بافت اطراف حرم و زائر و مجاور این است که نانوایی‌های ثابتی در این محدوده مستقر شود.
نان شیرین در «سرشور»
مقصد بعدی بازار سرشور است. ساعت ۱۲ ظهر به این محدوده می‌رسیم. تازگی از در و دیوار و معماری سنتی بازار سرشور می‌بارد. دالان تجاری نونوار شده‌ای که درست ابتدای آن یک نانوایی با چراغ‌های چشمک زن نئون جلب توجه می‌کند، اما این نانوایی در آن موقع روز فقط نان قندی و شیرین دارد.
نان بربری اش هم به گفته نانوا، آزادپز است که پخت آن حالا حالا‌ها زمان می‌برد. از نانوای میان سال آدرس نانوایی دولتی را می‌گیریم که انتهای بازار را آدرس می‌دهد. ۱۰ دقیقه‌ای که پیاده می‌روم و تقریبا به انتهای بازار می‌رسم همه نوع مغازه‌ای هست به جز نانوایی.
ضرورت وجود نرم افزاری برای آدرس دهی نانوایی‌های محدوده حرم مطهر
همان طور که در جست وجوی نانوایی مسیر را پیاده می‌رویم یک زائر به ما نزدیک می‌شود و سؤالی مشترک می‌پرسد: ببخشید نانوایی کجاست؟ با این توضیح که ما نیز در جست وجوی نانوایی هستیم همراه ما می‌شود. می‌گوید از یزد آمده‌اند. مسیر و آدرسی که کسبه برای نانوایی داده‌اند طولانی است و برآورد این است که حداقل ۱۰ دقیقه زمان می‌برد تا به نانوایی برسد.
همین زمان فرصتی برای گپ وگفت با این زائر است. می‌گوید: شما مشهدی هستید؟ با تأیید ما این طور صحبتش را ادامه می‌دهد: مشهد شهر بزرگ و پرآمد و شدی است. با این جمعیت باز هم این شهر خیلی تمیز و مرتب است فقط نمی‌دانم چرا نانوایی کم دارد؟ نمی‌دانم، شاید ما یاد نداریم، اما کاش یک نرم افزار بود که زائر می‌توانست آدرس نانوایی‌ها را پیدا کند.
برای مشهد به این بزرگی فکر می‌کنم این نرم افزار واجب است. راستش فکر نمی‌کردم برای نانوایی و پیدا کردن آن مشکل داشته باشیم. من دقت کرده‌ام کلی تابلو اطلاع رسانی در این محدوده نصب کرده‌اند و آن را مشخص کرده‌اند، اما برای این نیاز اصلی مردم که ضروری است دریغ از یک آدرس درست و حسابی.
با خنده حرفش را ادامه می‌دهد: خود شما مشهدی‌ها همه این محله‌ها را می‌شناسید و شاید دیگر آدرس دهی لازم نداشته باشید برای ما که غریبیم فکری کنید.
کوچه چهارباغ و نانوایی کانکسی جمع وجورش
کوچه چهارباغ در خیابان شیرازی را مشهدی‌ها خوب می‌شناسند. پایین نقاشی دیواری اسم و رسم دار آن، چند سالی است که کانکس جمع و جور نان زائر استقرار یافته است. راحت‌تر از دیگر نانوایی‌های منتهی به حرم در دسترس است. نوع سهمیه آرد این نانوایی نیمه یارانه‌ای است و این موضوع با پرده نوشته ای اعلام شده است. نوشته روی پرده، تکلیف زائر را برای قیمت سه هزارتومانی هر قرص نان روشن کرده است.
ساعت کار نانوایی در دو شیفت صبح و عصر و حتی در آن وزن چانه نان هم قید شده است
از فروشنده نانوایی، در مورد روز تعطیل نانوایی سیارش می‌پرسم و اینکه برخی مجاوران این گلایه را دارند که اغلب نانوایی‌های اطراف حرم همه یک روز مشخص را تعطیل اعلام کرده‌اند. او این طور پاسخ می دهد: این آرد و نان متعلق به زائر و مجاور همین شهر است. تعطیلی نانوایی این محله جمعه است، دیگر نانوایی‌ها نیز برایشان یک روز مشخص تعطیلی تعریف شده است. اینکه بگویند همه نانوایی های اطراف حرم در یک روز تعطیل هستند، درست نیست.
بازهم نانوایی کانکسی در گذر نواب صفوی
مسیر بعدی خیابان نواب صفوی است. در این محدوده نیز همانند دیگر خیابان‌های منتهی به حرم مطهر رضوی به صورت تک و توک نانوایی‌های کانکسی و سیار وجود دارد. این بار نیز پس از گشت و گذار و فاصله از حرم مطهر در محدوده تقاطع خیابان نواب صفوی و خیابان شهید شوشتری نانوایی کانکسی را می‌بینیم.
یک نانوایی که باعث و بانی اش، قرارگاه عملیاتی خدمات سفر مشهد است. این نانوایی نان یارانه‌ای بربری را با قیمت مصوب ۳ هزار تومان عرضه می‌کند. نکته درخور تأمل اینکه این نانوایی هنگام ظهر که مردم برای تهیه نان برای ناهار مراجعه می‌کردند با آنکه تعطیلی‌ای در کار نبود، اما هیچ نانی پخت نمی‌کرد و متصدی هم که در پیشخوان نشسته بود، بی هیچ توضیح بیشتری به مشتری ها، به گفتن دو جمله بسنده می‌کرد: نان نداریم، از جای دیگری تهیه کنید.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
