پوکی استخوان، نیمی از جمعیت ایران را تهدید می‌کند

معصومه متین نژاد | شهرآرانیوز؛ پوکی استخوان را باید جزو معدود بیماری‌های مزمنی به حساب آورد که معمولا در پایان راه متوجه حضورش می‌شویم. یعنی تازه وقتی حادثه‌ای مانند شکستگی استخوان برایمان پیش می‌آید، حجم خراب‌کاری بیماری مشخص می‌شود. آن زمان متأسفانه دیگر نمی‌توان کار چندانی برای بیمار انجام داد. برای همین، پزشکان پوکی استخوان را بیماری خاموش می‌نامند.

شاید بد نباشد بدانید این بیماری در برخی افراد آن‌قدر ریشه می‌دواند که فشار کمی مانند بلندکردن یک جسم سنگین یا حتی عطسه کردن و خم شدن سبب شکستگی استخوان در آن‌ها می‌شود، شکستگی‌هایی که با زمین‌گیر کردن بیمار و تحلیل نیروی جسمانی، دیر یا زود او را از پا درمی‌آورند. این در حالی است که اگر در همان مراحل ابتدایی متوجه بیماری شویم، هرگز کار به آنجا نمی‌کشد. پس خیلی مهم است که اطلاعاتمان را درباره این بیماری آرام و خزنده، اما کشنده بیشتر کنیم.

منابع غذایی ویتامین دی

ماهی‌های چرب مانند سالمون
روغن جگر ماهی کاد
زرده تخم‌مرغ

۴۰ % تا ۸۰%

شیوع کمبود ویتامین دی در مناطق مختلف کشورمان بین ۴۰ تا ۸۰ درصد است.

۷۰ %

۷۰ درصد گروه سنی ۱۱ تا ۱۸ سال کشورمان از فقر ویتامین دی رنج می‌برند و میزان آن در زندگی شهری و روستایی تفاوت چندانی ندارد.

پوکی استخوان یعنی...

استخوان‌ها بافت‌های زنده‌ای هستند مانند بسیاری از بافت‌های دیگر بدن که در گذر زمان تغییر شکل می‌دهند و تحلیل می‌روند. این روند با افزایش سن سرعت بیشتری می‌گیرد و بدن دیگر قادر به جایگزینی بافت‌های جدید نیست. از این رو، طبیعی است که با افزایش سن، شاهد کوتاهی قد، کوچک شدن جثه و شکستگی زیاد استخوان‌ها در بیشتر افراد باشیم. حالا اگر فردی زودتر از سن معمول گرفتار این فرایند شود، با بیماری پوکی استخوان روبه‌رو است. این مسئله ارتباط زیادی با سبک زندگی ما دارد.

نکته:
در رژیم‌های غذایی نامناسبی که با رعایت آن‌ها فرد دچار کمبود مواد معدنی می‌شود، بدن این کمبود‌ها را از بافت‌های استخوانی تأمین می‌کند. این روند در دراز‌مدت سبب پوکی استخوان می‌شود.

آزمایش سنجش تراکم استخوان

برای تعیین میزان ابتلای یک فرد به پوکی استخوان، از آزمایش سنجش تراکم استخوان استفاده می‌شود. معمولا پزشکان این آزمایش را برای زنان یائسه و افراد مسن تقاضا می‌کنند.

عوامل خطرآفرین در ابتلا به پوکی استخوان

افزایش سن
عوامل ژنتیکی
استعمال دخانیات و الکل
نداشتن تحرک بدنی مناسب و کافی
کمبود مواد معدنی مانند کلسیم، پروتئین و ویتامین دی
بیماری‌هایی مانند پرکاری تیروئید، کم‌کاری غدد جنسی و دیابت
مصرف درازمدت برخی دارو‌ها مانند کورتن، لووتیروکسین و هپارین

بیشترین شکستگی‌های پوکی استخوان

محل شکستگی: ستون مهره‌ها
محل شکستگی: استخوان رادیوس (در ناحیه ساعد)
محل شکستگی:لگن

۳۰-۵ دقیقه

اگر روزانه ۵-۳۰ دقیقه در برابر نورخورشید باشیم، بدن می‌تواند حدود ۱۰۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین دی تولید کند. این مقدار برای سلامتی ما کافی است.

۴۰۰۰ واحد

مصرف بیش از ۴ هزار واحد بین‌المللی ویتامین دی در روز خطر مسمومیت به همراه دارد.

۸۰۰-۶۰۰ واحد

بزرگ‌سالان ۵۱ تا هفتادساله روزانه به ۶۰۰ و بعد از هفتادسالگی به ۸۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین دی نیاز دارند.

