نجمه موسوی‌زاده| روزی که مرحوم ابوالقاسم مجتهدی به فرزندانش وصیت کرد تا ثلث مالش را صرف کار خیر کنند برای آن موضوع خاصی را مشخص نکرد. بنابراین بعد از فوتش آن‌ها چند ماهی را پرس‌وجو کردند تا کار خیر مناسبی را بنا به وصیت پدر انجام دهند. بعد از مدتی محمد، فرزند ارشد خانواده پیشنهاد داد این ثلث برای تأسیس اولین کتابخانه در مورد امام اول شیعیان اختصاص یابد. کتابخانه‌ای که بعد از هفت سال کار پژوهشی مقدماتی در سال 1379 به صورت رسمی با عنوان «کتابخانه تخصصی امیرالمومنین علی(ع)» افتتاح شد و اکنون مجموعه‌ای کم‌نظیر از آثاری در ارتباط با این امام همام را دارد. این کتابخانه در محله جنت و در بازارچه سراب قرار دارد و برای محققان، نامی آشناست اما شهروندان کمتری از آن اطلاع دارند.
7 سال کار پژوهشی
محیط و فضای کتابخانه با نام مبارک امام‌علی(ع) هماهنگی خاصی دارد. سرتاسر سالن مطالعه روی دیوار، تابلوها و پرچم‌هایی با نام امیرالمؤمنین(ع) نصب شده است، حتی ساعت کتابخانه، نشان شمشیر ذوالفقار را دارد. محمد مجتهدی، فرزند ارشد مرحوم ابوالقاسم مجتهدی معتقد است که به‌عنوان یک مسلمان، تأسیس این کتابخانه برایش یک رسالت شرعی بوده است؛ «سال72 با یک کار تحقیقاتی گسترده حدود 50هزار جلد کتاب درباره امام‌علی(ع) شناسایی کردم و با‌توجه‌به مبلغی که در‌اختیار داشتم، شروع به خرید این کتاب‌ها کردم.»
هفت سال بعد خانه محمد‌آقا پر شده بود از کتاب. او توانسته بود 4هزار جلد کتاب خریداری کند؛ بنابراین مکانی را در چهارراه شهدا اجاره و کتابخانه‌ای تخصصی افتتاح کرد؛ «سال79 به‌دلیل اینکه دو عید غدیر طی یک سال داشت، سال امام‌علی(ع) نام گرفت. چند روز بعد از افتتاح کتابخانه، وزارت ارشاد از ما تقاضا کرد در نمایشگاه کتاب شرکت کنیم. با هزار‌و‌صد جلد کتاب در سالنی اختصاصی به نام سالن امام‌علی(ع) حضور یافتیم و همین موضوع سبب شد محققان و افراد بیشتری با کتابخانه آشنا شوند.»
یک سال بعد با پیشنهاد شهید حاج‌آقا‌رضا فولادکار، محل کتابخانه از چهارراه شهدا به بازارچه سراب منتقل می‌شود؛ «مرحوم به من گفت ملکی دارد که منزل مادرش بوده و آرزو داشته است این مکان را تبدیل به کتابخانه کند. او پیشنهاد کرد کتابخانه در این ملک مستقر شود. سال۹۱ بعد‌از شهادت ایشان و همسرشان در حادثه تروریستی کربلا، فرزندان مرحوم نیز با تداوم این وقف موافقت کردند.»
وجود 26هزار جلد کتاب
مکان کتابخانه که ثابت شد، عزم آقای مجتهدی برای شناسایی و خرید سایر کتاب‌ها بیشتر شد. او برای اینکه بتواند برخی از این کتاب‌ها را خریداری کند، به کشورهای مختلف از‌جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس سفر کرده است؛ «در حال حاضر بیش‌از ۲۶هزار جلد کتاب با موضوع حضرت امیرالمؤمنین(ع) در کتابخانه وجود دارد.»
هنگامی‌که از او می‌پرسیم چرا کتابخانه ویژه امام اول شیعیان است، می‌گوید: احساس کردم اساسی‌ترین موضوع، امامت است و در رأس آن حضرت علی(ع) قرار دارند.
سال84 بود که آقای مجتهدی، نقص و نیاز جدیدی را احساس کرد. او با خرید کتاب‌های مرتبط با حضرت زهرا(س) کتابخانه را کامل‌تر کرد؛ «با اضافه‌شدن کتاب‌هایی با محوریت حضرت‌زهرا(س) کتابخانه تخصصی حضرت فاطمه‌زهرا(س) وابسته به کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین علی(ع) تأسیس شد و در حال حاضر حدود 4هزار جلد کتاب درباره بانوی دو عالم داریم که در جهان کم‌نظیر است.»
کتاب‌ها همانند سایر کتابخانه‌ها دارای شناسنامه و با نظم در قفسه‌ها چیده شده است. در اینجا کتاب‌ها در شش عنوان اصلی شامل زندگی، فضائل، سخنان، غدیر، شیعه و امامت و در 185زیرمجموعه تقسیم می‌شود. برای مثال در بخش زندگی زیرمجموعه‌های تولد، ازدواج، شهادت و ... وجود دارد.
