گزارشی از تاثیرات افزایش بیش از اندازه قیمت اجاره بر زندگی مستأجران

محسن موسوی زاده، مسعود سلطانی | شهرآرانیوز؛ همان طور که می‌شد حدس زد، سیاست‌های کنترلی دولت برای مهار قیمت‌ها در بازار اجاره مسکن، مثل همیشه ناکام مانده است. دولت امسال نیز همچون سال گذشته با دو ابزار یعنی تصویب سقف ۲۰ درصدی افزایش نرخ اجاره بها و همچنین وام ودیعه مسکن به یاری مستأجران آمده است، اما شواهد و قرائن نشان می‌دهد هیچ کدام از این روش‌ها تاکنون درد مستأجران را دوا نکرده است.

براساس گزارش بانک مرکزی، در خرداد ۱۴۰۰ افزایش اجاره بها نسبت به ماه مشابه سال قبل در تهران ۳۳/۹ درصد و در دیگر مناطق شهری ۳۷/۶ درصد بوده است، با این حال گزارش ها‌ی میدانی حاکی از آن است که برخی صاحب خانه‌ها در مشهد، نرخ اجاره را بیش از ۷۰ درصدافزایش داده اند. همین مسئله سبب شده است بسیاری از مستأجران در تأمین مبلغ رهن و اجاره دچار مشکل شوند و به فروش اموال خود مانند خودرو و طلایشان روی بیاورند. تازه‌ترین نقل قول در این زمینه مربوط به مهدی دادفر، رئیس انجمن واردکنندگان خودروست که درباره مصائب مستأجران گفت: «مردم برای تأمین ودیعه مسکن و معیشتشان، به فروش کالا‌های سرمایه‌ای خود روآورده اند. کالا‌هایی مانند خودرو و طلا.».

نسبت رهن و قیمت خودرو در مشهد

هم اینک رهن و اجاره یک آپارتمان ۷۷ متری در خیابان الهیه، نیازمند ۱۰۰ میلیون تومان رهن و ماهی یک میلیون تومان اجاره است. همچنین یک آپارتمان ۸۰ متری در خیابان سیدرضی نیازمند، ۱۰۰ میلیون رهن و ماهی ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اجاره است. یک آپارتمان ۸۰ متری در معلم ۶۴ نیز به مبلغ ۲۳۰ میلیون تومان رهن کامل داده می‌شود. یک آپارتمان ۷۰ متری در عبادی ۳۸، ۷۰ میلیون رهن و ماهی یک میلیون تومان اجاره داده می‌شود. رهن یک آپارتمان ۷۰ متری در طبرسی شمالی ۶۰ میلیون تومان است.

رهن یک آپارتمان ۹۰ متری در توس ۴۱ هم ۶۲ میلیون تومان اعلام شده است. همچنین رهن یک آپارتمان ۸۰ متری در حر ۸۲، ۶۰ میلیون تومان و آپارتمان ۷۵ متری در رستمی ۵۴، ۱۰۰ میلیون تومان اعلام شده است. بررسی‌های شهرآرا نشان می‌دهد که هم اکنون مستأجران برای رهن خانه دو راهکار پیش رو دارند؛ آن عده از مستأجران که دارای مقداری پول پیش هستند، معمولا خودروی خود را به مدل‌های پایین تری تبدیل می‌کنند و مبلغ به دست آمده را بر رهن خانه می‌افزایند. اما عده دیگری از مستأجران که دارای خودروی قدیمی‌تر هستند، مجبور می‌شوند قید داشتن خودرو را بزنند و با فروش آن، پول رهن خانه مدنظرشان را تأمین کنند.

در بازار مشهد، رانا ال ایکس، مدل۱۳۹۵ حدود ۱۵۷ میلیون تومان قیمت دارد. در این مواقع، دارنده خودرو اگر همچنان تمایل به داشتن وسیله نقلیه داشته باشد، می‌تواند با ۸۰ میلیون تومان یک پراید ۱۱۱، مدل۱۳۹۵ بخرد. مدل‌های پایین‌تر این خودرو نیز با قیمت کمتری قابل خریداری است. البته به گفته فعالان بازار، فروش خودرو و تبدیل آن به خودرو‌هایی با رده قیمتی پایین‌تر در خانواده پژو مانند پژو ۲۰۶ و پژو پارس و پژو ۴۰۵ بیشتر دیده می‌شود. همچنین برخی دیگر از فعالان بازار می‌گویند افرادی که در سال‌های گذشته به صورت قسطی خودروی چینی و مونتاژی در مشهد خریده بودند، هم جزو کسانی هستند که این روز‌ها برای رهن خانه اقدام به فروش خودروی خود می‌کنند. به عنوان نمونه اکنون ام وی ام ۵۵۰ اتوماتیک، مدل۱۳۹۶ در بازار حدود ۲۴۵ میلیون تومان عرضه می‌شود.

این خودرو در تابستان ۹۶ در بازار آزاد ۶۵ میلیون تومان عرضه می‌شده است. به عبارتی باوجوداینکه این خودرو ۴ سال کار کرده، اکنون به دلیل تورم با رشد قیمت مواجه شده است. ام وی ام ایکس ۲۲ دنده‌ای نیز که سال ۹۶ با قیمت ۵۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان خریداری‌ می‌شد، اکنون بعد از ۴ سال کار کردن بسته به سالم بودن و کارکرد آن، بین ۲۶۰ تا ۲۸۰ میلیون تومان فروخته می‌شود. این رشد قیمتی سبب شده است این روز‌ها برخی سرپرست‌های خانوار به منظور تأمین مسکن به عرضه خودروی خود روی بیاورند.

