طبیعت‌گرد‌های کوه‌پارک، با چشمه‌آرایی، فضای بکر طبیعت را به محلی برای توقف تبدیل کرده‌اند

نجمه موسوی کاهانی | شهرآرانیوز؛ اگر به دامنه ارتفاعات جنوبی سری زده باشید حتما دیده‌اید که در میان سنگ‌ها چشمه‌های کوچکی در حال جوشش است. خوب است بدانیم بسیاری از این چشمه‌ها پس از درخت‌کاری در این ارتفاعات احیا شده‌اند؛ درست از زمانی که تصمیم گرفته شد کمربند جنوبی جای خود را به کوه پارک بدهد. اکنون این ارتفاعات بیش از ۱۷ چشمه دارد که کوهنوردان در مسیر خود دقایقی را در کنار آن‌ها توقف کرده و با نوشیدن آب گوارا خستگی در می‌کنند.

 

شهرداری برای دسترسی آسان و بهره‌برداری بهتر از این چشمه‌ها آن‌ها را لوله‌کشی کرده و با ایجاد ارتفاع، امکان استفاده از آب چشمه‌ها را میسر ساخته است. اما نکته مهمی که در اطراف بسیاری از آن‌ها دیده می‌شود این است که با ریزش دائمی آب معمولا در زیر آن‌ها گودی ایجاد شده و آب، خاک اطراف را تبدیل به گل ولای می‌کند. از طرفی شرایط مساعد هوا و وجود آب کافی باعث رویش علف‌های زیادی در اطراف چشمه شده و دسترسی به آب را سخت کرده است.

اما کوهنوردان که همیشه از دل سختی‌ها راهی برای خود باز می‌کنند این‌بار هم دست به کار شده‌اند و با ایجاد فضایی خاص و زیبا علاوه‌بر فراهم‌کردن شرایط برای استفاده از آب چشمه، فضایی برای استراحت و گفتمانی کوتاه‌مدت و شاد را در اطراف یکی از همین چشمه‌ها ایجاد کرده‌اند.

در ابتدایی‌ترین توقف‌گاه مسیر کوه پارک ۷۱ یکی از این چشمه‌ها که در زیر سایه درختی زیبا قرار دارد با سنگ‌هایی ریز و درشت فضاآرایی شده تا امکان نشستن و دورهم بودن برای حدود ۱۰ نفر در اطراف چشمه فراهم شود. سیدمحسن موسوی‌زاده از طبیعت‌گردان و فعالان محیط زیستی که این چشمه‌آرایی با ایده اولیه او اجرا شده است می‌گوید: «برای کوهنوردان سنگ حکم استراحتگاه را دارد. هرگاه در مسیری کوهپیمایی می‌کنم زیر هر درخت یک تکه سنگ می‌گذارم تا طبیعت‌گردان بتوانند برای رفع خستگی روی آن بنشینند. همین نکته ایده‌ای برای من شد و تصمیم گرفتم اطراف چشمه را با چندین سنگ فضاسازی کنم تا رهگذران بتوانند دقایقی را در اینجا استراحت کنند.»

کار چشمه‌آرایی با استفاده از سنگ‌های نسبتا بزرگ در طبیعت و بدون امکانات اولیه کار سختی است. موسوی‌زاده هنگام انجام کار از کوهنوردان می‌خواسته با او همکاری کنند و جالب اینجاست که بیش از ۵۰ طبیعت‌گرد خوش‌ذوق او را در ساخت این چشمه همراهی کرده‌اند.

 

داوود کهلایی یکی دیگر از طبیعت‌گردان، می‌گوید: «یکی از روز‌ها که آماده کوهنوردی بودم با دعوت آقای موسوی‌زاده برای ساخت فضایی گفتمانی در اطراف این چشمه روبه‌رو شدم. در ابتدا قرار بود چند تکه سنگ را در کنار چشمه قرار دهیم که البته جابه‌جا کردن همین چند تکه سنگ بزرگ هم کار آسانی نبود. آن‌ها را ۱۰ نفری جابه‌جا می‌کردیم و با جانمایی‌شان فضایی دلنشین را ایجاد کردیم. برای گذاشتن هر کدام از سنگ‌ها کلی وقت و انرژی گذاشتیم که فکر می‌کنم در نهایت ایجاد این فضای زیبا ارزش آن همه سختی را داشت.»

