علیرضا وفایی نیا | شهرآرانیوز - اگر تا به حال قصد خرید خانه یا اجاره کردن آن را داشته اید، حتما به طور کامل با دردسرهای این کار آشنایی دارید. اینکه چند روز یا حتی چند هفته از این بنگاه به آن بنگاه بروید و تلاش کنید خانهای مناسب با نیاز و سرمایه تان پیدا کنید. تازه با همه وقت و انرژیای که میگذارید، هنوز معلوم نیست نتیجه نهایی تا چه اندازه خوب از کار دربیاید. گاهی پیش میآید که چندماه بعد از خرید خانه یا اجاره کردن آن، میبینیم با همان سرمایه میتوانسته ایم ملکی بهتر را در مکانی بهتر تهیه کنیم.
حالا بیایید فرض کنیم همه آگهیهای فروش یا اجاره مسکن به طور متمرکز در یک پایگاه داده آنلاین موجود باشد. در صورت چنین امکانی، نه تنها دیگر لازم نیست کلی زمان برای رفتن از این بنگاه به آن بنگاه بگذارید، بلکه میتوانید با یک جست وجوی ساده اینترنتی، همه گزینههایی را که با میزان سرمایه تان جور درمی آید بشناسید و در بین آنها بهترین را انتخاب کنید. این کاری است که در چند سال گذشته یک استارت آپ مشهدی به دنبال انجام دادن آن بوده است. استارت آپ «دونبش» این روزها نه تنها در مشهد، در تهران و شهرهای شمالی کشور هم کار خود را گسترش داده و به دنبال این است که فرایند پیچیده خرید و اجاره خانه را تا جای ممکن برای مردم آسانتر از قبل کند. در این مطلب با این مجموعه بیشتر آشنا خواهیم شد.
از فناوری اطلاعات تا املاک
حمید چرم فروشان، بنیان گذار این استارت آپ، دانش آموخته رشته مهندسی فناوری اطلاعات از دانشگاه صنعتی سجاد مشهد است. او از سال ۸۷ تا امروز در حوزههای مختلف این رشته مثل تولید اپلیکیشن و راه اندازی وب سای فعالیت کرده است: «در سال ۹۱ یک شرکت طراحی اپلیکیشن و سایت با نام اندریما را راه اندازی کردیم و به طور پیمانکاری برای شرکتهای مختلف پروژه انجام میدادیم. در همان زمان و در کنار سایر پروژه ها، یک سایت املاک با نام «مشهدهوم» راه اندازی کردیم. خیلی روی این سایت متمرکز نبودیم تا سال ۹۴ که یکی از دوستان به ما پیشنهاد داد به جای اجرای پروژههای مختلف، به طور تخصصی روی یک حوزه متمرکز شویم. تصمیم گرفتیم حوزه املاک را به عنوان بخش اصلی کار خود انتخاب کنیم. آنجا بود که با شتاب دهندهها و فرایند رشد استارت آپی کم کم آشنا شدیم. در آن بازه زمانی، هنوز در مشهد شتاب دهنده فعالی وجود نداشت و ما به سراغ شتاب دهنده آواتک در تهران رفتیم. به این مجموعه درخواست دادیم و ابتدای سال ۹۵ پذیرفته شدیم و به تهران رفتیم. یکی دو سال تهران بودیم و رشد کردیم. پس از آن دوباره به مشهد برگشتیم.»