افزایش ۳۵ درصدی عرضه خودرو

علیرضا مجیدی، نمایشگاه دار خودرو در بولوار معلم، به شهرآرا می‌گوید: همیشه رسم در بازار خودرو این بوده است که افراد، خودرو کارکرده شان را برای فروش به ما می‌سپردند تا مدل بهتر و بالاتری بخرند. اما در یک سال اخیر این روند معکوس شده است. او ادامه می‌دهد: یعنی افراد خودرویشان را می‌فروشند و مدل پایین تری می‌خرند یا سراغ موتورسیکلت می‌روند و متأسفانه گاهی اوقات حتی بی وسیله می‌شوند. برای پیدا کردن چنین افرادی، کافی است کمی چشممان را باز کنیم.

این حال وروز خیلی از همشهریان ماست. فتاحی، از فعالان بازار خودرو در خیابان معلم، هم با بیان اینکه معمولا در سال‌های گذشته در تابستان به دلیل شروع فصل مسافرت، تقاضا برای خرید خودرو افزایش می‌یافت، می‌گوید: با این حال شیوع کرونا و همچنین رشد هزینه‌های زندگی، این روند را معکوس کرده است، به طوری که اکنون به جای افزایش تقاضا، شاهد افزایش عرضه خودرو‌های دست دوم در بازار هستیم.

به طور نسبی می‌توان برآورد کرد که هم اکنون با شروع فصل نقل وانتقال مسکن، میزان عرضه خودرو‌های دست دوم ۳۵ درصد افزایش یافته است، بااین حال وی می‌گوید: اکنون به دلیل شرایط بازار و ابهام‌هایی مانند مذاکرات هسته‌ای و سیاست‌های دولت جدید درزمینه بازار خودرو، خریداران خودرو با احتیاط وارد بازار می‌شوند. همین مسئله سبب شده است افرادی که به فروش خودروی دست دوم خود مایل هستند، مجبور شوند آن را مقداری زیر قیمت بازار عرضه کنند.

هر ۱۰۰ میلیون رهن، معادل ماهی ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اجاره

یک کارشناس بازار مسکن در گفتگو با شهرآرا می‌گوید: هرچند نرخ اجاره بها در یک سال اخیر در مشهد خیلی زیاد شده است، رشد درآمد شهروندان به میزان افزایش قیمت اجاره نیست. همین مسئله سبب شده است مستأجران از مالکان بخواهند که در ازای تعدیل مبلغ اجاره، بر میزان رهن بیفزایند. محمد سیف الدین می‌افزاید: برخی مستأجران سعی می‌کنند با فروش اموال خود مانند خودرو یا طلا بر میزان رهن خانه خود بیفزایند. البته مسئله‌ای که در این میان وجود دارد، این است که بیشتر مالکان مایل به دریافت اجاره هستند، زیرا اکنون وضعیت بازدهی بازار‌هایی مانند دلار، طلا و بورس، مبهم و سود بانکی نیز در مقابل نرخ تورم، اندک و ناچیز است.

هم اکنون مالکان رهن را بیشتر برای تضمین پرداخت اجاره و تأمین هزینه خسارت‌های احتمالی خانه دریافت می‌کنند، بااین حال ازآنجاکه تأمین همین مقدار رهن که بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان برآورد می‌شود، برای مستأجران سخت است، برخی از آن‌ها ناگزیر به فروش خودرو و طلای خود می‌شوند.
وی درباره معیار مبلغ رهن در مشهد نیز می‌گوید: هر ۱۰۰ میلیون تومان رهن در مشهد، معادل ماهی ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اجاره محسوب می‌شود. براساس این فرمول، می‌توان محاسبه کرد که افراد با فروش خودروی خود تا چه میزان می‌توانند از اجاره ماهانه خویش بکاهند.

افزایش ۱۰۰ درصدی فروش طلا

دبیر اتحادیه طلاوجواهر مشهد هم با اشاره به اینکه از زمان شروع فصل نقل و انتقال مسکن، میزان مراجعات برای فروش طلا و سکه افزایش یافته است، به شهرآرا می‌گوید: در چند هفته اخیر، میزان عرضه طلا و سکه از سوی شهروندان به منظور تأمین مخارج زندگی و هزینه ودیعه مسکن ۱۰۰ درصد افزایش یافته است؛ به خصوص در روز‌های اخیر که کرونای دلتا شیوع بیشتری یافته است، برخی شهروندان از ترس تعطیل شدن بازار، روانه آن شده اند تا زودتر طلای خود را بفروشند.

یوسف تقی زادگان می‌افزاید: به عنوان نمونه باوجوداینکه این روز‌ها خریداری برای طلا و سکه نیست، دیروز از ابتدای صبح تا ساعت ۱۲، حدود ۱۰ نفر برای فروش طلا به واحد صنفی خودم مراجعه کردند، این درحالی است که سال گذشته در فصل نقل وانتقال اجاره، این میزان مراجعه کننده نداشتیم. وی ادامه می‌دهد: تناسب نداشتن میان میزان رشد هزینه‌های زندگی و به خصوص رشد هزینه تأمین مسکن با رشد درآمدها، خیلی‌ها را مجبور کرده است که طلا‌های پس انداز خود را به فروش برسانند.