درباره کمبود کلسیم چه میدانید؟

به گزارش شهرآرانیوز، وجود کلسیم همچنین برای عملکرد صحیح قلب و سایر عضلات ضروری است. هنگامی که کلسیم دریافتی کافی نباشد، خطر ابتلا به اختلالات زیر نیز افزایش می‌یابد:

پوکی استخوان
استئوپنی
بیماری کمبود کلسیم (هیپوکلسمی)

کودکانی که در سنین رشد خود کلسیم کافی دریافت نمی‌کنند، ممکن است در بزرگسالی به اندازه کافی رشد قدی نداشته باشند و نسبت به هم سالان خود کوتاه‌تر به نظر برسند. مقادیر کلسیم مورد نیاز بدن در روز را می‌توانید از طریق رژیم غذایی، مکمل‌ها یا ویتامین‌ها تامین کنید.

چه عواملی باعث بیماری کمبود کلسیم یا هیپوکلسمی می‌شود؟

بسیاری از افراد با افزایش سن در معرض خطر کمبود کلسیم قرار دارند. این کمبود می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. از جمله این دلایل عبارتند از:

عدم مصرف کلسیم کافی در طی یک دوره طولانی مدت، به ویژه در کودکی.
مصرف دارو‌هایی که ممکن است جذب کلسیم را کاهش دهند.
عدم تحمل غذا‌های غنی از کلسیم
تغییرات هورمونی، به ویژه در زنان
برخی عوامل ژنتیکی

از این رو می‌توان گفت که اطمینان از مصرف مقدار مناسب کلسیم در همه سنین مهم است.

در کودکان و نوجوانان، مقدار توصیه شده روزانه کلسیم برای هر دو جنس یکسان است. طبق توصیه موسسه ملی بهداشت (NIH)، متوسط مقادیر روزانه مصرف کلسیم به شرح زیر است:

گروه سنی و میزان توصیه شده روزانه

نوجوانان ۱۸-۹ سال ۱۳۰۰ میلی گرم
کودکان ۸-۴ سال ۱۰۰۰ میلی گرم
کودکان ۳-۱ سال ۷۰۰ میلی گرم
کودکان ۱۲-۷ ماه ۲۶۰ میلی گرم
کودکان ۶-۰ ماه ۲۰۰ میلی گرم

طبق دستورالعمل‌های رژیم غذایی ایالات متحده، نیاز کلسیم برای بزرگسالان نیز عبارتند از:

گروه یزرگسالان و میزان توصیه شده روزانه

خانم‌های ۷۱ سال و بالاتر ۱۲۰۰ میلی گرم
خانم‌های ۷۰-۵۱ سال ۱۲۰۰ میلی گرم
خانم‌های ۵۰-۳۱ سال ۱۰۰۰ میلی گرم
خانم‌های ۳۰-۱۹ سال ۱۰۰۰ میلی گرم
آقایان ۷۱ سال و بالاتر ۱۲۰۰ میلی گرم
آقایان ۷۰-۵۱ سال ۱۰۰۰ میلی گرم
آقایان ۵۰-۳۱ سال ۱۰۰۰ میلی گرم
آقایان ۳۰-۱۹ سال
۱۰۰۰ میلی گرم

همانگونه که در جدول نیز مشخص است خانم‌ها باید زودتر از آقایان در دوره میانسالی مصرف کلسیم را شروع کنند. تأمین کلسیم مورد نیاز بدن به ویژه با نزدیک شدن به یائسگی برای یک خانم بسیار مهم است.

در دوران یائسگی، زنان باید میزان کلسیم دریافتی خود را افزایش دهند تا بتوانند خطر ابتلا به پوکی استخوان و هیپوکلسمی را کاهش یابد. کاهش هورمون استروژن در دوران یائسگی باعث تحلیل سریعتر استخوان‌های زنان می‌شود.

