ترمیم شهر با «شهر ترمیمی»

دبیرخانه دائمی «مشهد، شهر ترمیمی» قرار است با هدف جایگزینی عدالت ترمیمی به‌جای عدالت کیفری و استفاده از مجازات‌های جایگزین حبس و زندان در شهرداری راه‌اندازی شود. پنجشنبه گذشته نیز ۲ نشست تخصصی به‌صورت جداگانه با عنوان «بررسی اجرای طرح مشهد، شهر ترمیمی» و «بررسی زوایای اجرای شهر ترمیمی» با حضور شماری از مدیران و مسئولان استانی و شهری مرتبط با این موضوع برگزار شد تا صاحب‌نظران این عرصه به بیان نظرات و پیشنهاد‌های خود در حوزه شهر ترمیمی و اهمیت اجرایی شدن آن بپردازند.

لزوم شناسایی ابعاد مختلف طرح «شهر ترمیمی»
دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان خراسان‌رضوی در نشست «بررسی اجرای طرح مشهد، شهر ترمیمی» که در شهرداری مشهد برگزار شد، تشکیل دبیرخانه «مشهد، شهر ترمیمی» را اقدامی خوب و پسندیده از سوی مدیریت‌شهری دانست و گفت: اگر امروز به این سمت حرکت نکنیم، سال‌های آینده به انجام این کار مجبور خواهیم بود. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی شهرداری مشهد، محمدحسین درودی اظهار کرد: باید ابتدا ابعاد مختلف این طرح را شناسایی کنیم و مسیر اجرای آن را تا پایان مدنظر قرار دهیم، سپس آن را در جامعه پیاده کنیم تا مردم خروجی آن را ببینند. به گفته وی، برای موفقیت بیشتر باید ابتدا زمینه‌های تخلف را از میان برد، سپس به دنبال جایگزین کردن عدالت ترمیمی به‌جای عدالت کیفری بود.

راه‌اندازی دبیرخانه شهر ترمیمی در شهرداری
معاون خدمات‌شهری شهرداری مشهد نیز در ادامه این نشست درباره راه‌اندازی دبیرخانه شهر ترمیمی در شهرداری مشهد گفت: طی مذاکره و هماهنگی با دستگاه قضایی و حوزه حقوقی و با موافقت شهردار مشهد، قرار بر این شد تا دبیرخانه شهر ترمیمی را در شهرداری راه‌اندازی کنیم. مهدی یعقوبی هدف از راه‌اندازی این دبیرخانه را جایگزین کردن عدالت ترمیمی به‌جای عدالت کیفری در حوزه شهری دانست و افزود: اواخر سال گذشته همایشی با عنوان عدالت ترمیمی در حوزه شهری برگزار شد و در آنجا درباره اینکه عدالت نباید صرفا برخورد کیفری با جرائم باشد، بحث‌های خوبی مطرح شد.
به گفته وی، گاهی برخورد‌های کیفری نتیجه عکس داشته است و در همین راستا می‌توان به سمت عدالت ترمیمی و به‌نوعی برخورد‌های پیشگیرانه و احکام جایگزین حرکت کنیم.
معاون خدمات‌شهری شهرداری مشهد با بیان اینکه در این راستا ارتباط خوبی با دستگاه قضایی برقرار شده و تفاهم‌نامه‌هایی در این زمینه به امضا رسیده‌است، اظهارکرد: در قالب این تفاهم‌نامه‌ها مواردی در حوزه محیط‌زیست جایگزین مجازات حبس و زندان شد؛ به‌صورتی که افراد متخلف به‌جای تحمل حبس به ارائه خدمات در حوزه نظافت شهر، جمع‌آوری زباله و درخت‌کاری ملزم می‌شوند.
وی اضافه کرد: اکنون نیز در حال بررسی هستیم که در حوزه معاونت خدمات‌شهری که پیشانی خدمات‌رسانی به مردم است، اقداماتی را برای جایگزین شدن با مجازات حبس و زندان شناسایی کنیم.
معاون خدمات‌شهری شهرداری مشهد موضوعاتی ازجمله سد معبر، تابلو‌های مزاحم، تخریب فضای سبز، قطع درختان و بسیاری از تخلفات در حوزه مدیریت‌شهری را به دلیل نا‌آگاهی و نبود بستر فرهنگی دانست و افزود: برخورد‌هایی که با این تخلفات انجام می‌شود، شاید تأثیرگذاری مناسبی نداشته باشد و در همین ارتباط شهرداری مشهد اولین شهرداری در کشور است که تصمیم گرفته دبیرخانه دائمی «شهر ترمیمی» را در شهرداری راه‌اندازی کند.
به گفته یعقوبی، در شهر ترمیمی به دنبال این هستیم که بستر‌های لازم را برای فرهنگ‌سازی و ارائه آموزش‌های لازم برای انواع تخلفاتی که می‌تواند در حوزه شهری به‌ویژه خدمات‌شهری اتفاق بیفتد، به شهروندان ارائه دهیم و از ظرفیت‌های تشکل‌های مردم‌نهاد برای تقویت مشارکت شهروندان در پیشبرد امور شهر استفاده کنیم.
وی در مجموع هدف از راه‌اندازی دبیرخانه دائمی «مشهد، شهر ترمیمی» را ترویج و فرهنگ‌سازی برای پیشگیری از جرم در حوزه مدیریت‌شهری و کم شدن جرم دانست و افزود: معتقدیم در شهر ترمیمی، اگر تخلفی هم صورت گیرد، می‌توان به‌جای عدالت کیفری و برخورد‌های قهرآمیز از عدالت ترمیمی به‌عنوان جایگزین استفاده کرد.

