آزموده را آزمودن خطاست

وجود یک نگاه نظارتی در کار پیام‌رسان‌ها در مجموع اتفاق بدی نیست، اما باید درباره اینکه تا چه اندازه قابلیت عملیاتی شدن دارد بحث کنیم. ما یک بار قبلا درباره پیام‌رسان تلگرام این موضوع را امتحان کردیم و اعلام کردیم که باید سرور‌های این برنامه در ایران مستقر شود و مورد نظارت قرار بگیرد. در نهایت هم این کار به سرانجام نرسید و مجبور شدند تلگرام را فیلتر کنند. پس از آن هم در یک بازه زمانی بخشی از مردم از این پیام‌رسان خارج شدند که حتی همان‌ها هم بعد از مدتی با استفاده از فیلترشکن به تلگرام برگشتند.

اما می‌بینیم که دوباره همین طرح به شکلی دیگر در دستور کار قرار گرفته است. این موضوع یا ناشی از اطلاعات کم تدوین‌کنندگان طرح است یا مقاصد دیگری پشت این قضیه وجود دارد. الان این‌قدر کشور درگیر مسائل مختلف اقتصادی است که واقعا پرداختن به این موضوعات هیچ اولویتی نباید داشته باشد.

زمانی که تلگرام فیلتر شد، مهم‌ترین دلیل این تصمیم بحث امنیت ملی بود و هیچ بحثی هم در آن تصمیم نداریم. اما الان واقعا هیچ دلیل مناسبی برای بستن پیام‌رسان‌های خارجی به ذهن نمی‌رسد. در شرایطی که تلگرام با وجود فیلتر بودن همچنان اصلی‌ترین پیام‌رسان مورد استفاده مردم است و در کنار آن خیلی از مسئولان و نماینده‌های مجلس در شبکه اجتماعی توییتر فعال هستند، چنین تصمیم‌هایی هیچ توجیهی ندارد. شاید باید به این موضوع نگاه کنیم که فیلترینگ برای چه افرادی سود دارد. همیشه در کشور صحبت از مافیای فروش وی‌پی‌ان می‌شود و شاید باید به ماجرا از این زاویه هم نگاه کرد.

از همه این موارد مهم‌تر این است که الان ما در کشور چه جایگزینی برای شبکه‌های اجتماعی خارجی داریم.
یک بار در ماجرای فیلتر کردن تلگرام، ظرفیت پیام‌رسان‌های داخلی مورد سنجش قرار گرفت و دیدیم که این برنامه‌ها هنوز توان لازم را برای جایگزینی شبکه‌های اجتماعی خارجی ندارند.

حتی در صورتی که چنین طرحی اجرا شود به نارضایتی عمومی مردم منجر خواهد شد. علاوه بر این، آسیب‌های اقتصادی هم به دنبال خواهد داشت. بخشی از مردم در همین شبکه‌های اجتماعی برای خود کسب‌وکار‌هایی را ایجاد کرده‌اند که در صورت اجرای این طرح، با مشکل روبه‌رو خواهند شد. نمی‌توان از یک طرف شعار حرکت به سمت اقتصاد دیجیتال را داد و از طرف دیگر دروازه‌ها و بستر‌های این حوزه را مسدود کرد. جدا از کسب‌وکار‌هایی که مستقیم در بستر شبکه‌های اجتماعی مشغول کار هستند، بخش زیادی از مشاغل هم به صورت غیرمستقیم به این فضا وابسته هستند.