راه‌های پیش‌گیری از پوکی استخوان

-تغذیه مناسب
-وزن متعادل
-ورزش و خواب کافی
-دریافت کلسیم و ویتامین دی لازم

ورزش‌های کمک‌کننده به مبتلایان پوکی استخوان

تمرین‌های استقامتی مانند کار با وزنه
تمرین‌های ایروبیکی مانند بالا و پایین رفتن از پله
تمرین‌های انعطاف‌پذیر مانند کشیدن عضلات بعد از ورزش
تمرین‌های تعادلی مانند ایستادن روی یک پا و ورزش تای‌چی

نکته:
ورزش‌هایی مانند پریدن، دویدن، خم شدن و پیچیدن مانند گلف، تنیس، بولینگ و یوگا برای مبتلایان به پوکی استخوان خوب نیست.

شکستگی لگن

شکستگی‌های لگن وخیم‌ترین نوع عارضه پوکی استخوان هستند که بین ۲۰ تا ۵۰ درصد موارد این شکستگی‌ها به مرگ منجر می‌شود.

۷۵ %
سه‌چهارم شکستگی‌های لگن در زنان اتفاق می‌افتد.
بیش از ۴۰ درصد ایرانی‌ها به پوکی استخوان مبتلا هستند که در ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد، به شکستگی و بی‌حرکتی منجر می‌شود.

۰۰۰/ ۱۷۰ شکستگی

سال گذشته بیش از ۱۷۰ هزار مورد شکستگی بر اثر پوکی استخوان در کشور اتفاق افتاد که ۴۹ درصد آن مربوط به مردان می‌شد.

۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/ ۳۲ ریال

پارسال، بیش از ۴ هزار مورد مرگ بر اثر پوکی استخوان در کشور اتفاق افتاد که حدود ۳۲ میلیارد ریال بار مالی برای کشور به همراه داشت.

۰۰۰/۰۰۰/ ۲۰۰ نفر

بیش از ۲۰۰ میلیون نفر در سراسر دنیا به پوکی استخوان مبتلا هستند. به عبارت دیگر، از هر دو زن و هر چهار مرد مسن‌تر از ۵۰ سال، یک نفر این بیماری را تجربه می‌کند.

زن + سفیدپوست + یائسه + ریزه‌میزه

زنان سفیدپوست آسیایی که در سن یائسگی به سر می‌برند و جثه ریزی هم دارند، بیش از دیگران در معرض خطر پوکی استخوان هستند.

در خاورمیانه پوکی استخوان بسیار شایع است.

۶.۵۶ مرگ

سالانه حدود ۶.۵۶ مرگ در هر ۱۰۰ هزار نفر در منطقه خاورمیانه بر اثر پوکی استخوان اتفاق می‌افتد.

کلسیم موردنیاز روزانه

همه افراد کوچک‌تر از ۵۰ سال: ۱۰۰۰ میلی‌گرم
زنان بزرگ‌تر از ۵۰ سال: ۱۲۰۰ میلی‌گرم
مردان بزرگ‌تر از ۷۰ سال: ۱۲۰۰ میلی‌گرم

منابع تأمین کلسیم روزانه

۹۰۰ میلی‌گرم کلسیم

یک فنجان شیر بدون چربی برای صبحانه، ناهار و شام

۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم

یک یا دو ورق پنیر چدار همراه با نان

۳۴۰ میلی‌گرم کلسیم

یک بشقاب سوپ گوجه‌فرنگی با شیر

۳۰۰ میلی‌گرم کلسیم

یک فنجان ماست بدون چربی

مکمل طبیعی کلسیم

کلسیم کربنات رایج‌ترین شکل مکمل کلسیم در بازار است که پزشکان به افرادی که کمبود این ماده معدنی را دارند، مصرف روزانه آن را توصیه می‌کنند. این در حالی است که می‌توان نیاز روزانه بدن به این ماده معدنی را از مسیری بسیار طبیعی تأمین کرد، بدون آنکه عوارض قرص‌های مکمل مانند یبوست به همراه داشته باشد و هزینه‌ای برای آن بپردازیم. مصرف پوست تخم‌مرغ همان راهکار طبیعی است.

به جای اینکه پوست‌های تخم‌مرغ را دور بریزید، آن‌ها را جمع کنید و با پودر آن یک مکمل طبیعی کلسیم کربنات بسازید. پوست یک تخم‌مرغ می‌تواند بیش از نیاز روزانه بدن ما به این مکمل را تأمین کند. برای این منظور، کافی است پوست تخم‌مرغ‌ها را با مایع ضدعفونی‌کننده خوب بشویید.

سپس آن‌ها را پنج تا ۱۰ دقیقه آب‌پز کنید یا در فر با دمای ۲۵۰ درجه فارنهایت بپزید تا همه باکتری‌ها یا ویروس‌های احتمالی از بین برود. پوست تخم‌مرغ‌ها را پس از خشک شدن در آسیاب بریزید و به پودر تبدیل کنید. پودر حاصل را به هرغذایی مانند شیر و ماست اضافه کنید و بخورید. هر نصف قاشق چای‌خوری از این پودر ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌گرم کلسیم جذب‌شدنی دارد که از نظر کیفیت، هیچ تفاوتی با قرص‌های کلسیم کربنات ندارد.