پیوند اقتصاد شهر، شهروندان و شهرداری

محسن موسوی زاده | شهرآرانیوز؛ اﻣﺮوز دﯾﮕﺮ در دﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﺷﻬﺮداری‌ها ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﯿﻤﺎنﮐﺎرانی ﺑﺰرگ ﮐﻪ باید ﺑﺮﺧﯽ فعالیت‌های ﻋﻤﺮاﻧﯽ و ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﺷﻬﺮ را اﻧﺠﺎم دهند، ﻧﮕﺮﯾﺴـﺘﻪ نمی‌ﺷـﻮد، ﺑﻠﮑـﻪ ﺷﻬﺮداری نهادی اﺳﺖ ﮐﻪ وﻇﯿﻔﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار شهر را ﺑـﺮﻋﻬـﺪه دارد؛ به همین دلیل شهرداری‌ها درکنار فعالیت‌های سنتی و مرسوم خود در خدمات رسانی شهری، تلاش می‌کنند با برنامه ریزی‌های مناسب، بستر‌های لازم برای جذب سرمایه گذار در شهر را فراهم کنند. یکی از برنامه‌های مدیریت شهری مشهد در این دوره، فراهم کردن بستر‌های لازم برای افزایش جذب سرمایه گذار در مشهد است.

در همین راستا سیدعبدا... ارجاعی، شهردار مشهد، بار‌ها بر ضرورت این مسئله تاکید کرده و گفته است: «باید بستری فراهم شود تا مشهد به بهشت سرمایه گذاری در ایران تبدیل شود.» این تاکید‌های شهردار مشهد بهانه‌ای شد تا با سیدمهدی پژم، مدیر سرمایه گذاری و مشارکت‌های معاونت اقتصادی شهرداری مشهد، گفتگو کنیم و راهکار‌های جذب سرمایه گذار در شهر را از او جویا شویم.

تنوع بخشی به بسته‌های سرمایه گذاری را تا چه حد ممکن می‌دانید؟

بیش از ۵۰ درصد اقتصاد کشور، در حوزه زمین، ساختمان و مسکن است و نمی‌توان سرمایه‌های این حوزه را نادیده گرفت. اما به این معنی نیست که از سایر حوزه‌های سرمایه گذاری غفلت شود، درحالی که تاکنون این گونه بوده است.

اتفاقی که در این دوره باید بیفتد، این است که از تمام ظرفیت‌ها و از تمام روش‌های نوین سرمایه گذاری و تامین منابع مالی استفاده بشود.

در این میان، برخی سرمایه گذاران نیز معتقدند اشکالاتی در رویه‌های سرمایه گذاری و مشارکت وجود دارد. این ایراد‌ها را قبول داریم و معتقدیم باید فرایند‌ها و ریل گذاری چه در بخش ساختمان و چه سایر بخش‌ها اصلاح شود.

کارشناسان معتقدند اداره شهر و کمبود‌های مالی این حوزه با مولدسازی دارایی‌های غیرمولد امکان پذیر است. نظر شما در این باره چیست؟

معتقدم ما متولی اقتصاد شهرداری نیستیم، بلکه خود را متولی اقتصاد شهر می‌دانیم. اگر اقتصاد شهر چرخید، عوارض به شهرداری پرداخت می‌شود و نفع آن به همه مردم می‌رسد.

با همین رویکرد است که می‌توان ظرفیت‌های سرمایه گذاری را برای توسعه اقتصاد شهر کشف کرد و گسترش داد. اقتصاد شهرداری فقط نباید متکی به زمین باشد، بلکه امکانات و فضا‌های شهری زیادی وجود دارد که می‌تواند بستر سرمایه گذاری و رونق شهر شود.

یکی از دارایی‌های غیرمولد در شهر، فضا‌های سبز و بوستان هاست که تاکنون اغلب هزینه بر بوده و درآمدی برای شهر نداشته است. معتقدم باید بوستان‌ها خودگردان بشوند.

ما نمی‌خواهیم که از فضا‌های سبز کسب درآمد کنیم. اما باید تلاش کنیم که خودگردان شوند. بوستان خورشید ۴۰۰ هکتاری، بوستان چهل بازه ۱۰۰ هکتاری، بوستان بهار ۷۰ هکتاری و... است و سایر بوستان‌های شهر نیز فضای گسترده‌ای دارند و باید از فضای داخل آن‌ها استفاده کنیم.

درعین حال مصمم هستیم که در مذاکره با سرمایه گذاران، رویکرد برد-برد داشته باشیم و به هیچ وجه نمی‌خواهیم یک ریال از حق سرمایه گذار پایمال شود یا بالعکس. اعتقاد داریم باید ضمن سرعت بخشیدن به فرایندها، قاطعانه تصمیم گیری شود.

بسیاری از کارشناسان معتقدند که مشهد از نظر ساخت پروژه‌های تجاری، اشباع شده است و نباید سرمایه گذاران را به سرمایه گذاری در این حوزه در شهر مشهد تشویق کرد؟

من چنین اعتقادی ندارم که ظرفیت‌های تجاری در مشهد اشباع شده است. همین الان برای اجرای پروژه‌های تجاری درخواست می‌شود.

