مقدسی - توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه با هدف کاهش اتکای کشور به تجارت با کشورهای محدود و ایجاد بسترهای مناسب برای عرضه کالاهای ایرانی در بازارهای جهانی از جمله سیاست هایی است که در سند تحول دولت سیزدهم مورد توجه و در راستای اجرایی شدن این هدف، سیاست توسعه روابط تجاری با کشورهای آسیای میانه در دستور کار ایران قرار گرفته است. در این میان به گفته فعالان اقتصادی موقعیت راهبردی خراسان رضوی در نزدیکی به کشورهای آسیای میانه، فرصت مناسبی برای این استان به منظور افزایش فرصت های صادراتی فراهم کرده است. تجار خراسانی معتقدند از زمان افزایش رایزنی هایی دولت سیزدهم با کشورهای آسیای میانه شرایط استان برای تجارت با کشورهای سی آی اس بهبودیافته، به گونه ای که حجم تجارت خراسان رضوی با کشورهای آسیای میانه افزایش چشمگیری داشته است. به عنوان نمونه تجارت خراسان رضوی با ازبکستان در سال گذشته 93درصد رشد داشته است. همین مسئله سبب شده تا برنامه ریزی برای توسعه تجارت با کشورهای آسیای میانه مورد توجه مسئولان استانی قرار بگیرد.
توسعه تجارت با آسیای میانه
معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صمت خراسان رضوی در گفت وگو با شهرآرا درباره ظرفیت های توسعه تجارت با کشورهای آسیای میانه می گوید: سیاست دولت، توسعه تجارت با کشورهای همسایه و هم جوار بوده که در این ارتباط نیز تحرکات خوبی در سطح مقامات ارشد کشور اتفاق افتاده است، بر این اساس در خراسان رضوی تلاش کرده ایم از این فرصت برای توسعه مبادلات تجاری با کشورهای آسیای میانه استفاده کنیم.
علی غفوری مقدم بیان می کند: در شش ماه نخست امسال ، 974 هزار تن کالا به ارزش 544 میلیون دلار صادرات و در همین مدت 142 هزار تن به ارزش 282 میلیون دلار واردات داشته ایم. از این میزان 541 میلیون دلار صادرات تجاری، 1.8 میلیون دلار صادرات بازارچه ای و 144 هزار دلار صادرات چمدانی بوده است. بیشترین صادرات هم از گمرک مشهد به ارزش 430 میلیون دلار، دوغارون با 55 میلیون دلار، سرخس با 35 میلیون دلار و در نهایت باجگیران و لطف آباد به ثبت رسیده است.
معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صمت استان ادامه می دهد: عمده اقلام صادراتی استان، زعفران، میله های آهنی و فولادی، پسته، میوه از جمله سیب تازه، کفپوش های غیر مخملی و اقلامی مثل فروکروم، پریفرم، مخمرهای فعال و اقلام شیمیایی بوده و کشورهای عمده صادراتی افغانستان با 205 میلیون دلار، ترکمنستان با 68 میلیون دلار، عراق با 44 میلیون دلار، تاجیکستان با 42 میلیون دلار و ازبکستان با 35 میلیون دلار بوده است.
غفوری مقدم می گوید: در شش ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل، صادرات به تاجیکستان 409 درصد و قرقیزستان 11 درصد رشد داشته، صادرات به ترکمنستان افت داشته و 68 میلیون دلار بوده، اما اخیرا گشایش های خوبی اتفاق افتاده است.
وی اضافه می کند: صادرات به قرقیزستان در شش ماه دوم به شدت افزایش پیدا خواهد کرد، زیرا نمایشگاه اختصاصی ایران در بیشکک قرقیزستان را برگزار کردیم که استقبال خوبی از آن شد. هم زمان هیئتی نیز اعزام و جلسات بسیار خوبی برگزار شد. روند تبادلات تجاری خراسان رضوی با قرقیزستان سرعت بسیار خوبی پیدا کرده است.
معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صمت استان با اشاره به اینکه چند اقدام برای توسعه تجارت با آسیای میانه صورت گرفته است، بیان می کند: اقدام اول؛ برگزاری نمایشگاه های اختصاصی در این کشورهاست. بنا داریم به صورت آزمایشی در نمایشگاه های بین المللی کشورهای مختلف حضور پیدا کنیم. اقدام دوم؛ اعزام هیئت تجاری یا رسمی به کشورهای آسیای میانه است که این اعزام تا پایان سال ادامه پیدا می کند. اقدام سوم نیز؛ پذیرش هیئت از کشورهای مختلف و از جمله حوزه آسیای میانه است که از ابتدای سال هیئت های مختلفی را پذیرش کردیم که تا پایان سال ادامه خواهد داشت.
