کرونا؛ مسافر ناخوانده حمل و نقل همگانی

الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ «خطر مرگ. وضعیت کرونا در مشهد بحرانی است.» جمله تکان دهنده‌ای که با نوار‌های هشدار قرمز رنگ، روی بیلبورد‌های بزرگ و یکدست سیاه، نقش بسته است. اوضاع کرونا در مشهد قرمز رو به سیاه است. شرایط بیمارستان‌ها روبه راه نیست. در این میان گردش کرونا در شهر با جابه جایی مردم ادامه دارد تا میزبان‌های جدیدی برای خودش انتخاب می‌کند. مسئولان نیز تمام سعی شان را به کار گرفتند تا هشدار‌های لازم را به مردم بدهند.

 

محمدرضا کلائی، شهردار مشهد، چند روز قبل در ویدئویی که در صفحه مجازی خود منتشر کرد، روز‌های پیش رو را «سخت» عنوان کرد. او در یک جمله کوتاه و خلاصه گفت: «مردم مشهد کوتاه بگویم. ۱۴ روز بسیار سخت در پیش داریم.»

البته هشدار‌های شهردار مشهد درباره اوضاع بحرانی مشهد به همین پست ختم نشد؛ کلائی دو روز قبل نیز در پست جدیدی در صفحه اینستاگرام به اقدامات شهرداری مشهد برای مقابله با بحران کرونا پرداخت. محور نخست صحبت کلائی با مردم مشهد در این پست بر این نکته استوار بود که شهرداری مشهد نقش و مدیریت محوری در همه اتفاقات شهر ندارد، اما تمام تلاشش را برای عبور از بحران کرونا به عرصه اجرا می‌آورد. او با صراحت بیشتری به مشهدی‌ها این قول و اطمینان را داد که در حوزه وظایف شهرداری سهل انگاری رخ نخواهد داد.

حوزه حمل ونقل و ضرورت مدیریت آن در شرایط پیک کرونا، یکی از مواردی بود که شهردار مشهد به آن اشاره کرد. او در همین پست پیشنهاد استفاده از نیرو‌های الیت را به عنوان نیرو‌های کنترل جمعیت مترو و اتوبوس مطرح کرد و از آن به عنوان یک اقدام در مسیر کنترل وضعیت حمل ونقل عمومی و کاهش ابتلا به بیماری یاد کرد. کم کردن تعداد نیرو‌های شاغل در پروژه‌های شهری نیز از دیگر اقداماتی بود که شهرداری مشهد برای عبور از این بحران به اجرا در آورد.

با وجود این هشدارها، حال و هوای شهر گویا هنوز بر همان روال عادی استوار است. بوستان‌ها نوار کشی شده است، اما عده‌ای هنوز از نوار زرد هشدار عبور می‌کنند. برخی هم در برابر مقاومت نیرو‌های انتظامی پارک‌ها و بوستان‌ها ترجیح می‌دهند که افطارشان را در پیاده رو و کنار شمشاد‌های حاشیه بوستان‌ها باز کنند. مسافران مترو و اتوبوس‌ها نیز همچون گذشته، لحظه‌های نزدیک به افطار در بیشترین تعداد ممکن هستند. روایت امروز شهرآرا، روایت شهرگردی ما و کروناست؛ همان ویروسی که در شهر می‌چرخد و با هیچ کداممان تعارف ندارد.

قطار شهری ایستگاه دانش آموز ساعت ۶:۵۵ دقیقه_ جمعیت ایستگاه زیاد نیست. تابلو ایستگاه زمان ۲ دقیقه برای رسیدن قطار شهری به ایستگاه را نشان می‌دهد. قطار می‌رسد و چند صندلی از پنج ایستگاه ابتدایی خالی است. چند زن بدون توجه به صندلی‌های خالی کنار درب ورود و خروج ایستاده اند. برایشان همان چندثانیه توقف و تنفس از هوایی که با بازشدن در‌های قطارشهری نصیبشان می‌شود، کافی است تا قید نشستن و چرت چنددقیقه‌ای تا رسیدن به ایستگاه بعدی را بزنند.

خانمی روی تنها صندلی خالی نشسته و کیفش را روی صندلی خالی کنارش گذاشته است و بدون توجه به جمعیتی که بالای سر او ایستاده اند با گوشی موبایل بازی می‌کند. ایستگاه پارک ملت جمعیت داخل مترو بیشتر می‌شود. خانم میان سالی رو به دختر جوان می‌خواهد کیفش را بردارد تا او برای لحظاتی روی صندلی بنشیند. دختر جوان بدون توجه به حرف این خانم میان سال به بازی خودش با گوشی ادامه می‌دهد.

