‌اهدای خون را در زمستان فراموش نکنید | جوانان کمترین و میانسالان بیشترین اهدا کنندگان خون

تکتم جاوید | شهرآرانیوز؛ تجربه تلخی است چشم دوختن به عقربه‌های ساعت که خیال تکان خوردن ندارند و در بسته‌ای که هوای بازشدن ندارد. وقتی جسمی روی تخت جراحی بیهوش میان زندگی و مرگ معلق مانده است اگر بازگشتنش به کیسه‌ای خون بند باشد، شما که این سوی در اتاق عمل نشسته اید حاضرید چه کار کنید تا آن خون را به عزیزتان برسانید؟

گاهی البته باید کار را خیلی قبل‌تر انجام داد؛ خیلی قبل‌تر از اینکه خودمان پشت در اتاق عمل باشیم و عزیزمان آن داخل زندگی اش گره بخورد به خونی که مردم اهدا کرده اند. شاید البته تصور چنین موقعیتی برای برخی از ما گنگ و نامفهوم باشد، اما برای بسیاری خاطرات غم انگیزی را تداعی می‌کند؛ غم انگیز چرا که هنوز در قرن ۲۱ باید برای هدیه کردن خون به بیماران نیازمند دلیل بیاوریم و فلسفه بچینیم.

باید بگوییم که خون چیزی نیست که بشر بتواند بسازد. هرچه خون در بانک‌های خون است، اهدایی یکی مثل ماست؛ یکی که می‌داند با یک واحد خون اهدایی می‌تواند زندگی را به سه بیمار بازگرداند؛ یکی که می‌داند جز مصدومان سوانح و سوختگی شدید، هرکسی در اتاق عمل ممکن است خون کم بیاورد و جانش بند مهربانی من و تو باشد.

زمستان، فصل خلوت شدن مراکز

حدود ساعت ۱۰ صبح باید چندنفری در مرکز باشند و عده‌ای در حال اهدای خون، اما در ساختمان مرکزی سازمان انتقال خون خیابان دانشگاه خبری نیست. برودت هوا اینجا را هم مانند بسیاری دیگر از مراکز انتقال خون مشهد خلوت‌تر کرده است، درحالی که نیاز فوری بیماران به خون، هوای سردوگرم سرش نمی‌شود.

آمار‌ها می‌گوید: شروع سه ماهه چهارم سال و آغاز سرما زمان کاهش مراجعه به مراکز اهدای خون است. چیزی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد مراجعان و این آمار برای جمعیت محدود و متغیر اهداکننده نه تنها کم نیست که زیاد هم هست. همین حالا هم شیوع کرونا و موارد دیگر خیلی‌ها را از توجه به اهدای خون غافل کرده است و به همین دلیل در آستانه خالی شدن بانک‌های خونی هستیم.

ترس شاید مهم‌ترین دلیل نگرانی خانم هاست

باوجودی که زنان مصرف کننده اصلی خون هستند، اما شکاف عظیمی بین آمار اهدای خون در دو جنس وجود دارد. همیشه بوده و با همه تبلیغات هنوز همان است. اما چرا؟ پاسخ به این پرسش را در گفتگو‌های چند بانو جست وجو کردیم.

شنیده ها، اما از تصورات ذهنی و دیدگاه فرهنگی غالب سخن می‌گوید. سارا در همه عمر ۳۱ ساله اش حتی یک بار سراغ ساختمان انتقال خون هم نرفته است با این دلیل: خانم‌ها همیشه کم خونی دارند. یادم هست چند سال پیش یکی از دوستانم می‌خواست خون بدهد، اما پزشک مرکز بعد از کنترل وزن و وضعیت فشارخون او را از این کار منع کرد. من همیشه آن ماجرا را به خاطر دارم و هیچ وقت سراغ خون دادن نرفتم.

مهین مادر دو دختر است که حالا ازدواج کرده اند و فرزند دارند. هم تحصیل کرده است و هم درباره موارد مختلف اطلاع دارد، اما او هم همیشه دخترهایش را از خون دادن منع می‌کرده است: خانم‌ها به ویژه اگر فرزند و مشغله کار و زندگی داشته باشند چندان به تغذیه خود اهمیت نمی‌دهند و دیگر توان اهدای یک کیسه خون را ندارند. من همیشه نگران بودم که مشکل جسمی پیدا کنند.

روزی روزگاری از کم خونی و ضعف جسمی زنان آن قدر سخن به میان آمده است که پذیرفتن باور جدید امکان پذیر نیست. به گفته کارشناسان از بین همه زنان مراجعه کننده برای اهدای خون فقط ۰.۳ درصد به دلیل کم خونی معاف می‌شوند.