چرا املاک؟
چرم فروشان دلیل انتخاب حوزه املاک به عنوان زمینه اصلی فعالیتش را تجربهای شخصی در این زمینه میداند: «سال ۹۰ دنبال خانهای برای خانواده بودیم و ۲ هفته خیلی سخت را گذراندیم. پس از ۱۰ روز گشتن در بنگاههای سطح شهر، تازه متوجه شده بودم با میزان پولی که داریم میتوانیم در چه نقاطی از شهر خانه پیدا کنیم. این فرایند خیلی زمان از ما گرفت و اذیت شدیم. چون رشته تحصیلی خودم مهندسی فناوری اطلاعات بود، میدانستم که همه این اطلاعات قابلیت تبدیل شدن به یک پلتفرم آنلاین را دارد و در خیلی از کشورهای دنیا همه این فرایند زمان بر دوهفته ای، با کمک بسترهای آنلاین و ظرف چند دقیقه شدنی است. آن زمان و حتی قبل از اینکه سایتهایی مانند دیوار وارد این حوزه شوند، جرقه ایجاد آن در ذهن من زده شده بود. به دلیل همین تجربه هم بود که سال ۹۱ سایت مشهدهوم را ایجاد کردم. هدف اولیه از تشکیل آن هم فقط کمک به افرادی بود که به دنبال خرید یا اجاره مسکن هستند. زمانی که در سال ۹۴ تصمیم گرفتیم به جای انجام هم زمان پروژههای مختلف روی یک حوزه مشخص کار خود را ادامه دهیم، با توجه به تجربه شخصیای که داشتم، حس کردم حوزه املاک یکی از نیازهای بازار است و این زمینه را انتخاب کردم.»
در دونبش چه اتفاقی میافتد؟
به گفته بنیان گذار استارت آپ دونبش، این مجموعه در کل به ۳ دسته از افراد خدمت ارائه میکند: «خریداران، فروشندگان و مشاوران املاک ۳ دستهای هستند که میتوانند با ورود به پلتفرم ما، از خدمات مختلفی بهرهمند شوند. خریدار میتواند بدون نیاز به پرداخت هیچ هزینه ای، به جست وجو در بین آگهیهای فروش و اجاره موجود در شهر بپردازد. مزیت ما در این زمینه، راحتی و دقت فرایند جست وجو در دونبش است. فروشندگان هم مثل خریداران میتوانند به صورت رایگان از خدمات ما استفاده کنند و آگهی ملک خود را در دونبش ثبت کنند.
سرویس اصلی ما که درآمدزایی مجموعه هم بر اساس آن است، بخشی است که مربوط به مشاوران املاک میشود. این افراد میتوانند با پرداخت اشتراک، از خدمات دونبش استفاده کنند. امروز در بین سایتهایی که به طور تخصصی در زمینه املاک فعالیت میکنند، مجموعه ما پربازدیدترین در کشور است. اینکه با وجود مجموعههای مختلفی مثل کلید و آی هوم که در تهران مستقر هستند و هزینههای میلیاردی برای تبلیغات خود صرف میکنند یک مجموعه مشهدی توانسته است بیشترین بازدید حوزه املاک در کشور را داشته باشد، برای ما خوشحال کننده است.»
شروع با کمترین امکانات
زمانی که در سالهای ابتدایی دهه ۹۰ دونبش کار خود شرع کرد، هنوز خبر چندانی از فضای استارت آپ ویکندها و شتاب دهندهها در مشهد نبود و اطلاعات در این حوزه خیلی محدودتر از امروز بود. به گفته چرم فروشان، به همین دلیل، تیم دونبش در آغاز کار با چالشهای مختلفی روبه رو بود: «در ابتدا درک کاملی از تیم سازی و فضای استارت آپی نداشتیم. سرمایه اولیه ما هم در حد گرفتن یک دفتر و خرید امکانات اولیه آن مثل میز و صندلی و سیستم بود. کم کم با اجرای پروژههای مختلف برای دیگران موفق شدیم سرمایه به دست آوریم و برای پیشرفت کارمان هزینه کنیم. نیمه دوم سال ۹۵ جذب سرمایهای حدود ۶۰۰ میلیون داشتیم، ولی به دلیل ناآشنا بودن با مسیرهای توسعه درست استارت آپ، میتوان گفت همه این سرمایه را در راه غلط هزینه کردیم. همین تجربهها به ما کمک کرد یاد بگیریم چطور باید در مسیر درست رشد استارت آپ حرکت کنیم تا بتوانیم به موفقیت برسیم.»