کتاب‌هایی به 50 زبان زنده دنیا
در این کتابخانه حدود هزار‌و200جلد کتاب ویژه کودک و نوجوان وجود دارد که تقریبا بی‌نظیر است. همچنین نسخه‌ای از مقالات، مجلات و روزنامه‌هایی که درباره حضرت‌علی(ع) مطلبی دارند، تهیه شده است و در این مکان نگهداری می‌شود. منابع کتابخانه جهانی است و غیر از فارسی و عربی، به بیش از پنجاه‌زبان زنده دنیا کتاب دارد. برخی از این منابع از آثار علمای اهل تسنن و حتی غیرمسلمانان است و بخشی به آثار مستبصران(کسانی که شیعه شده‌اند) اختصاص دارد. بخشی از کتابخانه به آثار هنری اختصاص یافته است؛ «بیشتر این آثار هنری، چاپی یا کار دست است و در قالب ظروف، پلاک، تابلو و... در بخش مشخصی در‌معرض دید مراجعان قرار دارد. بسیاری از این آثار را دوستداران حضرت از اقصانقاط ایران و جهان تهیه و اهدا کرده‌اند.»
مجتهدی با اشاره به اینکه این مجموعه از ابتدا با سنت نیکوی وقف، فعالیت خود را آغاز کرده است و در همه زمینه‌ها هم عموم مردم با وقف و اهدا در تداوم آن سهیم بوده‌‌اند، توضیح می‌دهد: تاکنون کتابخانه‌های متعددی به ما اهدا شده است. کتاب‌های اهدایی با موضوع حضرت‌علی(ع) را حتی اگر تکراری باشد، قبول می‌کنیم و قفسه‌هایی به این کتاب‌های تکراری تعلق دارد که برای امانت استفاده می‌شود. البته برخی از آن‌ها را که چندین جلد می‌شود، به سایر کتابخانه‌ها تقدیم می‌کنیم.
سایت کتابخانه و دسترسی به منابع
بسیاری از مؤلفان، محققان یا خیران علاقه‌مند هستند برای تکمیل کتابخانه کمک کنند. مجتهدی در ابتدا به آن‌ها می‌گوید که خودشان کتاب را خریداری کنند، اما برخی از آن‌ها چون آشنایی با کتاب‌های مورد نیاز ندارند، مبلغی برای خرید کتاب اهدا می‌کنند.
سایت کتابخانه این امکان را می‌دهد تا محققان بفهمند که آیا کتاب مورد‌نیاز آن‌ها در این کتابخانه وجود دارد یا از آثار دیگر و جدیدترین منابع کتابخانه باخبر شوند.
مجتهدی توضیح می‌دهد: برخی افراد از شهر دیگر و گاهی کشور دیگر با ما تماس می‌گیرند و درخواست استفاده از منابع را دارند. اول برای خرید کتاب از ناشر آن‌ها را راهنمایی می‌کنیم و اگر به دلایلی ببینیم تهیه منبع امکان ندارد، از صفحات کتاب اسکن می‌کنیم و بعد از اخذ تعهد عدم انتشار عمومی برای آن‌ها می‌فرستیم. به‌جای هزینه هم اغلب می‌گوییم کتابی با محوریت امام‌علی(ع) به کتابخانه اهدا کنند.
کامل‌ترین کتابخانه موضوعی در جهان اسلام
مدیر‌مسئول مؤسسه احیای فرهنگ نهج‌البلاغه، یکی از افرادی است که بیش از 10بار از این کتابخانه برای نوشتن مقاله و مطالعه درباره امام‌علی(ع) استفاده کرده است. او می‌گوید: به‌عنوان کسی که بیش از سی‌سال درباره نهج‌البلاغه تحقیق کرده‌ام، می‌گویم که کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین‌علی(ع) کامل‌ترین کتابخانه موضوعی در جهان اسلام است. محمدمهدی علیقلی که خودش هم به کتابخانه کتاب اهدا کرده است، ادامه می‌دهد: این کتابخانه جامع‌ترین کتاب‌ها را درباره امام‌علی(ع) دارد و بهترین منبع برای افرادی است که می‌خواهند کارهای پژوهشی در این زمینه انجام دهند.
مجموعه‌ای بی‌بدیل و بی‌نظیر
سیدعلی قوام‌زاده رضوی مهندس مکانیک تأسیسات است و علاقه خاصی به امیرالمؤمنین‌علی(ع) دارد. او تعداد کتاب‌هایی را که به این کتابخانه اهدا کرده است، به یاد ندارد. توضیح می‌دهد: به‌دلیل علاقه شخصی به امام‌علی(ع) از کتاب‌های کتابخانه استفاده می‌کردم و همین موضوع سبب شد یک مقاله نیز در همین زمینه بنویسم که نمونه آن در کتابخانه موجود است. او می‌افزاید: منابع موجود در کتابخانه، مجموعه‌ای بی‌بدیل و بی‌نظیر است و این موضوع را زمانی می‌فهمید که به عنوان یک محقق وارد این کتابخانه شوید و از نزدیک ببینید منابعی که شاید مدت‌ها دنبال آن می‌گشتید، در اینجا وجود دارد.