توقف انتقال آب به مشهد با کوتاهی مسئولان استانی | بررسی اماواگرهای توقف اجرای انتقال آب دریای عمان به استان‌های خراسان

به گزارش شهرآرانیوز؛ انتقال آب از دریای عمان به‌عنوان طرحی بلندمدت، اگرچه روزی برای تأمین آب بخش صنعت مطرح بود، اما در سال‌های اخیر به‌عنوان طرح ناجی خشک‌سالی خراسان‌رضوی و بحران آب‌شرب مشهد مقدس از آن یاد می‌شود.

 این طرح از سال ۱۴۰۰ آغاز و مقرر شد که آب از دالان شرقی به استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و جنوبی منتقل شود. طبق آخرین برآورد‌ها نیاز آبی در بخش شرب و صنعت این مناطق حدود ۹۰۰میلیون متر مکعب بود و درنهایت پس از بازنگری، گفته شد که به ۷۵۰میلیون مترمکعب کاهش یافته و قرار است نیاز آبی جمعیتی بالغ بر ۱۱.۳میلیون نفر را پوشش بدهد.

پیش‌بینی می‌شود نیاز آبی شهر مشهد در سال ۱۴۲۰، حدود ۴۰۰ میلیون مترمکعب باشد که با این طرح سهمی حدود ۶۱ میلیون مترمکعب و معادل ۱۵ درصد آب مشهد تأمین شود. هفت شرکت بزرگ فولادی با تأسیس شرکتی به نام «ایمواسکو»، مدیریت این پروژه عظیم را برعهده دارند. 

طبق پیش‌بینی‌ها گفته شده بود که آب این دریا در سال۱۴۰۵ به زاهدان و در سال ۱۴۰۷ به مشهد خواهد رسید. اما در روز‌های اخیر محمدرضا علوی‌مقدم، رئیس پژوهشکده آب و محیط‌زیست دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، خبر داد که مجری طرح انتقال آب از شرق کشور، موضوع تأمین آب استان‌های خراسان را از دستورکار خارج کرده است، شوک بزرگی که صحت آن را در این گزارش پیگیری کردیم.

تأمین آب صنایع در اولویت طرح بود

رئیس کمیسیون آب و محیط‌زیست اتاق بازرگانی مشهد و از مدیران اسبق آب منطقه‌ای خراسان رضوی در پاسخ به سؤال خبرنگار شهرآرا گفت: درباره پیشینه این طرح باید بگویم که اساس این طرح برای انتقال آب به شهرستان خواف و برای صنایع سنگین و آب‌بری بوده است که از دید ما به‌نادرستی در آنجا جانمایی شده بود. به‌دنبال آن سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در بخش صنایع خواف، تربت‌حیدریه، نیشابور و جوین انجام شد. برای تأمین آب این صنایع، بهترین گزینه این بود که با منابع اعتباری همین شرکت‌ها آب را از جنوب بیاوریم و مشکل را حل کنیم.

محمد علایی با بیان اینکه در سال ۱۳۹۸ این طرح برای سه استان به آب منطقه‌ای ارائه شد، اظهار کرد: با مطالعات و برگزاری جلسات با وزارت نیرو، میزان تخصیص آب برای شیرین‌سازی و انتقال به سیستان‌وبلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی مشخص شد. بعد از مشخص‌شدن تخصیص‌ها شرکت‌های توانمند از صنایع خواف، فولاد نیشابور و جوین حضور یافتند و با شرکت مهندسین مشاور و... صحبت شد که برای صنایع آب‌بر استان خراسان رضوی و جنوبی این طرح اجرایی شود.

وی افزود: پس از ثبت شرکت مربوطه مقرر شد این طرح با اعتبار بخش خصوصی انجام شود و کمک دولت به این طرح فقط در ارائه زمین‌های ملی در مسیر اجرای طرح به‌طور رایگان باشد و برای تسهیلات نیز دولت کمک کند. انتقال آب‌شرب به مشهد بسیار گران بود و در آن‌زمان دیده نشد و مسئله، بیشتر خواف و نیشابور بود. پس از سال ۱۴۰۰ دوره مدیریتی من تمام شد و از شرایط فعلی پروژه در حد خبر‌ها مطلع هستم.

با قاطعیت، توقف طرح را تکذیب می‌کنم

مشاور مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی در ابتدا با قاطعیت، مسئله توقف اجرای طرح را تکذیب کرد و گفت: درباره این طرح تعصب خاصی دارم. طرح با قدرت کامل اجرا می‌شود، اما قول‌هایی که دولت برای اجرای این طرح داده باید محقق شود. این طرح قرار است ۶۰ درصد آب‌شرب را تأمین کند، ازاین‌رو دولت باید برای خرید تضمینی تعهد بدهد. متولیان طرح گفته‌اند که فقط ۰.۸ دلار هزینه شیرین‌سازی را در مقصد دریافت می‌کنیم.

علیرضا طاهری با بیان اینکه گستردگی این طرح بسیار زیاد و فراملی است، اظهار کرد: این طرح حدود ۱۵۰۰ کیلومتر و دارای بیست ایستگاه پمپاژ و آبگیر است. لازم است دولت، شرکت‌ها و نهاد‌های عمومی برای تحقق آن کمک کنند. تاکنون ۴۰۰ میلیون دلار هزینه‌شده از بخش صنایع بوده است. اگر به قول‌ها عمل نکنند، مشخص است طرح متوقف می‌شود.