اختلال هورمونی هیپوپاراتیروئیدیسم یا کم کاری تیروئید نیز ممکن است باعث هیپوکلسمی شود. در بدن افراد مبتلا به این بیماری به اندازه کافی هورمون پاراتیروئید یا همان هورمون کنترل کننده سطح کلسیم خون تولید نمی‌شود.

از دیگر دلایل هیپوکلسمی می‌توان به سو تغذیه و سو جذب اشاره کرد. سو تغذیه زمانی روی می‌دهد که مواد مغذی کافی دریافت نمی‌کنید، در حالی که سو جذب یعنی بدن قادر به جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز از غذای مصرفی نیست. سایر دلایل بروز بیماری کمبود کلسیم عبارتند از:

سطح پایین ویتامین D که جذب کلسیم را دشوار می‌کند.
دارو‌هایی مانند فنی توئین، فنوباربیتال، ریفامپین، کورتیکواستروئید‌ها و دارو‌هایی که برای درمان سطح کلسیم بالا مصرف می‌شوند.

پانکراتیت
هایپرمنیزمی و هیپومنیزمی
هیپرفسفاتمی
شوک سپتیک
انتقال خون با حجم زیاد
نارسایی کلیه
برخی از دارو‌های شیمی درمانی

سندرم استخوان گرسنه که ممکن است بعد از جراحی برای هایپرپاراتیروئیدیسم رخ دهد.

برداشتن بافت غده پاراتیروئید به عنوان بخشی از جراحی حذف غده تیروئید.

اگر یک دوز مصرفی کلسیم روزانه خود را فراموش کنید، یک شبه دچار هیپوکلسمی نخواهید شد. اما باید در میزان کلسیم دریافتی روزمره دقت کنیم، زیرا به سرعت در بدن مصرف می‌شود. گیاهخواران به دلیل عدم مصرف محصولات لبنی غنی از کلسیم بیش‌تر در معرض هیپوکلسمی قرار دارند.

کمبود کلسیم علائم کوتاه مدت ایجاد نمی‌کند، زیرا بدن با مصرف مستقیم آن از استخوان‌ها سطح کلسیم را حفظ می‌کند. اما سطح پایین کلسیم در طولانی مدت می‌تواند اثرات جدی داشته باشد.

علائم کمبود کلسیم چیست؟

در مراحل اولیه کمبود کلسیم ممکن است هیچ علائمی مشاهده نشود. با این حال، علائم با پیشرفت بیماری ایجاد می‌شوند. علائم شدید هیپوکلسمی عبارتند از:

گیجی یا از دست دادن حافظه
اسپاسم عضلاتماده مع
بی حسی و سوزن سوزن شدن دست ها، پا‌ها و صورت
افسردگی
توهم
گرفتگی عضلات

اخن‌های ضعیف و شکننده
شکستگی آسان استخوان‌ها

کمبود کلسیم می‌تواند بر روی تمام قسمت‌های بدن تأثیر بگذارد، در نتیجه شاهد ناخن‌های شکننده، رشد کند مو و پوست آسیب پذیر خواهیم بود.

کلسیم هم در ترشح انتقال دهنده عصبی و هم در انقباضات عضلانی نقش مهمی دارد. بنابراین، یکی از عوارض کمبود کلسیم تشنج در افراد سالم است. اگر دچار علائم عصبی مانند از دست دادن حافظه، بی حسی و سوزن سوزن شدن، توهم یا تشنج شدید، در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید.

هیپوکلسمی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در صورت مشاهده علائم هیپوکلسمی با پزشک خود تماس بگیرید. پزشک در ابتدا سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند و از شما در مورد سابقه خانوادگی هیپوکلسمی و پوکی استخوان سوال می‌کند.

اگر پزشک به هیپوکلسمی مشکوک باشد، یک نمونه خون برای بررسی سطح کلسیم از شما می‌گیرد. در این تست سطح کلسیم توتال، آلبومین و کلسیم یونیزه یا آزاد اندازه گیری می‌شود.