این روز‌ها اهمیت تأمین ذخایر خونی بیش از هر نکته‌ای اهمیت دارد و برای تشخیص و درمان مشکلات هم پزشکان مراکز اطلاعات کافی را در اختیار شما می‌گذارند.

۳۳ تا ۴۲ سال، بیشترین متقاضی اهدا

با همه مشکلاتی که برای ترغیب و تشویق شهروندان به اهدای خون وجود دارد، عده‌ای به صورت مداوم این خدمت خیرخواهانه را بدون چشمداشت مادی ادامه می‌دهند؛ به جز جوانان و افراد بالای ۶۰ سال که کمترین آمار اهدا را دارند، میان سالان بیشترین مشتریان اهدای خون هستند.

آمار‌های مراکز انتقال خون استان حاکی از آن است که ۱۹/۷ درصد خون گیری از گروه سنی ۳۳ تا ۳۷ سال انجام می‌شود که در جایگاه نخست است و پس از آن گروه سنی ۳۸ تا ۴۲ سال قرار گرفته با ۱۸/۸ درصد.

قانون اصلی برای فواصل استاندارد اهدای خون هر ۸ هفته یک بار است، مشروط به آنکه تعداد دفعات آن در طول یک سال برای آقایان از ۴ بار و برای خانم‌ها از ۳ بار تجاوز نکند. با محاسبه تعداد دفعات اهدای خون در رکوردداران متوجه می‌شوید که چند سال مشتری ثابت پایگاه‌های انتقال خون بوده اند.

چرایی حضور ۴ درصدی اهداکنندگان جوان

دوباره به ارقام جدول سنی نگاهی بیندازید. سن مجاز برای شروع اهدای خون ۱۸ سال است، اما تا ۵ سال پس از آن هم آمار اهدا کنندگان عدد شایان توجهی نیست؛ آن هم در سنی که اوج جوانی و شادابی جسم است و می‌تواند سال‌های سال فرد را به اهداکننده مستمر تبدیل کند.

کارشناسان بازهم این اعداد را ناشی از فرهنگ غالب جامعه می‌دانند. جوان اغلب در این سنین دغدغه‌ها و دل مشغولی‌هایی به جز حفظ سلامتی دارد. در این سن اولویت با تفریح در گروه‌های دوستانه یا تحصیل و کار است نه اهدای خون. شاید هم سلامت جسمی کنونی، تصور ابتلا به بیماری را از ذهنشان دور می‌کند.

نذر خون و حفظ سلامتی

تقویت سلول‌های جدید خونی: اولین اثر همین است. پس از اهدای خون، بدن طی ۴۸ ساعت با کمک مغز استخوان، میزان خون اهدا شده را دوباره می‌سازد. همه گلبول‌های قرمز ازدست رفته در مدت زمان ۳۰ تا ۶۰ روز جایگزین می‌شوند.

کاهش ابتلا به بیماری‌های قلبی: این یکی از بهترین مزایای اهدای خون است. تجمع زیاد آهن در بدن می‌تواند باعث آسیب اکسیداتیو شود که ثابت شده است عامل اصلی سرعت پیری، سکته‌های قلبی و مغزی است.

کاهش خطر سرطان: وجود سطح بالای آهن در بدن، در واقع پیش زمینه‌ای برای ابتلا به سرطان است. با اهدای خون مداوم می‌توان سطح سالم آهن را در بدن حفظ کرد.

سرعت التیام زخم: وقتی به شکل مستمر خون اهدا می‌کنید، بدن با کاهش سلول‌های قرمز خون وفق داده می‌شود. تنظیم بدن زمانی رخ می‌دهد که بدن التیام پیدا می‌کند. تأثیر این تنظیمات بر فرایند التیام زخم نیز تأثیر خواهد گذاشت.

حس خوب عمل خیر: اگر در تمام لحظات اهدای خون به این فکر کنید که در حال نجات جان یک انسان هستید، بهترین حس را دریافت خواهید کرد و به زودی اثر کار خیر بی منت شما به زندگی تان جاری خواهد شد.

معاینه و تست رایگان: پیش از اهدای خون، پرستار یا پزشک مرکز با پرسیدن سؤالاتی از شما، میزان سلامتی تان را می‌سنجد. در نتیجه انگار برای یک کنترل دوره‌ای مراجعه کرده اید.

اهدای خون «به نیت حاج قاسم»

سرپرست اداره کل انتقال خون استان هم از برگزاری پویش اهدای خون با شعار «به نیت حاج قاسم» و همزمان با دومین سالگرد شهادت سردار دل‌ها حاج قاسم سلیمانی در خراسان رضوی خبر می‌دهد.

آنطور که حمیدرضا اسلامی می‌گوید این پویش از روز شنبه، یازدهم دی ماه، آغاز می‌شود و این پویش در آغاز فصل سرما می‌تواند به افزایش ظرفیت‌های ذخایر خون کمک کند.