تغییر نگاه سنتی مشاوران املاک
حوزه کاری مشاوران املاک اغلب فضایی سنتی است و بسیاری از افرادی که در این زمینه مشغول فعالیت هستند نگاه مثبتی به انجام کارهایشان در فضای آنلاین ندارند. این یکی از چالشهای مهمی است که به گفته بنیان گذار این استارت آپ، در ابتدای کار با آن روبه رو بوده اند: «از نظر خیلی از مشاوران املاکی که به آنها مراجعه میکردیم، کار در فضای آنلاین بی فایده بود و به هیچ عنوان نظر مثبتی درباره آن نداشتند. در بین آن ها، تعدادی مشاور املاک با سن کمتر حضور داشتند که به کار ما علاقهمند شدند. برای نمونه، یک مشاور املاک در منطقه صیاد شیرازی از اهالی کرمانشاه بود و به مشهد آمده بود. در آن زمان هم به دلیل اینکه افراد زیادی را در مشهد نمیشناخت، مشتری چندانی نداشت. به همین دلیل، مسیر آنلاین را انتخاب کرد. پس از مدتی که به واسطه کار در فضای آنلاین و استفاده از پلتفرم دونبش، مشتریهای بیشتری پیدا کرد، دیگر مشاوران املاک هم به این فضا اعتقاد پیدا کردند و به سراغ ما آمدند.»
تلاش برای شفافیت بازار املاک
به گفته چرم فروشان، تبدیل شدن به اولین گزینه در بازار املاک تهران یکی از اهداف استارت آپ دونبش است: «شاید در نگاه اول تبدیل شدن به بزرگترین مجموعه فعال در حوزه املاک تهران کمی سخت به نظر بیاید، اما تا رسیدن به این هدف فاصله زیادی نداریم. در کنار آن، یکی از اهداف دیگر ما تغییر در مدل درآمدی و حرکت به سمت بالا بردن کیفیت خدمات به مشتری هاست. امروز افرادی که قصد خرید ملک دارند همیشه نگران این هستند که سرشان کلاه برود. غیرشفاف بودن حوزه املاک باعث شده است در خیلی از موارد هم سر خریداران کلاه برود و ملکها را گرانتر از قیمت واقعی بخرند. شاید این آمار عجیب باشد، اما حدود ۷۰ درصد از پروندههای حقوقی در ایران مربوط به حوزه املاک است. این آماری است که سال گذشته رئیس اتحادیه املاک کشوری در دیداری به من گفت. این موضوع نشان دهنده مشکل شفافیت در این بازار است. ما میخواهیم با سرویسهای جدیدی که قصد داریم راه بیندازیم، بتوانیم بازار املاک کشور را تا حد زیادی شفافتر کنیم.»
توسعه در سایر شهرهای کشور
با اینکه دونبش یک استارت آپ مشهدی است، موفق شده است در سایر مناطق کشور هم در حوزه املاک فعال باشد: «در کنار بازار املاک مشهد، الان یکی از اصلیترین بازارهای ما را شمال کشور تشکیل داده است. در تهران هم با وجود رقبای مختلف، توانسته ایم تا حدودی بازار را به خود اختصاص دهیم. الان روزانه نزدیک به ۳۰ هزار نفر از سایت ما بازدید میکنند. تا امروز بیش از یک میلیون آگهی ملکی در پلتفرم ما ثبت شده است و نزدیک به ۱۱ هزار مشاور املاک از سرتاسر کشور در حال همکاری با ما هستند. ابتدا با ۴ نفر کار را شروع کردیم. ۲ نفر از همکلاسیهای دوران دانشگاهم که برنامه نویس و گرافیست بودند به علاوه یک نفر از دوستان خارج از دانشگاه که در زمینه شناخت بازار تجربههای خوبی داشت، هسته اولیه تیم استارت آپ دونبش را تشکیل دادند. الان ۲۲ نفر پرسنل در دونبش مشغول کار هستند.»
چالشهای دوگانه استارت آپها
زمانی که از بنیان گذار این استارت آپ درباره چالشهایی که در سالهای گذشته با آن روبه رو بودند صحبت کردیم، از انواع مختلف مشکلات پیش پای استارت آپها گفت: «استارت آپهای ما از نظر مشکل به ۲ دسته تقسیم میشوند. گروه اول مجموعههایی هستند که یاد ندارند مخاطب جذب کنند و سرویس خوب ارائه کنند. این گروه بیشتر به دنبال عناوینی مثل اولین و جامعترین بودن در حوزه فعالیت خود هستند و اغلب هر چیزی که به ذهنشان میرسیده است به حوزه خدماتی شان اضافه کرده اند.