مشهد، پیش‌گام در ایجاد شهر ترمیمی
رئیس کمیسیون حقوقی، املاک و قرارداد‌های شورای شهر مشهد نیز در نشست «بررسی زوایای اجرای شهر ترمیمی» که در تالار الماس کوهسنگی برگزار شد، با بیان اینکه مشهد به‌عنوان اولین شهر در کشور، شرایط ایجاد شهر ترمیمی را دارد، اظهار کرد: شهرداری مشهد در این زمینه پیش‌گام شده است و برای ایجاد شهر ترمیمی نیازمند همکاری تمام نهاد‌ها و ادارات است. به گفته سیدمحسن حسینی‌پویا، برای اولین‌بار در مشهد منشور حقوق شهرنشینی نوشته شد و شهر ترمیمی نیز می‌تواند به‌عنوان یک زنجیره این منشور را کامل کند. وی با اشاره به راه اندازی نرم‌افزاری با عنوان «شهر من» در راستای اعتلای منشور حقوق شهرنشینی گفت: این نرم‌افزار فعالیت‌های زیادی ازجمله مباحث تشویقی برای شهروندان در استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی و ارائه گزارش و ارسال عکس درباره مشکلات موجود در شهر را شامل می‌شود.

مشهد برای توسعه شهر ترمیمی ظرفیت بالایی دارد
«مشهد برای توسعه شهر ترمیمی از ظرفیت بالایی برخوردار است و مدیریت‌شهری کنونی تفکر عدالت ترمیمی را در دستورکار خود قرار داده است.» این را هم مشاور حقوقی شهردار مشهد در ادامه این نشست بیان کرد و افزود: شورای شهر مشهد برای اولین‌بار کمیسیون مستقل حقوقی تشکیل داده و برای تحقق عدالت ترمیمی نیازمند کمک همه فعالان و صاحب‌نظران این عرصه و ارائه نظرات در حوزه حقوقی است. عباس شیخ‌الاسلامی با اشاره به اینکه یکی از خصوصیات تفکر ترمیمی این است که نگاه از بالا به پایین ندارد، افزود: نشست‌های تخصصی شهر ترمیمی باید به‌صورت مداوم برگزار شود تا هرچه زودتر شاهد شهری ترمیمی با عنوان شهری حمایتگرانه باشیم.

شهروندان در شهر ترمیمی احساس تعلق و رضایت دارند
استاد حقوق دانشگاه تربیت‌مدرس تهران نیز در ادامه این نشست در تعریف شهر ترمیمی چنین گفت: در این شهر همه شهروندان احساس تعلق و رضایت را احساس می‌کنند و این شهر به‌نوعی یک شهر حمایتگرانه محسوب می‌شود. به گفته محمدعلی فرجیها، عدالت ترمیمی به دنبال برقراری نظم و امنیت در جامعه مدرن و پیشگیری از تخلف و ریشه‌یابی آن است؛ به معنای دیگر در رویکرد عدالت ترمیمی جرم و تخلف یک معضل اجتماعی است که باید برای آن راهکار پیدا کرد. وی با بیان اینکه مشهد برای ایجاد شهر ترمیمی از سرمایه اجتماعی و ظرفیت دانشگاهی بالایی برخوردار است، افزود: در شهر مشهد به‌واسطه وجود بارگاه امام رضا (ع) و ایجاد شهر ترمیمی، هیچ‌کسی احساس غربت نخواهد کرد و این فضای معنوی باعث می‌شود کسی درمانده نباشد. در این نشست راه‌اندازی دبیرخانه دائمی «مشهد شهر ترمیمی»، تشکیل هیئت اجرایی تعیین سازوکار‌های ترمیمی متشکل از نمایندگان شهرداری و دادستانی، تشکیل کارگروه‌های ترمیمی برای پیشبرد اهداف شهری و برگزاری جلسات ماهانه برای بررسی پیشرفت اقدامات انجام‌شده به تصویب رسید.