 

خانم میان سال با دیدن بی توجهی او با دستش کیف را کمی آن طرف‌تر می‌دهد که ناگهان با صدای دختر جوان، همه توجه‌ها به سمت آن‌ها دوخته می‌شود؛ «خانم مگه نمی‌بینید که روی صندلی ضربدر قرمز زدند؟ قرمز یعنی اینکه اینجا ننشینید.» خانم میان سال در جواب، به صندلی‌های ضربدر پر شده و جمعیت ایستاده اشاره می‌کند و می‌گوید: این برای وقتی است که مترو خلوت باشد، نه این ساعت که مترو شلوغ است و همه می‌خواهند سر کار بروند!

پر شدن همه صندلی‌ها بدون توجه به ضربدر‌های نصب شده روی آن‌ها و جمعیتی که وسط واگن‌ها ایستاده اند، مؤید استدلال‌های زن میان سال است. اما دختر جوان حاضر به برداشتن کیفش نیست و در جواب می‌گوید: خانم من چندماه قبل کرونا گرفتم. مُردم و زنده شدم. دیگه دوست ندارم کرونا بگیرم؛ همین شما‌ها که فاصله را رعایت نمی‌کنید، همه را بدبخت می‌کنید و آمار‌ها مداوم بالا می‌رود.

حرف‌های دختر تکان آرامی به جمعیت ایستاده اطراف می‌دهد. هر کدام سعی دارند خودشان را کمی از آن محدوده دور کنند.
نکته‌ای که در ارتباط با مسافران خط یک مترو می‌توان به آن اشاره کرد، این است که مأموران ایستگاه‌های مترو به افراد بدون ماسک اجازه ورود نمی‌دهند و باجه‌های فروش ماسک در کنار گیت‌های ورود به مترو قرار دارد. برخی مسافران نیز به دلیل اوضاع بحرانی کرونا سعی کرده اند از ترکیب دو ماسک طبی و پارچه‌ای برای حفاظت خود در برابر کرونا استفاده کنند.

خط ۲ مترو- «صبح‌ها ازساعت ۶:۲۰ تا ۷:۱۵ یا ۷:۳۰ شلوغ است. عصر‌ها هم دم دمای غروب به ویژه قبل افطار واقعا شلوغ است؛ چون همه سعی می‌کنند که به افطار خانه برسند. جمعیت و شلوغی را اگر می‌خواهید ببینید، ساعت ۳ که ادارات تعطیل می‌شوند و ساعت ۶ عصر که کارگاه‌ها و مغازه‌ها معمولا تعطیل می‌شوند، سری به مترو بزنید؛ آن وقت جمعیت منتظر برای آمدن مترو را می‌بینید. جابه جایی و پیاده شدن مسافران هم در چند ایستگاه بسیار زیاد است؛ مثلا در ایستگاه‌های شریعتی که جابه جایی خط هست و ایستگاه‌هایی مثل مفتح، نبوت در خط ۲ بیشترین جمعیت پیاده یا سوار می‌شوند.

 

با این شرایط، شلوغی و ازدحام مردم تا رسیدن به این ایستگاه‌ها ادامه دارد.» این‌ها صحبت‌های یکی از مأموران ایستگاه‌های خط ۲ مترو است؛ خطی که به گفته او یک سالی است جای خود را در میان مشهدی‌ها باز کرده و جمعیت شایان توجهی از آن استفاده می‌کنند. برداشت این مأمور ایستگاه از وضعیت استفاده مردم از خط ۲ در هفته بحرانی که پشت سر گذاشتیم، «وضعیتی عادی و مشابه روز‌های غیرعادی کرونایی» است؛ وضعیتی که به اذعان او «چندان تفاوتی با روز‌های آبی مشهد ندارد.»

اما وضعیت اتوبوس رانی؛ شهروندانی که از اتوبوس استفاده می‌کنند، بهتر از هر کسی، از تعداد اتوبوس‌ها و مسیر‌هایی که هر روز جمعیت بیشتری را جابه جا می‌کند، خبر دارند. این شلوغی را در چند مسیر اتوبوس رانی خلاصه می‌کنند؛ مثل اتوبوس‌های مسیر ۲ (پایانه انقلاب پایانه خواجه ربیع)، ۹۹ (پایانه خواجه ربیع، پایانه وکیل آباد)، اتوبوس ۱/۳۷ (فلسطین-مفتح)، خط ۳۸ (پایانه خواجه ربیع، کوهسنگی) و ... چند خط دیگر.

