هر نخبه، یک سنگر در دفاع از ایران

سرمایه انسانی و در رأس آن قشر نخبه، اصلی‌ترین پشتوانه قدرت ملی در جهان امروز به شمار می‌رود. منابع طبیعی و مالی، هرچند مهم هستند، اما بدون حضور نیروی انسانی خلاق، دانش‌محور و توانمند، به تنهایی نمی‌توانند کشوری را به قدرتی پایدار در اقتصاد، علم و فناوری تبدیل کنند.

نخبگان علمی، فنی، فرهنگی و مدیریتی، ستون‌های توسعه هر جامعه‌ای هستند و نبود آنان به مثابه فروپاشی ستون‌های اصلی ساختمان پیشرفت محسوب می‌شود. تربیت یک نخبه حاصل سال‌ها سرمایه‌گذاری آموزشی، مالی و اجتماعی است و از دست دادن او، به معنای ازدست‌رفتن بخشی از آینده کشور است.

پدیده مهاجرت نخبگان یا همان فرار مغزها، یکی از تهدید‌های خاموش، اما بسیار جدی برای هر نظام سیاسی و اقتصادی است. آثار فوری این پدیده معمولا در شاخص‌های علمی و صنعتی کمتر به چشم می‌آید، اما در بلندمدت، بنیان‌های نوآوری و تولید دانش را به‌طور جدی تضعیف می‌کند. هر نخبه که کشور را ترک می‌کند، نه فقط مهارت‌ها و تجربه خود را می‌برد، بلکه تمام سرمایه‌گذاری را که برای شکوفایی او انجام شده به کشور میزبان منتقل می‌کند؛ لذا روند مهاجرت نخبگان، توان رقابتی داخلی را کاهش می‌دهد و حتی ممکن است موجب عقب‌ماندگی در حوزه‌هایی شود که نیازمند رشد سریع‌اند.

منطقه خاورمیانه در سال‌های اخیر شاهد تحولات ژئوپلیتیک شتابان، رقابت‌های شدید بر سر انرژی، افزایش نفوذ بازیگران فرامنطقه‌ای و تغییر موازنه قدرت بوده است. این فضای پیچیده، نیاز به تصمیم‌گیری‌های دقیق، علمی و مبتنی بر تحلیل داده را بیش از پیش برجسته می‌کند.

کشور ما برای عبور موفق از این مقطع حساس، به حضور فعال نخبگان در همه عرصه‌ها از دیپلماسی و سیاست خارجی گرفته تا فناوری، اقتصاد و امنیت نیاز دارد. غیبت این نیرو‌های توانمند در ساختار تصمیم‌سازی، پیامد‌هایی همچون ضعف در مدیریت بحران‌ها، کاهش بازدارندگی سیاسی و نظامی و رشد وابستگی‌های ناخواسته به بازیگران خارجی را به‌دنبال خواهد داشت.

حفظ نخبگان، آینده‌نگری و مدیریت هوشمندانه را می‌طلبد. باید زیرساخت‌های علمی و پژوهشی پیشرفته‌ای فراهم شود که آنان بتوانند بدون محدودیت‌های غیرضروری، در پروژه‌های راهبردی و نوآورانه نقش‌آفرینی کنند. باید فرصت‌های شغلی تخصصی و مسیر‌های رشد حرفه‌ای به‌صورت واقعی در اختیارشان قرار گیرد تا انگیزه ماندن و مسئولیت‌پذیری تقویت شود. نظام مالی و معیشتی باید به سطحی رقابتی برسد که فشار اقتصادی بهانه‌ای برای ترک کشور نباشد.

اعتماد به توان نخبگان در تصمیم‌سازی کلان و مشارکت دادن آنان در حوزه‌های حساس، اهمیت زیادی دارد. همچنین ارتباط‌گیری منظم و کارآمد با نخبگان ایرانی خارج از کشور می‌تواند به انتقال تجربه‌ها و دانش روز کمک کند و حتی موج بازگشت این سرمایه‌های انسانی را شکل دهد.

در ادامه حتما بخوانید «پرواز  اندیشه ها» به  جای «فرار مغزها»

واقعیت این است که تحولات پرشتاب منطقه‌ای اگر با مدیریت علمی و خلاقانه همراه شوند، می‌توانند به فرصتی بی‌بدیل برای ارتقای جایگاه ایران تبدیل شوند. کشور‌هایی که در بحران‌ها مسیر توسعه را ادامه داده‌اند، به‌طور معمول با استفاده از ظرفیت نخبگان داخلی و ایجاد شبکه‌های دانش‌بنیان بین‌المللی توانسته‌اند تهدید‌ها را به سکوی پرتاب تبدیل کنند. ایران نیز با به‌کارگیری صحیح توان نخبگان می‌تواند موقعیت خود را در این جغرافیای پرچالش تثبیت و حتی تقویت نماید.

هر نخبه‌ای که در کشور باقی می‌ماند، نه فقط یک متخصص، بلکه یک سنگر در دفاع از امنیت، استقلال و آینده ایران است. این نیرو‌های بی‌بدیل، فرماندهان ارتش دانش و توسعه‌اند و بدون آنها نمی‌توان میدان دشوار و رقابتی منطقه را با موفقیت طی کرد. آینده قدرتمند، پایدار و مستقل تنها زمانی شکل خواهد گرفت که حفظ و حمایت از نخبگان به‌عنوان یک خط قرمز استراتژیک پذیرفته شود و در تمامی سیاست‌های ملی حضوری پررنگ داشته باشد.

سیاست‌گذاران و مدیران باید بدانند که سرمایه نخبگان جایگزین ندارد و از دست دادن هر نخبه، یک ضربه مستقیم به توان ملی است. در این مسیر، تعهد به حفظ این گنجینه انسانی، شرط لازم برای عبور از چالش‌ها و ساختن فردایی روشن برای کشور خواهد بود.