آمارهای غلط بانک مرکزی از تراز تجاری ایران

دوشنبه شب، رئیس کل بانک مرکزی در برنامه گفت وگوی ویژه خبری حاضر شد و در اظهارات خود به مثبت شدن ۱.۵ میلیارد دلاری تراز تجارت خارجی اشاره کرد و گفت که میزان صادرات به ۲۶.۵ میلیارد دلار و واردات به ۲۵ میلیارد رسیده است. 

اختلاف تراز تجاری ۳ میلیارد دلار بود

آمار همتی با آنچه گمرک ایران به عنوان مرجع اصلی آمار تجارت خارجی در هشت ماه اول امسال منتشر کرد همخوانی نداشت؛ به طوری که گزارش گمرک نشان می داد تراز تجاری در این فاصله نه تنها مثبت ۱.۵ میلیارد دلار نبوده بلکه منفی ۱.۶ میلیارد دلار بوده است و مشخص نشد رئیس کل بانک مرکزی این آمار را بر چه منبای و از کدام مرجع اعلام کرده و این اختلاف سه میلیارد دلاری در آمار تراز تجاری و البته صادرات و واردات از کجاست.

بانک مرکزی: آمار از سازمان توسعه تجارت برداشته شد

اما بانک مرکزی در روز گذشته با وجود انتشار اخباری مبنی بر ایراد وارده به آمار اعلامی رئیس کل بانک مرکز واکنشی نشان نداد تا این که امروز صبح(چهارشنبه) در حساب تویئتری خود اعلام کرد که "آمار اعلامی صادرات و واردات توسط رئیس کل بانک مرکزی مبتنی بر اطلاعات سامانه جامع تجارت تا تاریخ ۱۶ آذر ماه امسال بوده است، این سامانه منبع رسمی آمار تجارت خارجی است." 

در حالی بانک مرکزی  سازمان توسعه تجارت را منبع اصلی آمار تجارت خارجی اعلام کرده که طی روزهای گذشته رزم حسینی - وزیر صمت - طی نامه ای به دژپسند - وزیر اقتصاد - خواسته بود تا آمار تجارت خارجی از گمرک سریع تر به وزارتخانه مربوطه اطلاع رسانی شود. 

این موضوع از نگاه مسئولان گمرک نیز بر این تاکید دارد که وزیر صمت به عنوان مسئول تجارت و تولید  وظیفه آمار تجارت خارجی می داند، اما بانک مرکزی آمار سازمان توسعه تجارت را منبع رسمی این آمار دانسته است! 

مورد دیگر به این برمی گردد که پیش از اینکه امروز بانک اعلام کند استناد آمار آن به سازمان توسعه تجارت است، روز گذشته لطیفی - سخنگوی گمرک ایران - در رابطه با اظهارات رئیس کل بانک مرکزی در مورد تجارت خارجی  به این اشاره کرده بود که سازمان توسعه تجارت طی روزهای گذشته میزان صادرات را ۲۶.۵ میلیارد دلار اعلام کرد که بر روی خروجی این سایت قرار گرفت اما گمرک ایران با اعلام به زادبوم - رئیس کل سازمان توسعه تجارت - اعلام کرده که این آمار اشتباه است و سازمان توسعه تجارت نیز به سرعت و در کمتر از چند دقیقه دستور حذف آمار که به نقل از مشاور این سازمان اعلام شده بود حذف کردد. 

لطیفی این را هم گفته بود که ظاهرا مشاور سازمان اشتباها میزان صادرات ۲۱.۵ میلیارد دلاری را ۲۶.۵  میلیارد دلار اعلام کرده بود یعنی همان رقمی که در گزارش بانک مرکزی دیده می شود. 

اختلاف تراز تجاری این بار به ۳.۶ میلیار دلار رسید

اما نکته قابل توجه در آمارهای منتشره و توضیح بانک مرکزی این است که اشاره شده گزارش تجارت خارجی اعلامی رئیس کل تا نیمه آذر ماه سال جاری بوده است، این در حالی است که در اعلام همتی تراز تجاری مثبت ۱.۵ بود که در مقایسه با آمار گمرک مبنی بر منفی ۱.۶ میلیارد دلار تا پایان آبان ماه بیش از سه میلیارد دلار فاصله داشت، اما بعد از موضع گیری بانک مرکزی در مورد تاریخ ۱۶ آذر سخنگوی گمرک ایران اعلام کرده "اگر شاخص آماری را هم نیمه آذر لحاظ کنیم، برای تراز تجاری غیرمعمول به شمار می آید  و مانند اعلام تورم در مقایسه در روزهای میانی ماه است ، با این اوصاف، صادرات کشور نه تنها ۲۶.۵ میلیارد دلار نبوده است، بلکه ۲۲ میلیارد و ۹۰۱ میلیون دلار تا ۱۵ آذرماه بوده که با رقم اعلامی رییس کل بانک مرکزی ۳.۶میلیارد دلار فاصله دارد و واردات نیز ۲۴ میلیارد و ۹۰۵ میلیون دلار بوده که از لحاظ اینکه آن بانک به تامین ارز و تایید منشا آن می پردازد برای مدت زمان مورد ادعا نزدیک به رقم اعلامی  است." 

لطیفی همچنین گفته که با اینکه علاقمند هستیم تا تراز مثبت 1.5 میلیارد دلاری اعلامی از سوی رییس کل بانک مرکزی  درست  باشد اما متاسفانه تراز تجاری کشور در این دوره زمانی غیر معمول اعلامی (نیمه آذرماه) حدود منفی دو میلیارد دلار بوده است و به عبارتی تراز منفی ۱.۶ میلیارد دلاری هشتماهه با اضافه شدن این ۱۵ روز به منفی دو میلیارد رسیده است.

بر این اساس آمار توضیحی که بانک مرکزی در رابطه با چگونگی و زمان انتشار آمار اعلام کرد نه تنها موجب رفع ابهام  و یا اصلاح نشده بلکه اختلاف آماری با گزارش تجارت خارجی گمرک به عنوان مرجع آماری تجارت خارجی را بیشتر کرد و فاصله آمار تراز خارجی که سه میلیار دلار بود به ۳.۶ میلیارد دلار رساند.

 گمرک: مسئول آمار تورم و نقدینگی نیستیم ولی مسئول آمار تجارتیم

به هر صورت در هر حوزه فعالیت مرجع آمار مشخص بوده و استناد دستگاه ها و کارشناسان به آن خواهد بود، این در حالی است که به گفته سخنگوی گمرک ایران آمار گمرک در همه کشورها به عنوان شاخص تجارت آن کشور است ک  در همه مراجع قابل استناد است و در کشورمان نیز  همین رویه در قدیمی ترین سازمان اداری کشور مورد انتظار بوده و بخش آماری این سازمان در حال خدمت رسانی شبانه روزی به دستگاه های مرتبط با تجارت و ذینفعان است.

وی این راهم گفته که همانطور که گمرک مسئول ارائه آمارهای دیگر مانند تورم، نقدینگی، نفوس و مسکن، تولید، واحدهای صنفی و... نیست ولی به واسطه مسئولیت  مستقیم در تجارت فرامرزی در کنترل  اسناد واردات و صادرات و ترانزیت در ماهیت، ارزش و وزن کالا مانند گمرکات دیگر کشورها، مسئول ارائه آمار تجارت خارجی است.

منبع: ایسنا