غفوری مقدم اقدام چهارم را استفاده از ظرفیت مناطق ویژه اقتصادی برای توسعه تجارت با کشورهای آسیای میانه دانست و می گوید:ظرف دو هفته آینده ویدئوکنفرانسی با قرقیزستان درباره استفاده از ظرفیت های مختلف منطقه ویژه اقتصادی سرخس برگزار می کنیم تا این کشور بتواند از طریق سرخس به مسیر ترانزیتی بندرعباس و بعد آبهای آزاد دسترسی پیدا کند. برای استفاده از ظرفیت منطقه ویژه اقتصادی دوغارون نیز همین اقدامات در حال انجام است. برنامه پنجم؛ استفاده از ظرفیت بازارچه های مرزی و برنامه آخر؛ ایجاد پایانه های صادراتی در شهرهای مختلف است که پنج شهر برای ایجاد پایانه های صادراتی برای خشکبار، زعفران و کالاهای دیگر را در نظر گرفته ایم. با مجموعه این اقدامات در شش ماه دوم شاهد جهش صادراتی خواهیم بود.
وی می گوید: یکی از بحث های صادرات برای کشورهای همسایه، تأمین واگن است که دو بخش دارد. در زمینه هزینه ها، جلساتی برای تأمین واگن در حال انجام است. مجوز خاصی را در سفر هیئت دولت به استان گرفتیم تا اجازه داده شود 500 دستگاه واگن از طریق بخش خصوصی وارد کنیم که موجب کاهش هزینه صادرات خواهد شد. موضوع دیگر سیر واگن های ما در کشورهای آسیای میانه است که در این ارتباط نیز مذاکرات مختلفی بین مسئولان دو کشور در حال انجام بوده است تا زمینه حضور و تردد واگن های ما در مسیرهای ریلی کشورهای همسایه فراهم شود. با این اقدامات به زودی مشکلات در حوزه واگن برطرف خواهد شد.
ظرفیت هست، کالا نیست
رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی استان در گفت وگو با شهرآرا درباره مشکلات صادرات به کشورهای آسیای میانه اظهار می کند: در کشورهای آسیای میانه ظرفیت بسیار خوبی برای مبادلات تجاری داریم. در کشورهای هدف از جمله ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان و همچنین روسیه و چین شرایط بسیار خوبی برای فعالیت داریم. شرایط تجاری ما نیز در این کشورها خوب است و مشکل تحریم هم نداریم .محمدحسین روشنک اضافه می کند: با وجود ظرفیت فراوان و بازرگانان بسیار خوب و قوی، اما مشکل صادرکنندگان خراسانی برای توسعه تجارت این است که کالاهای وسیعی که بتواند از نظر قیمت با کشورهای صادرکننده دیگر رقابت کند، نداریم. وی بیان می کند: تاکنون صادرات کالاهای کشاورزی ما بهتر بوده که در حال حاضر قیمت ها افزایش پیدا کرده است، بنابراین کالای زیادی برای صادرات نداریم. فقط میتوانیم در سه حوزه معدنی، پتروشیمی و محصولات باغی، کشاورزی، داروهای گیاهی، زعفران و پسته صادرات داشته باشیم. در زمینه صنعتی کالایی نداریم که صادر کنیم. نماد صنعت، خودرو است، اما می توانیم با این قیمت در زمینه خودرو، آن را صادر کنیم؟
وی ادامه می دهد: وزارت صمت باید فهرستی بدهد و بگوید کدام کالای صنعتی ما می تواند صادر شود. من چند سال است فریاد می زنم که یک نفر بگوید چه کالاهایی برای صادرات داریم که قادر به رقابت است، بعد از آن ما بازرگانان را وادار می کنیم این کالاها را صادر کنند. وی با اشاره به ضرورت تقویت زیرساخت ها برای توسعه تجارت با آسیای میانه می گوید: باید راه های مواصلاتی شامل راه های زمینی، ریلی و هوایی به بهترین شکل ممکن گسترش یابد تا کالاهای صادراتی در کوتاه ترین زمان به دست طرف های تجاری ایران در آسیای میانه برسد. این مسئله سبب می شود تا کالاهای خراسانی قدرت رقابت بیشتری در این کشورها داشته باشند.