گروه دوم هم استارت آپهایی هستند که توانسته اند مخاطبان خوبی جذب کنند، اما هنوز طرح اقتصادی خوبی ندارند و نمیتوانند از مخاطبان خود به اندازه کافی درآمد کسب کنند. در واقع، یک سنجه در کارهای استارت آپی وجود دارد که به میانگین میزان کسب درآمد به ازای هر مخاطب میپردازد. حتی اگر بتوانید با تبلیغات مخاطبان خوبی جذب کنید، تا زمانی که نتوانید در این سنجه میانگین خوبی به دست آورید، مشخص است که سیستم درآمدزایی خوبی ندارید و در نهایت هم به رشد مطلوب و موفقیت نخواهید رسید.
ما هم در دونبش با هردو جنس از این چالشها روبه رو بودیم و مدتها تلاش کردیم تا بالأخره بتوانیم تا حدودی از پس این مشکلات بر بیاییم. برای نمونه، در گذشته در مشهد ۱۰۰ دفتر املاک عضو سامانه ما بودند، اما درآمدی که ماهیانه از آنها نصیب ما میشد حدود ۵ میلیون تومان بود. این در حالی است که امروز و در شرایطی که تعداد مشاوران املاکی که در مشهد با ما همکاری میکنند افزایش چندانی پیدا نکرده است، ماهانه چیزی حدود ۲۰۰ میلیون تومان درآمد داریم. این افزایش درآمد به طول کامل به تغییری که در سیستم اقتصادی خود به وجود آوردیم ارتباط دارد.»
ظرفیت خوب اکوسیستم استارت آپی مشهد
مشهد به عنوان یکی از قطبهای استارت آپی کشور، همیشه حرفهای زیادی برای گفتن داشته و به نوعی بعد از تهران، مهمترین و موفقترین شهر برای توسعه استارت آپها بوده است. به گفته بنیان گذار استارت آپ دونبش، حجم حمایتهای دولتی هم از این کسب و کارهای در چند سال گذشته در شهرمان بیشتر شده است: «در یکی دو سال گذشته، در مقایسه با قبل، فضای خیلی بهتری در حمایت از استارت آپها در مشهد به وجود آمده است و بنیادهای دولتی مثل برکت و دیگر سازمانها از این اکوسیستم حمایتهایی کرده اند. در کنار آن، شتاب دهندههای باکیفیتی در شهرمان شکل گرفته اند که میتوانند به رشد بهتر کسب و کارهای نوپا کمک فراوانی بکنند، اما جدا از بحث مشهد، به طور کلی در سراسر کشور هنوز فاصله زیادی با وضعیت ایده آل داریم.
خیلی از سیاستهایی که در کشورمان وجود دارد نه تنها کمکی به شکل گیری و توسعه کسب و کارهای نوپا نمیکند، حتی باعث ضربه زدن به آنها میشود. برای نمونه، اتفاقی که همین چند وقت پیش برای مدیر آپارات افتاد و به این دلیل که یکی از کاربران این پلتفرم ویدئویی نامناسب منتشر کرده بود، با محکومیت روبه رو شد. هنوز بخشی از قوانین کشورمان با فضای تازه کسب و کارهای نوپا و استارت آپی همخوانی ندارد و همین موضوع میتواند باعث دلسردی فعالان این حوزه شود. مثلا افرادی مثل محسن ملایری و سعید رحمانی که در هیئت مدیره دیجی کالا بودند الان در خارج از کشور هستند. اینها افراد واقعا با سواد و توانمند بودند و مفاهیمی مثل استارت آپ ویکند و شتاب دهندهها را در کشورمان شکل دادند. این افراد و خیلیهای دیگر مثل آنها به دلیل شرایط و مشکلات مختلفی که در کشور وجود دارد دیگر در اکوسیستم استارت آپی کشورمان فعال نیستند. برای جلوگیری از تکرار این اتفاق، باید در حوزه قانون گذاری و سیاست گذاریها تغییراتی داشته و صبورتر باشیم.»