باغ‌های «خاطره» و «زندگی» مشهد باغی برای کاشتن خاطرات

الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ یک قرار سبز برای مشهد و مشهدی‌ها در سال جدید. می‌خواهیم نام عزیزمان را به سبزی یک درخت ثبت کنیم. قرارمان را روی باغ‌های «خاطره» و «زندگی» و جمعه‌های آخر ماه تنظیم می‌کنیم. قرار می‌گذاریم به نام فرزندمان، به نام همسری که زندگی مشترکمان را با او شروع کرده ایم، نهالی بکاریم. نهالی که روی پلاکش نام و تاریخ تولد فرزند یا تاریخ ازدواجمان ثبت شده است. یا اصلا به یاد و خاطره عزیزی که از دست داده ایم؛ برای پاره تنی که با اهدای اعضایش، جانی دوباره به دیگران داده، فرقی نمی‌کند؛ اینجا باغ‌های «خاطره» و «زندگی» است و یاد‌ها همان درختان سبزند.

اگرچه خیلی‌ها در خانه مانده اند، هوای روز طبیعت، عجیب دلپذیر است و جان می‌دهد که آدم از خانه بیرون بزند. بیرون آمدن ما البته برای به در کردن سیزده نیست و بنا داریم سری بزنیم به «باغ خاطره» و «باغ زندگی». مسیرمان از انتهای بولوار لادن است؛ جایی که خیلی‌ها برای کوه پیمایی و پیاده روی در ارتفاعات جنوبی مشهد، از آن به سمت کمربند سبز می ‎روند. مسیرمان پر پیچ وخم است، اما سبز. ساقه‌هایی که تا همین چند روز پیش خشک بوده اند، حالا با جوانه‌هایی سبز شده اند. مسیر به سمت بالا پیچ می‌خورد، انگار به بام مشهد نزدیک می‌شویم، به جایی که می‌توان با یک نظر، تمام مشهد را دید. اینجا همان جایی است که برای «باغ خاطره» و «باغ زندگی» درنظر گرفته شده است، اگرچه باغ‌ها قدری از هم فاصله دارند. اما احتمالا زیاد طول نکشد که خاطرات سبز مشهدی‌ها این دو باغ را به هم پیوند بدهد.

مسئولان شهری مشهد، جدا از فراهم کردن شرایطی برای کوه نوردی و دوچرخه سواری در مسیر سبز ارتفاعات جنوبی مشهد، تلاش کرده اند تا نام و نشانی شهروندان و خاطراتشان نیز در این ارتفاعات سبز ثبت شود.
طرحی که شهرداری مشهد با عنوان «باغ خاطره» و «باغ زندگی» در روز‌های پایانی سال گذشته و هم زمان با روز درخت کاری، وارد فاز اجرایی کرده. حالا هر کدام از شهروندان مشهدی می‌توانند نام عزیزانشان را با پلاکی بر درختی سبز بدارند.

حجت جدی، مسئول واحد جنگل داری شهری و توسعه پایدار سازمان پارک‌های شهرداری مشهد است، کسی که به گفته خودش تمام هم و غم برنامه‌های کاری او و همکارانش در سازمان پارک‌ها با سرسبزی و دمیدن روحی سبز به کالبد شهری مشهد تنظیم شده است.
او همان ابتدای صحبت، ایده شکل گیری باغ‌های خاطره و زندگی را، ایده‌ای نو و متفاوت در کشور می‌داند؛ ایده‌ای که به گفته او به لحاظ اجرا و اقداماتی که همراه آن صورت گرفته، در میان دیگر کلان شهر‌ها پیشتاز است.

مسئول واحد جنگل داری شهری و توسعه پایدار سازمان پارک‌ها در ادامه دلایلی برای این پیشتازی ذکر می‌کند. او به نوع پلاک گذاری‌ها اشاره می‌کند و اینکه این پلاک گذاری با شرایطی متفاوت نسبت به دیگر شهر‌ها انجام می‌شود. به گفته او با برنامه ریزی‌هایی که برای ثبت مشخصات روی پلاک درختان صورت گرفته است، شهروندان مشهدی می‌توانند روی این پلاک‌ها مشخصات عزیزشان را ثبت کنند.

جدی در ادامه به دیگر مشخصات درج شده روی پلاک درختان اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: روی پلاک‌های صادر شده برای درختان مشخصات افراد ثبت می‌شود؛ بنابراین افراد می‌توانند با اسکن کیوآرکد درج شده روی پلاک، مشخصات عزیزی را که به نام او درخت کاشته اند، مشاهده کنند. این اقدام، یکی از شاخصه‌های بارز و متفاوت پلاک‌های صادر شده در باغ خاطره و باغ زندگی مشهد است.