آلبومین پروتئینی است که به کلسیم متصل شده و آن را در خون حمل می‌کند. سطح پایین کلسیم پایدار در خون ممکن است تشخیص بیماری هیپوکلسمی را تأیید کند.

طبق تحقیقات میزان کلسیم طبیعی در بزرگسالان ۸/۸ تا ۴/۱۰ میلی گرم در دسی لیتر می‌باشد. اگر سطح کلسیم زیر ۸/۸ میلی گرم در دسی لیتر باشد ممکن است در معرض خطر هیپوکلسمی باشید. سطح کلسیم خون کودکان و نوجوانان به طور معمول بیشتر از بزرگسالان است.

هیپوکلسمی چگونه درمان می‌شود؟

درمان کمبود کلسیم معمولاً آسان است. به طور معمول این درمان شامل افزایش کلسیم در رژیم غذایی است. اما توجه داشته باشید که هرگز با مصرف مقدار زیادی مکمل کلسیم خوددرمانی نکنید. مصرف بیش از دوز توصیه شده بدون تأیید پزشک می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند سنگ کلیه شود.

مکمل‌های کلسیم عبارتند از:

کربنات کلسیم، که کمترین هزینه و بیشترین میزان کلسیم را دارد
سیترات کلسیم که به راحتی جذب می‌شود
فسفات کلسیم، که به راحتی جذب شده و موجب یبوست نمی‌شود

مکمل‌های کلسیم به صورت مایع، قرص و جویدنی در دسترس هستند. لازم به ذکر است که مصرف برخی از دارو‌ها می‌تواند با مکمل‌های کلسیم تداخل داشته باشد. این دارو‌ها عبارتند از:

بتا بلاکر‌های فشار خون
مانند آتنولول که در صورت مصرف دو ساعت پس از مکمل‌های کلسیم، ممکن است جذب کلسیم را کاهش دهد.
آنتی اسید‌های حاوی آلومینیوم
که می‌تواند سطح آلومینیوم در خون را افزایش دهد.
کمپلکس کننده‌های اسید صفراوی کاهنده کلسترول
مانند کلستیپول که جذب کلسیم را کاهش داده و دفع ادراری آن را افزایش می‌دهد.
دارو‌های استروژن
که به افزایش سطح کلسیم خون کمک می‌کند.
دیگوکسین.
زیرا سطح بالای کلسیم سمیت دیگوکسین را افزایش می‌دهد.
دارو‌های ادرار آور (دیورتیک)
که سطح کلسیم را افزایش (هیدروکلروتیازید) یا کاهش (فوروزماید) می‌دهند.
مکمل‌های کلسیم
که جذب آنتی بیوتیک‌های خاصی مانند فلوئوروکینولون‌ها و تتراسایکلین‌ها را مختل می‌کنند.

گاهی اوقات تغییر رژیم غذایی و مکمل‌ها برای درمان کمبود کلسیم کافی نیستند. در این حالت، اقدام پزشک برای تنظیم سطح کلسیم، تزریق منظم آن خواهد بود. انتظار می‌رود طی چند هفته اول درمان نتایج را مشاهده کنید. موارد شدید هیپوکلسمی در فواصل یک تا سه ماهه کنترل می‌شود.

عوارض احتمالی کمبود کلسیم چیست؟

عوارض ناشی از هیپوکلسمی شامل آسیب به چشم، ضربان قلب غیر طبیعی و پوکی استخوان است. عوارض ناشی از پوکی استخوان نیز عبارتند از:

ناتوانی
شکستگی ستون فقرات یا سایر شکستگی‌های استخوان
مشکل در راه رفتن

در صورت عدم درمان، هیپوکلسمی در نهایت می‌تواند کشنده هم باشد.

