به قیمت جان مردم!

استادی - رهاسازی پساب خانگی در معابر عمومی قِصه پرغُصه بیشتر محلات مناطق پیرامونی شهر مشهد است. تا به امروز برخوردهای قهری و غیرقهری با متخلفان فایده‌‌ای نداشت و آن‌طور که به نظر می‌رسد جریمه‌های در نظر گرفته شده چندان بازدارنده نیست. چون هنوز وقتی پا به برخی از این محلات می‌گذاریم، اولین بویی که به مشاممان می‌رسد، بوی گند فاضلاب است.
برخلاف بسیاری از محله‌های کم‌برخوردار مشهد که هنوز اندر خم یک کوچه اتصال به طرح اگو مانده‌اند، محله امام هادی(ع) تقریباً یکی، دو سالی هست که به این طرح متصل شده است و مالکان به جمع کردن چاه‌های فاضلاب و اتصال به این طرح ملزم هستند. 

با این حال اما تعداد زیادی از منازل این محله ترجیح داده‌اند که از همان روش قدیمی و غیربهداشتی دفع پساب استفاده کنند. برای همین هم در کوچه پس‌ کوچه‌های خیابان توس و امام هادی کم نیستند خانه‌هایی که یک لوله از حیاطشان به داخل جوی خیابان کشیده‌اند و پساب حمام و دستشویی و آشپزخانه را به آنجا هدایت می‌کنند. بعد درست در کنار یکی از همان گنداب‌های حاصل از پساب خانگی بچه‌ها 7-6 ساله مشغول بازی هستند و خودشان وارد این گنداب می‌شوند یا توپ و بقیه اسباب‌بازی‌هایشان داخل آن می‌افتد و معلوم نیست که بعد از لمس آن وسایل آلوده به فاضلاب چه برسرشان می‌آید. ساکن این خانه وقتی که با اعتراض ما و یکی، دو نفر از اهالی در این باره روبه‌رو می‌شود، می‌گوید: من در این خانه مستأجر هستم و وظیفه مالک است که اینجا را به فاضلاب وصل کند نه من. فعلاً هم گفته که پولی برای این کارها ندارد.
یک کوچه آن‌طرف‌تر هم اوضاع به همین منوال است. ظهرِ یک روزِ گرم تابستانی، بوی فاضلاب رهاشده از سوی 3خانه همه کوچه را برداشته و اهالی را شاکی کرده است. رضایی، از ساکنان این کوچه، می‌گوید: «مالکان این 3خانه زیربار اتصال به طرح اگو نمی‌روند.» و ادامه می‌دهد: «بارها هم به شهرداری و آبفا نامه نوشتیم و جریمه‌شان کردند، اما باز هم به تخلفشان ادامه می‌دهند. به این فکر نمی‌کنند که بچه‌های ما و خودشان به دلیل همین فاضلاب دستشویی و حمام بیمار می‌شوند و در این اوضاع و احوال گرانی، منِ کارگر به دلیل بی‌مبالاتی یک نفر دیگر باید از نان شبم بزنم و خرج دوا و دکتر بدهم.»
این اتفاق در بقیه کوچه‌پس‌کوچه‌های بولوار توس و محله امام هادی و خیابان آزادی به وفور درحال رخ دادن است و در گرمای تابستان بوی گند فاضلابِ رهاشده این خانه‌ها هم محله را پُر می‌کند و هم چهره کوچه و خیابان‌ها را زشت کرده است. هر آن هم ممکن است بچه‌هایی که دارند در کوچه بازی می‌کنند، به انواع و اقسام بیماری‌ها و انگل‌های روده‌ای دچار شوند. همه حرف مالکان متخلف این است که پولی برای پرداخت حق انشعاب ندارند که البته با وجود قسط‌بندی حق انشعاب در محله‌های پیرامونی مشهد، این صحبت‌ها بهانه‌ای بیشتر برای شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت است و طبیعی است کشیدن یک لوله از حیاط به جوی خیابان راحت‌تر و ارزان‌تر از اتصال به طرح اگوست.
رضا موسویان، کارشناس بهداشت محیط، در گفت‌و‌گو با شهرآرامحله به مخاطرات رهاسازی پساب خانگی به خیابان اشاره می‌کند و می‌گوید: اولین خطری که با این کار مردم را تهدید می‌کند، شیوع بیماری‌های عفونی و انگلی است که بیشتر از همه کودکان در معرض آن هستند و امکان دارد که آن‌ها را تا سرحد مرگ هم ببرد. ضمن اینکه درصد و ریسک بروز سالک هم تاحد زیادی بالا می‌رود و می‌دانید که در صورت گزش اثرات جبران‌ناپذیری خواهد داشت.
این کارشناس بهداشت محیط ادامه می‌دهد: اما سازوکار قانونی برای برخورد با متخلفان پیش‌بینی شده است و در مناطق پیرامونی شهر مشهد اخطاریه‌های زیادی برای مالکان متخلف صادر شده و از آن‌ها جریمه‌هایی هم دریافت و حتی انشعاب غیرقانونی فاضلابشان هم مسدود شده است. طبق ماده 688 قانون مجازات اسلامی هر اقدامی کــه تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب یا توزیع آب آشامیدنی آلوده، دفع غیر بهداشتی فضولات انسانی و دامی و مواد زاید، ریختن مواد مسموم کننده در رودخانه‌ها، زباله در خیابان‌ها و کشتار غیرمجاز دام، استفاده غیرمجاز فاضلاب خام یا پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب برای مصارف کشاورزی ممنوع است و مرتکبان چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشند به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد. ضمن اینکه تا جایی که من اطلاع دارم آب و فاضلاب می‌تواند انشعاب آب کسانی را که به طرح اگو متصل نشده‌اند تا زمان اتصال قطع کند که این کار در امام هادی و توس زیاد انجام شده است.