مسئول واحد جنگل داری شهری و توسعه پایدار سازمان پارک‌های شهرداری ادامه می‌دهد: ارتقای مشخصات درج شده روی این پلاک ها، یکی دیگر از اقداماتی است که در حال انجام داریم. در همین زمینه درنظر داریم در کنار مشخصات فردی، قسمتی را نیز با عنوان عکس فردی که شهروندان درختی به نام او کاشته اند، اضافه کنیم. به این ترتیب هر زمان که شهروندان بارکد روی پلاک را با گوشی اسکن کنند، جدا از نام و مشخصات شناسنامه‌ای شخصی که درخت به یادش کاشته شده است، می‌توانند عکسی از آن شخص را نیز ملاحظه کنند؛ در واقع اینجا هر درخت یک آدم خواهد بود.
به گفته او این اقدام در حال برنامه ریزی سیستماتیک به منظور افزودن به مراحل نام نویسی است. او معتقد است کمتر از دو ماه دیگر قسمت عکس و متن به مراحل نام نویسی افزوده می‌شود و شهروندان در کنار ثبت نام و درج مشخصات نوزاد یا عزیز از دست داده خود، می‌توانند عکسی از او نیز بارگذاری کنند.

ویژگی دیگری که جدی درباره پلاک‌های درختان باغ‌های خاطره و زندگی برمی شمارد، مربوط به رنگ این پلاک‌ها و تفاوت آن برای مناسبت‌های درنظرگرفته شده است. آن طور که او تأکید می‌کند، شهرداری مشهد برای هر مناسبتی که شهروندان می‌خواهند به نام عزیزشان درختی بکارند، رنگ جداگانه و متمایزی در نظر گرفته است.
به گفته این مقام مسئول رنگ سبز برای خانواده‌هایی است که می‌خواهند برای فرزند تازه متولد شده شان نهالی بکارند. رنگ آبی نیز برای یادبود خاطرات عزیزانی است که در بین ما نیستند و می‌خواهیم به یادشان درختی بنشانیم.

جدی خبر دیگری برای باغ‌های خاطره و زندگی دارد. او از انجام مراحل جانمایی درختان خبر می‌دهد، اقدامی که به اذعان او به شهروندان این امکان را می‌دهد که به صورت مجازی و از طریق گوشی یا کامپیوتر بتوانند وارد سایت شده و با ثبت مشخصات، درخت کاشته شده خود را مشاهده کنند.
او می‌گوید: با برنامه ‎ریزی‌هایی که انجام داده ایم، امیدواریم در کمتر از دو ماه، این مرحله نیز به خدمات الکترونیکی سازمان پارک‌ها افزوده شود.

مسئول واحد جنگل داری شهری و توسعه پایدار سازمان پارک‌های شهرداری در توضیح ثبت نام برای درخت کاری در این باغ‌ها می‌گوید: شهروندان می‌توانند با مراجعه به سایت سازمان پارک‌های شهرداری مشهد وارد قسمت خدمات الکترونیک شوند. در این قسمت با انتخاب باغ خاطره و باغ زندگی، می‌توانند وارد مرحله ثبت نام شوند.
به گفته جدی در این مرحله شما می‌توانید با انتخاب نوع باغ مشخصات فردی خود و عزیزتان را وارد و ثبت کنید؛ باغ خاطره برای یادبود درگذشتگان و اهداکنندگان عضو است و باغ زندگی برای متولدان و آن‌هایی که تازه ازدواج کرده اند.

آن طور که او می‌گوید شهروندان می‌توانند از اول تا بیستم هر ماه، ثبت نام خود را انجام دهند؛ زیرا از این تاریخ به بعد، کار دسته بندی و آماده سازی پلاک‌ها انجام می‌شود تا در نهایت شهروندان بتوانند جمعه پایانی هر ماه، با مراجعه به این باغ‌ها پلاک گذاری را انجام دهند.
نکته دیگری که این مسئول جنگل داری شهرداری مشهد به آن اشاره دارد، نوع درختان کاشته شده در این دو باغ است. به گفته او شهروندان می‌تواند روی درختان موجود پلاک خود را قرار دهند یا آنکه با انتخاب کاشت نهالی جوان، علاوه بر کاشت، پلاک گذاری آن را نیز انجام دهند.

جدی اشاره‌ای به ظرفیت باغ‌های خاطره و زندگی دارد. او در ابتدا توضیح می‌دهد که علاوه بر ارتفاعات جنوبی مشهد یک باغ خاطره نیز در بوستان بهار در خواجه ربیع دایر شده است و شهروندانی که می‌خواهند یاد عزیز رفته خود را گرامی بدارند، می‌تواند در این باغ نیز درخت بکارند. آن طور که او می‌گوید، باغ خاطره بوستان بهار، ۵ هکتار است و به اندازه کاشت ۱۵۰۰ نهال یا درخت، فضا دارد. او همچنین در توضیح فضای باغ‌های خاطره و زندگی محدوده سه راه حصار گلستان در کمربند سبز یا همان ارتفاعات جنوبی اضافه می‌کند: وسعت باغ‌های خاطره و زندگی در ارتفاعات جنوبی،  ۳۰ هکتار است و برای کاشت ۱۰ هزار اصله درخت در نظر گرفته شده است.