وی تصریح کرد: مطالعات این طرح زیرمجموعه آب منطقه‌ای صورت گرفته و اجرای طرح برعهده شرکت تأمین آب صنایع و معادن «ایمواسکو» است. این طرح برای سه استان شرق کشور و ۱۱ میلیون جمعیت است. در سال ۱۴۲۰ در مشهد ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب لازم داریم که قرار است ۶۱ میلیون مترمکعب از محل این طرح تأمین شود.

توقف طرح به‌دلیل نبود چانه‌زنی و تأمین اعتبار

درعین‌حال مدیرعامل شرکت تأمین آب صنایع و معادن (ایمواسکو)، توقف اجرای این طرح در استان‌های خراسان را به‌دلیل محدودیت منابع اعتباری تأیید کرد و گفت: در پروژه انتقال آب از دریای عمان به استان‌های شرق کشور، ۱۹ درصد تا مشهد مقدس و حدود ۳۳ درصد تا زاهدان پیشرفت فیزیکی داشتیم و از کل مسیر ۱۳۴۲ کیلومتری تا مشهد مقدس، بالغ بر هزار کیلومتر مسیرسازی صورت گرفته و ۹۵ درصد معارضین مسیر تملک اراضی انجام شده است. در حال حاضر، اما برای به‌نتیجه رساندن و فازبندی طرح همه کار‌های مکانیکال و لوله‌گذاری در استان سیستان‌وبلوچستان است.

محمدحسن اسدی با بیان اینکه آبگیر و آب‌شیرین‌کن ساخته‌شده در چابهار ظرفیتش برای هر سه استان پیش‌بینی شده است، اظهار کرد: آبگیر، مسیرسازی و لوله‌گذاری با قطر ۲۲۰۰ برای ظرفیت انتقال ۲۳۰ میلیون مترمکعب آب انتقالی در سال است. درحالی‌که استان سیستان‌وبلوچستان ۱۱۵ میلیون مکعب آب نیاز دارد و ۱۱۵ میلیون متر مکعب به دو استان دیگر در فاز‌های بعدی بر اساس نیاز آبی منتقل می‌شود. البته چشم‌انداز نهایی در این طرح یک‌میلیارد مترمکعب انتقال آب است که سه خط ۲۳۰ میلیون مترمکعب خط انتقال و ۳۰۰ میلیون مترمکعب برای توسعه چابهار سواحل مکران است.

اسدی افزود: در فاز اول منطقه چابهار و مناطق اطراف، بعد مناطق میانی ایرانشهر، خاش و پس از آن زاهدان است و متناسب با منابع مالی پروژه را پیش می‌بریم. به دلیل اینکه منابع مالی ما محدود است همه انرژی و توان مالی، فعلا برای سیستان‌وبلوچستان است. نبود حمایت‌های لازم از سوی دستگاه‌ها و مطالبه‌گری‌های لازم در استان‌های دیگر برای تأمین مالی، ادامه طرح را دچار مشکل کرده است.

در ادامه حتما بخوانید کاهش ۹۹ درصدی بارندگی در مشهد تا امروز | همه سد‌های تأمین آب مشهد تا پایان آذرماه خشک می‌شوند

وزارت نیرو به تکالیف خود عمل نکرده است

مدیرعامل شرکت تأمین آب صنایع و معادن تصریح کرد: اگر تأمین مالی و قرارداد خرید تضمینی وزارت نیرو و حمایتی که دولت قرار بوده است در حوزه تأمین مشوق‌ها انجام بدهد صورت بگیرد، می‌توانیم این طرح را در چشم‌انداز مورد نظر محقق کنیم. اما از زمان تصویب قانون انتقال آب از دریای عمان به استان‌های سیستان‌وبلوچستان، خراسان رضوی و جنوبی حدود چهارسال می‌گذرد و هیچ‌کدام از تکالیفی که وزارت نیرو باید درخصوص خرید تضمینی آب توسط سازمان برنامه و بودجه انجام می‌داد، محقق نشده است.

فقط وزارت صمت، سهام‌داران این شرکت را که صنایع معدنی هستند ایجاد کرد و تاکنون ۱۱.۵ همت آورده داشته‌اند. همتی که باید از سوی وزارت نیرو و دولت باشد، ندیده‌ایم. همچنان بلاتکلیف هستیم اگر این چهار سال تصمیم گرفته بودند قطعا در سال ۱۴۰۶ به مشهد آب می‌رسید.

۲ ماه قبل به استاندار خراسان رضوی اعلام کردیم

وی با تأکید بر تحقق‌نیافتن تکالیف و مشوق‌ها برای سهام‌داران گفت: سهام‌داران این شرکت اراده جدی برای افزایش سرمایه را ندارند. حتی در سیستان‌وبلوچستان نیز کارگاه‌ها سرعت قبل را ندارند. مطالبه‌گری در استان‌های شرق کشور لازم است که شاهد مطالبه‌گری کافی در این استان‌ها نیستیم. مسئولان استان و نمایندگان باید پیگیر باشند. ما دو ماه پیش با استاندار خراسان رضوی جلسه گذاشتیم و به نمایندگان مجلس نیز مطرح و اعلام کردیم.

اسدی افزود: در ابتدا اعتبار مورد نیاز این طرح ۱۶۰ همت بود که اکنون این اعتبار به رقم ۲۳۰ همت رسیده است و سهم استان خراسان رضوی شاید حدود ۷۰ همت باشد. به لحاظ اجرایی هیچ مشکلی نداریم. اگر منابع مالی باشد در کمتر از سه سال این پروژه تا مشهد تحقق می‌یابد.