سرمایه گذاری که می‌خواهد سرمایه خود را وارد کار کند، بی شک برآورد می‌کند و وارد بازار اشباع نمی‌شود. اما چرا این طور فکر می‌شود که ظرفیت پروژه‌های تجاری در مشهد اشباع شده است، یک دلیلش این است که برای پروژه‌های قبلی، یا امکان سنجی و مطالعات بازار صورت نگرفته یا مطالعه درباره اش دقیق نبوده است.

به عنوان مثال پروژه‌های تجاری میدان شهدا که رونق مناسبی ندارد، به این دلیل است که مطالعات بازار آن درست نبوده است.

شاید اگر مطالعات بازار برای این پروژه انجام می‌شد و اصناف و مشاغلی که باید ظرفیت تجاری میدان شهدا را پر می‌کردند شناسایی می‌شدند، الان وضعیت بهتر از این بود. طبیعتا تغییر کاربری و سطح و سطوح مدنظر صنوف موردنیاز نیز اکنون یا امکان پذیر نیست یا صرفه اقتصادی ندارد.

هم اکنون پروژه‌های غیرمشارکتی را هم داریم که با قدرت به کار خود ادامه می‌دهند تا به مرحله بهره برداری برسند، بنابراین من اعتقاد دارم پروژه‌های تجاری در مشهد اشباع نشده است. شاید در برخی نواحی اشباع شده باشد، ولی اگر مطالعه بازار انجام شود، خیلی از نواحی مشهد همچنان به پروژه‌های تجاری نیاز مبرم دارند.

در این دو سال که کرونا بود، این احساس به وجود آمد که ظرفیت پروژه‌های تجاری اشباع شده است که این تفکر، تحت تأثیر پیامد‌های همه گیری بود. علاوه بر این باید توجه کنیم که قدرت خرید مردم کم شده است. درعین حال هم اکنون در اطراف حرم مطهر رضوی، مغازه‌هایی هست که می‌گویند ۲۰ سال است کرکره شان پایین نیامده است. اما در همین خیابان شیرازی، مجتمع‌های تجاری‌ای هم داریم که تعطیل است.

مشهد سالانه ۳۰ میلیون زائر دارد، اما تشرف زائران در تمام فصول سال ادامه ندارد و گاهی، شهر خلوت و گاهی مملو از زائر است. نبود برنامه ریزی درست در این زمینه را تا چه حد بر مسکوت ماندن ظرفیت‌های اقتصادی شهر موثر می‌دانید؟

سالانه ۳۰ میلیون زائر داریم، اما در بازه‌های زمانی مختلف، تعداد زائران در مشهد گاهی زیاد و گاهی کم می‌شود. این مطلوب نیست. باید فعالانی در این عرصه داشته باشیم که با برنامه ریزی مناسب در تمام فصول با پیشنهاد‌های مختلف، زائران را به مشهد بیاورند؛ کاری که اکنون در برخی شهر‌ها انجام می‌شود و زمانی که شرایط سفر مطلوب نیست، با ارائه تخفیف و پیشنهاد‌های مناسب، مردم را به سفر ترغیب می‌کنند. در مشهد نیز باید چنین برنامه ریزی‌هایی صورت بگیرد. متاسفانه چرخه اقتصاد زائر در مشهد، تکمیل نشده است.

چقدر به جذب سرمایه‌های خارجی در مشهد توجه شده است؟

آماری که مربوط به خرید واحد مسکونی در ترکیه توسط ایرانی‌ها و سایر کشورهاست، حاکی از آن است که در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۵ هزار واحد مسکونی را ایرانیان در ترکیه خریداری کرده اند. همین مقدار را افغانستانی‌ها و عراقی‌ها در کشور ترکیه خریده اند.

یک محاسبه سرانگشتی نشان می‌دهد در سال۲۰۲۱ بالغ بر ۴میلیارد دلار را سه کشور ایران، افغانستان و عراق در ترکیه سرمایه گذاری کرده اند.. این در حالی است که با توجه به مشترکات مذهبی، فرهنگی و... که با شهروندان افغانستان و عراق داریم، می‌توانیم این سرمایه‌ها را در مشهد جذب کنیم.

دانیال محمدزاده
عضو هیئت‌مدیره انجمن صنفی کارفرمایی مهندسین عمران خراسان‌رضوی
۲۰ بهمن ۱۴۰۰ در گفتگو با شهرآرا
باتوجه‌به جمعیت رو به توسعه مشهد و از طرفی تقاضای بخشی از زائران برای خرید اقامتگاه در این شهر، بخش مسکن می‌تواند یکی از محل‌های خوب برای جذب سرمایه‌گذار باشد.

هرقدر بتوانیم بستر جذب سرمایه‌گذار در بخش مسکن را از طریق اصلاح فرایند‌های بروکراسی و تسریع صدور مجوز‌های ساخت‌وساز شتاب بدهیم، بی‌شک شاهد رشد سرمایه‌گذاری در مشهد خواهیم بود.