 

در هنگام صحبت، رهگذری موی سپیدکرده، برای برداشتن آب جلو می‌آید. سر صحبت را با او هم باز می‌کنم، عباس ابوطالبیان می‌گوید: «من ۲۵ سال است که در این مسیر کوهنوردی می‌کنم. خانه‌ام در مرکز شهر است و اکنون که بازنشسته شده‌ام بیشتر از قبل به حضور در طبیعت نیاز دارم. الان هم خوشحالم که با ایجاد کوه پارک مردم بیشتر با کوه انس گرفته‌اند. وقتی سنگ‌های چیدمان شده اطراف این چشمه را دیدم، متوجه شدم باید کار طبیعت‌دوستان باشد که بدون آسیب‌زدن به طبیعت محیطی زیبا برای گپ وگفت را درست کرده‌اند.»
حالا در یک فضای زیبا شما می‌توانید در کنار صدای آب و جوی باریک روان، روی این تخته سنگ‌ها بنشینید و ساعتی را در طبیعت زیبا و بکر از روزمرگی‌ها فاصله بگیرید.

 

مراحل چشمه‌آرایی شامل صاف‌کردن خاک اطراف چشمه، ایجاد فضایی مسطح برای دورهمی، پیدا کردن سنگ‌های نسبتا صاف مناسب نشستن، جابه‌جایی سنگ‌ها و جانمایی درست در اطراف چشمه و متعادل کردن تخته سنگ‌های بزرگ برای حفظ تعادل در هنگام نشستن است. این تعادل به وسیله تکه‌سنگ‌های تخت و کوچک که زیر سنگ‌های بزرگ قرار می‌گیرند برقرار می‌شود. تا اینجای کار مراحل اولیه است که چشمه گفتگو را به وجود آورده، اما پاتوق اطراف چشمه برای ماندگاری نیاز به مراقبت هم دارد. مثلا بعضی طبیعت‌گرد‌ها در این محل آتش روشن می‌کنند و با باقی گذاشتن بقایای آتش فضای زیبای آن را مخدوش می‌کنند. موسوی‌زاده و دیگر افرادی که در ساخت این چشمه مشارکت داشته‌اند بنا به حس تعلق خاطری که دارند در هفته دو یا سه بار به این چشمه سر می‌زنند و زباله‌ها و ذغال‌های اطراف آن را جمع می‌کنند.

 

این روز‌ها که به‌دلیل محدودیت‌های اجتماعی مردم بیشتر از قبل به دامان طبیعت پناه می‌برند باید نکات طبیعت‌گردی را نیز خوب بدانند. اینکه زباله‌های خود را در طبیعت رها نکنیم و شاخه‌ای را نشکنیم از بدیهیات فرهنگ طبیعت‌گردی است. اما گاهی افراد بدون داشتن آگاهی و بدون سوءنیت کار‌هایی انجام می‌دهند که به طبیعت آسیب می‌زند. مثلا غذادادن به سگ‌های رها در طبیعت باعث می‌شود نظم اکوسیستم طبیعی برهم بریزد. مشکلی که در اطراف چشمه گفتگو هم دیده می‌شود. موسوی‌زاده می‌گوید: مردم از سر مهربانی به سگ‌ها غذا می‌دهند. در نتیجه سگ‌ها که قوی‌تر شده‌اند به شغال‌ها و کفتار‌ها حمله می‌کنند و تعداد این حیوانات کم می‌شود. در نتیجه موش خرما و موش صحرایی که غذای کفتار و شغال است زیاد می‌شود. مشکلی که ما در اطراف چشمه با آن روبه‌رو هستیم لانه‌های موش‌هاست که روزبه‌روز بیشتر می‌شوند.