چگونه می‌توان از هیپوکلسمی پیشگیری کرد؟

هیپوکلسمی با قرار دادن کلسیم در رژیم غذایی روزانه قابل پیشگیری است. توجه داشته باشید که غذا‌های پر کلسیم، مانند محصولات لبنی می‌توانند از نظر چربی اشباع و چربی ترانس نیز غنی باشند. محصولات کم چرب یا بدون چربی را انتخاب کنید تا خطر ابتلا به کلسترول بالا و بیماری‌های قلبی کاهش یابد.
‌
می‌توانید ۴/۱ تا ۳/۱ کلسیم موردنیاز خود را در یک وعده حاوی شیر و ماست دریافت کنید. طبق اطلاعات منتشر شده توسط وزارت کشاورزی ایالات متحده (USDA)، سایر غذا‌های غنی از کلسیم شامل:

غذا میزان وعده میزان کلسیم هر وعده
ساردین‌ها (در روغن) ۳.۷۵ اونس ۳۵۱ میلی گرم
سالمون (صورتی، تن، استخوان دار) ۳ اونس ۱۸۳ میلی گرم
توفو غنی شده (نرم) ۳/۱ پیمانه ۴۳۴ میلی گرم
ادامام (یخ زده) یک پیمانه ۹۸-۷۱ میلی گرم
لوبیا سفید یک پیمانه ۱۶۱ میلی گرم
کلم کولارد سبز یک پیمانه ۲۶۸ میلی گرم
کلم بروکلی (پخته شده) یک پیمانه ۶۲ میلی گرم
انجیر (خشک) پنج عدد ۶۸ میلی گرم
آب پرتغال غنی شده یک پیمانه ۳۶۴ میلی گرم
نان گندم یک قرص ۳۶ میلی گرم
همانطور که تأمین کلسیم موردنیاز بسیار مهم است، تعادل در مصرف نیز به همان اندازه اهمیت دارد. حداکثر مقدار کلسیم مصرفی به میلی گرم برای بزرگسالان عبارت است از:

۲۰۰۰ میلی گرم در روز برای مردان و زنان ۵۱ سال به بالا
۲۵۰۰ میلی گرم در روز برای مردان و زنان ۱۹ تا ۵۰ سال
‌
می‌توانید با مصرف مولتی ویتامین‌ها رژیم خود را تکمیل کنید. یا اگر در معرض هیپوکسی هستید، ممکن است پزشک مکمل‌ها را توصیه کند. مولتی ویتامین‌ها ممکن است کل کلسیم مورد نیاز شما را تامین نکنند، بنابراین داشتن یک رژیم غذایی مناسب مهم است. اگر باردار هستید، قبل از تولد فرزندتان باید حتما ویتامین مصرف کنید.

ویتامین دی و بیماری کمبود کلسیم

ویتامین دی یکی از ویتامین‌های مهم برای بدن است. زیرا میزان جذب کلسیم در خون را افزایش می‌دهد. اما قبل از مصرف بهتر است از پزشک خود بپرسید که به چه مقدار ویتامین D نیاز دارید.

برای افزایش دریافت کلسیم می‌توانید غذای غنی از ویتامین D را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. این غذا‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

ماهی‌های چرب مانند ماهی آزاد و ماهی تن
آب پرتقال غنی شده
شیر غنی شده
قارچ پورتوبلو
تخم مرغ

همانند محصولات لبنی غنی از کلسیم، برخی از محصولات لبنی غنی از ویتامین D نیز می‌توانند سرشار از چربی اشباع باشند. نور خورشید ساخت ویتامین D در بدن را تحریک می‌کند؛ بنابراین قرار گرفتن در معرض آفتاب به طور منظم نیز می‌تواند به افزایش سطح ویتامین D کمک کند.

تغییر سبک زندگی و رفع کمبود کلسیم

علاوه بر حفظ سطح سالم کلسیم و ویتامین D، تغییرات خاصی در سبک زندگی وجود دارد که برای ارتقا سلامت استخوان مفید است. شامل:

حفظ وزن سالم
ورزش منظم
محدود کردن مصرف دخانیات و الکل

منبع: جام جم آنلاین