اتوبوس‌های مسیر ۲ پایانه خواجه ربیع-انقلاب از آن دست اتوبوس‌هایی هستند که مسافران زیادی را هر روز جابه جا می‌کند. در ایستگاه چهار راه لشکر مسافران زیادی پیاده و سوار می‌شوند. من هم سوار می‌شوم. برخی ردیف‌های صندلی پر است و در برخی فقط یک نفر نشسته است. چند نفری هم در ردیف بین صندلی‌ها ایستاده اند. یکی از آقایان مسافر این اتوبوس از شهردار مشهد می‌خواهد برای اتوبوس‌های محدوده خواجه ربیع فکری عاجل کند. او معتقد است: جمعیت شاغل و کارگری که از میدان امام حسین (ع)، چهار راه گاز و ... سوار این اتوبوس می‌شوند، زیاد است و در این روز‌های کرونایی هر قدر هم که بخواهند با فاصله بایستند به دلیل تراکم جمعیت امکانش فراهم نیست.

او می‌گوید: این اتوبوس‌های اسکانیایی اصلا به درد این روز‌ها نمی‌خورد. شیشه‌های یکدست این اتوبوس بدون پنجره‌ای که امکان باز شدن داشته باشد، باعث می‌شود که هوای تازه داخل اتوبوس نیاید.
برخی از مردم هم برای کاهش تعداد مسافران و جلوگیری از انتقال بیماری، درخواست افزایش تعداد اتوبوس در گردش برخی خطوط را دارند. در مقابل این افراد، تعدادی از شهروندان در صفحه مجازی شهردار مشهد، خواهان این شدند که شهرداری مشهد همانند فروردین سال گذشته، خطوط اتوبوس‌ها و مترو را تعطیل کند و تنها با ۲۰ خط اتوبوس رانی شرایط را برای جابه جایی‌های ضروری مردم فراهم کند.

رانندگان ایستگاه تاکسی ابتدای بولوار هنرستان روی صندلی کنار پیاده رو منتظر مسافر نشسته اند. یکی از رانندگان می‌گوید: تاکسی‌ها همان تعداد مجازی که باید مسافر سوار کنند، مسافر می‌زنند و بیشتر بزنیم، خود مسافران شاکی می‌شوند. یک اتفاق جالب بعد از کرونا رخ داد، آن هم اینکه الان بیشتر مسافران خواهان نشستن روی صندلی جلو هستند. تصورشان بر این است که جلو نشستن و پایین دادن شیشه از ابتلای آن‌ها جلوگیری می‌کند.
رانندگان تاکسی یک گلایه هم دارند اینکه در این اوضاع کرونایی، مسافران تاکسی کمتر شده اند و از سوی دیگر، تعداد مسافری که می‌زنند، نیز کمتر است. آن‌ها از تاکسی رانی می‌خواهند که برای روزگار نامهربان تاکسی ران‌ها فکری کنند.

نایب رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای شهر در خصوص کنترل ظرفیت اتوبوس‌ها و مترو توسط نیرو‌های الیت می‌گوید: این پیشنهادی است که به ابتکار شهردار مشهد مطرح شده و اگرچه هنوز در کمیسیون مطرح نشده، اما می‌تواند به بهبود امور کمک کند.

شهناز رمارم اضافه می‌کند: واقعیت این است که وقتی بنا باشد، مسافران مطابق ظرفیت قطار شهری یا اتوبوس در شرایط قرمز، سوار شوند، حتما باید کسی بر مسافرگیری کنترل داشته باشد. شاید اتوبوس رانی و قطارشهری نیروی مازادی برای این مهم نداشته باشد، لذا استفاده از نیرو‌های الیت یا سایر بخش‌های شهرداری که در این ایام فراغت بیشتری دارند، می‌تواند به سلامت شهر و مشهدی‌ها کمک کند.
این عضو شورای شهر تصریح می‌کند که «اگرچه حفظ سلامت مردم وظیفه سازمانی شهرداری یا شورای شهر نیست، مسئولیت اجتماعی ما ایجاب می‌‎کند که در این راستا گام برداریم و به هم کمک کنیم، برای همین همه بخش‌ها چه اجرایی چه اجتماعی و فرهنگی باید پای کار باشند.»

رمارم در پایان به چالش‌های کنترل ظرفیت مسافرگیری مترو و اتوبوس نیز اشاره دارد و می‌گوید: مردم بنا به شرایط کاری و زمانی خود تصمیم می‌گیرند که از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنند ولو اینکه شلوغ باشد، اما وظیفه اجتماعی همه ما از جمله شهرداری ایجاب می‌کند که ناظر بر سلامت عمومی باشیم و برای حفظ سلامت مردم وارد عمل شویم. این وظیفه بر دوش همه ماست و چه خوب است که شهروندانی که عجله ندارند وقتی با شلوغی واگن یا اتوبوس روبه رو می‌شوند، سوار نشوند و تا وسیله بعدی صبر کنند و به همین نحو اگر کسی عجله دارد، از شهروندی بخواهد که جای خود را به او بدهد.