سایه انتخابات آمریکا بر اقتصاد ایران | کاهش قیمت‌ها تا کی ادامه دارد؟

سعیده ساجدی‌نیا | شهرآرانیوز- هم‌زمان نرخ فروش دلار در بازار آزاد تهران نیز تا ظهر یکشنبه به ۲۴ هزار و ۴۰۰ تومان کاهش یافت و نرخ فروش هر یورو نیز به کمتر از ۳۰ هزار تومان رسید که ۲۵۰۰ تومان بیشتر از نرخ ۲۷ هزار تومانی اعلام‌شده بانک مرکزی ایران بود.

البته در جریان مبادلات بعدازظهر و عصر یکشنبه، بانک مرکزی ایران نرخ رسمی عرضه دلار را ۶۱۰ تومان و نرخ عرضه یورو را ۷۵۰ تومان بالا برد که در پی این اقدام، نرخ آزاد دلار بار دیگر از مرز ۲۵ هزار تومان عبور کرد و بهای فروش هر یورو نیز تا ۳۰ هزار تومان افزایش یافت.

علی ربیعی، سخن‌گوی دولت، روز شنبه و هم‌زمان با اعلام پیشتازی جو بایدن، نامزد دمکرات انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، با انتشار یادداشتی با عنوان «ساکن ژانویه کاخ سفید» مدعی شد که «سیاست فشار حداکثری به پایان راه خود رسیده است».

جو بایدن در جریان کارزار‌های انتخاباتی خود وعده بازگشت آمریکا به برجام را داده بود، اما برای اجراشدن این اقدام، توقف فعالیت‌های موشکی و توسعه‌طلبی منطقه‌ای ایران را به‌عنوان پیش‌شرط اعلام کرده بود، پیش‌شرط‌هایی که دولت ترامپ نیز بار‌ها بر آن تأکید کرده است.

بار‌ها به‌شکل رسمی این موضوع از سوی دولت‌مردان ما رد شده است که چشم به نتایج انتخابات آمریکا ندوخته‌اند و ترامپ و بایدن برایشان فرقی ندارد، اما با این حال واقعیت انکارناپذیر این است که دولت حسن روحانی امیدوار است که ریاست‌جمهوری جو بایدن به بازگشت آمریکا به برجام و لغو تحریم‌های این کشور علیه ایران منجر شود.

این درحالی است که به اعتقاد بیشتر کارشناسان، انتخابات آمریکا تأثیر زیادی بر شرایط اقتصادی ایران نخواهد داشت، زیرا بیشتر مسائل کشور ریشه داخلی دارد و ناشی از ناکارآمدی‌ها و برخی بی‌تدبیری‌هاست.

دراین‌باره عضو هیئت‌علمی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم‌انسانی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه «نتایج انتخابات آمریکا آثار کوتاه‌مدتی بر روی روند بازار‌های ایران خواهد داشت»، می‌گوید: شرایط فعلی ناشی از جو روانی به وجود آمده است که به افزایش شمار متقاضیان فروش در بازار‌های مختلف از جمله ارز، طلا و خودرو منجر شده است و به‌نظر می‌رسد بیشتر جنبه روانی دارد تا اینکه واقعیت اقتصاد تغییر خاصی کرده باشد.

وحید اشدری در گفت‌وگو با خبرنگار شهرآرانیوز افزود: به‌طور معمول قیمت‌ها در سایر کالا‌ها متناسب با قیمت دلار افزایش می‌یابد، اما در مقابل زمانی که بازار دلار کاهشی می‌شود، این‌طور نیست که قیمت‌های افزایش‌یافته کالا‌ها پایین بیاید و این رفتار را در اقتصاد کشور شاهد هستیم که اگر کالایی دچار افزایش قیمت شد، دیگر به همین راحتی به قیمت قبلی بازنمی‌گردد.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه «در بازار ارز، قیمت سهم‌ها به‌دلیل افزایش قیمت دلار افزایش یافته بود»، گفت: حالا این احتمال وجود دارد که ریزش قیمت دلار به کاهش ارزش سهم‌ها در بازار سرمایه منجر شود و ممکن است درعمل بازدهی سرمایه‌ای ایجاد نشود و بورس منفی شود.

اشدری افزود: همه این فرودوفراز‌ها کوتاه‌مدت است و درنهایت تغییر خاصی در اقتصاد کشور رخ نخواهد داد و نتایج انتخابات آمریکا نمی‌تواند ما را در میان‌مدت و حتی کوتاه‌مدت به وضعیت بازار‌های مالی امیدوار نگه دارد، مگر اینکه سیاست‌ها به‌طور کامل درون‌زا باشد و بتوانیم به ظرفیت‌های داخلی کشور را احیا و به آن‌ها اتکا کنیم.

این استاد دانشگاه همچنین در واکنش به نگرانی برخی مبنی‌بر اینکه دست به چه اقدامی در این بازار‌ها بزنند و آیا ممکن است روند کاهشی ادامه پیدا کند یا خیر، گفت: واقعیت این است که عمده منابع ارزی کشور دست دولت است که بیشترین اثرگذاری را دارد و این دولت است که در اقتصاد رفتارسازی می‌کند و حالا باید منتظر بمانیم و ببینیم دولت قرار است چه رویکردی نشان دهد.

او ادامه داد: اگر دولت بخواهد این مسئله را به مردم القا کند که ما مشکل مدیریتی نداریم و بسیاری از مشکلات کشور در خارج رقم می‌خورد و ترامپ و جمهوری‌خواهان آمریکا موجب گرانی‌ها بوده‌اند و حالا که دمکرات‌ها بر سر کار آمده‌اند، روند تغییر خواهد کرد، قیمت‌ها پایین می‌آید، در غیر این‌صورت باید شاهد افزایش دوباره قیمت‌ها باشیم.

اشدری با تأکید بر استقلال اقتصادی در کشور گفت: اینکه اقتصاد کشور را به نتایج انتخابات در یک کشور دیگر گره بزنیم، علاوه بر اینکه غیرت ملی را جریحه‌دار کرده‌ایم، فضای نامعلومی را پیش روی سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان قرار داده‌ایم و شاید برای اولین‌بار است که بازار ایران به این شکل شرطی شده است.

این کارشناس تأکید کرد: اگر می‌خواهیم اقتصاد کشور را ترمیم کنیم، راهی جز روی‌آوردن به ظرفیت‌ها و توانمندی‌های داخلی نداریم و به‌هیچ وجه نباید اجازه بدهیم که بازار‌های مالی از شرایط سیاسی کشور‌های دیگر متأثر بشود. این درحالی است که اکنون با روی کار آمدن دمکرات‌ها باید بیشتر نگران باشیم، زیرا در دوره آقای اوباما اجماع جهانی علیه ایران شکل گرفت و این‌بار هم با آغاز دوره آقای بایدن این احتمال وجود دارد که این اتفاق تکرار شود و بتوانند چین و روسیه را با خودشان همراه کنند که شرایط بدتری را رقم خواهد زد.

اشدری افزود: واقعیت این است که چه در تحریم بودیم و چه زمانی که تحریم نبودیم، تورم کشور در بیشتر مواقع دورقمی بوده و این شرایط ناشی از مشکلات ساختاری اقتصاد ایران است و این به علت برخی سوءمدیریت‌هاست و بررسی‌ها از چندین دولت قبلی تاکنون نشان می‌دهد هر بار ما چشم امید به روابط با غرب و آمریکا بستیم، به نتیجه خاصی در حوزه ثبات اقتصادی و توسعه پایدار نرسیدیم.