آنچه جدی در ادامه به تأکید بیان می‌کند، استقبال در خور توجه مشهدی‌ها از کاشت درخت به نام عزیزانشان است. به گفته او ابتدا قرار بوده فقط افرادی که از ابتدای سال گذشته، فرزنددار شده یا ازدواج کرده یا آنکه عزیزی را از دست داده اند، بتوانند به عنوان افراد متقاضی ثبت نام کنند، اما از ۱۵ اسفند گذشته که ثبت نام‌ها شروع شده است، به دلیل استقبال خوب مردم و درخواست‌های شهروندان، تصمیم بر آن شده که این بازه زمانی حذف شود؛ بنابراین همه شهروندان مشهدی می‌توانند به یاد عزیزانشان درختی بنشانند، فارغ از اینکه چه زمانی متولد شده یا ازدواج کرده یا اینکه چه وقت از دنیا رفته اند.

شکل گیری و نهال کاری در باغ‌های «خاطره» و «زندگی» بهانه‌ای شد تا همراه مهدی یعقوبی، معاون خدمات شهری شهرداری مشهد، کارنامه سبز مشهد را در چند سال اخیر ورق بزنیم. گوشه‌ای از این گفتگو را در خطوط زیر بخوانید.

همان‌طور که می‌دانید، سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد متولی اصلی سیاست‌گذاری حوزه

فضای سبز شهر است و در این رابطه اجرای پروژه‌های کلانی را برای افزایش سرانه فضای سبز مشهد در دستورکار قرار داده است. از احــداث و توسـعه پهنه شرقی پارک بــهار، بهره‌بـرداری از بوسـتان موضوعی دانـش در شهریور ۹۷ و احــــداث و توسعه فضای سبز کاسه پرتویی پارک وکیل‌آباد گرفته تا احداث پارک موضوعی کم‌نهاده.

 

این‌ها نمونه‌هایی از پروژه‌های فضای سبز شهرداری مشهد هستند که به‌واسطه آن‌ها تلاش شده است مشهد سرسبزتر شود. جدا از این، تعدادی پروژه دیگر هم در دست اجراست که بخشی از آن بهره‌برداری شده و با برنامه‌ریزی‌هایی که صورت گرفته است به زودی به‌صورت کامل در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد، مثل بوستان ۷۰ هکتاری مهریز شهرک شهیدرجایی، بوم‌پارک، بازپیرایی و سامان‌دهی فضای سبز باغ‌خونی، پارک کودک و سلامت.

مساحت فضای سبز در پایان سال ۹۵، ۴۴۸۰ هکتاربود. این میزان فضای سبز شهری اکنون به ۵۶۸۰ هکتار رسید. به عبارت دیگر، ۱۲۰۰ هکتار فضای سبز جدید در مدت ۴ سال حضور شورای پنجم مشهد به این کلان‌شهر افزوده شد. درواقع ۲۳ درصد فضای سبز شهری مشهد در همین چند سال اخیر احداث شده است. چندسال پیش بوستان‌های مشهد ۵۷۵ عدد بود و حالا به ۶۶۶ بوستان افزایش یافته است. در این توسعه البته یک نکته مهم هم لحاظ شده است؛ بنا به ضرورت توجه به مناطق کم‌برخوردار مشهد، از ۹۰ بوستان احداث‌شده در مشهد، ۴۰ بوستان در مناطق کم‌برخوردار مشهد است.

ســـرانه فضــــای سـبز از ۱۴.۲۶ مترمربـــع بــه ۱۷.۳ مترمربع رسیده است که با نهایی‌شدن و بهره‌برداری از پروژه‌های فضای سبز مشهد در پایان سال گذشته، این سرانه به حدود ۱۷.۷۴ مترمربع رسید. برای مثال، در مجموعه کمربند سبز شهر مشهد، بیش از ۹۰۰ هکتار توسعه داشتیم و بناست تا پایان فصل کاشت امسال بیش از ۱۵۰۰ هکتار از اراضی کمربند سبز مشهد درخت‌کاری شود. ضمن اینکه در این مدت ۳۰۰ هکتار هم در حاشیه کشف‌رود و ۱۲۰۰ هکتار دیگر هم در ارتفاعات جنوب شهر درخت‌کاری خواهیم کرد.

ایجاد شبکه مستقل آبیاری یکی از راهکار‌های مقابله با چالش خشک‌سالی است و اجرای خطوط اصلی شبکه مستقل آبیاری فضای سبز نقش بسزایی در مدیریت منابع آبی دارد. با توجه به اهمیت این موضوع، اجرای شبکه مستقل آبیاری در دوره شورای پنجم به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی توسعه فضای سبز در دستورکار قرار گرفت.

 

در همین رابطه تاکنون ۹ کیلومتر خطوط اصلی شبکه مستقل آبیاری اجرا شده است تا مشهد هم‌اکنون ۳۹ کیلومتر شبکه مستقل آبیاری فضای سبز داشته باشد. در شبکه توزیع نیز، ۹۴ کیلومتر شبکه اجرایی شده که با این میزان اجرا، شبکه توزیعمان به ۱۳۷ کیلومتر رسیده است. هنوز به حد مطلوب مشهد نرسیده‌ایم، اما این روند به‌طور حتم ادامه خواهد داشت تا ضمن مدیریت منابع آبی، فضای سبز مطلوبی هم داشته باشیم.