چرا پرندگان مهاجر در سفرهای طولانی گم نمی‌شوند؟

به گزارش شهرآرانیوز، هر سال تعداد پرشماری پرنده، هزاران کیلومتر در سراسر زمین مهاجرت می‌کنند و در زمان مشخص دوباره به جایی که سفر خود را از آنجا آغاز کردند، بازمی‌گردند.

برای انسان‌ها که از ابزار‌های مختلفی برای مسیریابی استفاده می‌کنند قابل تصور نیست که بدون هیچ دستگاهی هزاران کیلومتر از محل زندگی خود دور شوند و پس از مدت معینی دوباره به مبدأ سفر بازگردند.

مسیر‌یابی بدون نقص پرندگان مهاجر

بررسی رفتار پرندگان هنگام مهاجرت نشان می‌دهد این حیوانات دقتی بی‌نظیر در مسیریابی دارند و با اینکه در طول سفر‌های طولانی با مشکلاتی نظیر طوفان‌های سهمگین دریایی، دمای بسیار پایین یا به‌شدت بالا و بیابان‌های خشک و سوزان مواجه می‌شوند، ولی اکثر مواقع سالم به مقصد می‌رسند.

وزش باد‌های شدید در طول مسیر مهاجرت پرندگان گاهی آن‌ها را از مسیر درست منحرف می‌کند، ولی این حیوانات به طور غریزی دوباره به مسیر اولیه بازگشته و به سمت مقصد مورد نظر پرواز می‌کنند. پرندگان حتی قادرند در مناطقی که هرگز از آن‌جا عبور نکرده‌اند، مسیر درست را بیابند.

استفاده از میدان مغناطیسی زمین برای مسیریابی

پرندگان برای مسیریابی در طول مهاجرت خود از میدان‌های مغناطیسی زمین کمک گرفته و درواقع با استفاده از یک شبکه جهانی بهترین مسیر برای رسیدن به مقصد را انتخاب می‌کنند. می‌توان گفت میدان مغناطیسی زمین برای پرندگان کارایی سیستم جی‌پی‌اس (GPS) برای انسان‌ها را دارد. در حقیقت پرندگان با بهره‌گیری از توانایی ذاتی خود برای برقراری ارتباط با میدان مغناطیسی کره زمین دقیقاً می‌دانند در هر لحظه از سفر خود به کدام سمت پرواز کنند.

پرندگان بالغ نسبت به اعضای جوان‌تر گروه خود درک عمیق‌تری از میدان مغناطیسی زمین دارند. شدت میدان مغناطیسی در نقاط مختلف کره زمین به‌ویژه در قطب‌ها متفاوت است و یکی از سؤالاتی که هنوز پاسخی برای آن نیست، چگونگی تشخیص تغییر شدت این سیستم جهانی است.

هرچه در کره زمین به سمت شمال حرکت کنیم شدت میدان مغناطیسی بیشتر می‌شود و اگر پرندگان مهاجر این تغییر شدت را تشخیص ندهند در یافتن مسیر درست دچار مشکل شده و حتی ممکن است مهاجرت آن‌ها هرگز پایانی نداشته باشد.

رازی بزرگ آشکار می‌شود

هم‌اکنون تعداد زیادی از دانشمندان در مراکز تحقیقاتی معتبر بین‌المللی به این نتیجه رسیده‌اند که پرندگان برای مسیریابی از سیستمی جهانی همانند جی‌پی‌اس استفاده می‌کنند. هر پرنده پیش از آغاز سفر طولانی خود نقشه‌ای کلی از مسیر را ذهن ترسیم کرده و امواج مغز خود را با طول موج میدان مغناطیسی زمین هماهنگ می‌سازد.

چنین سیستمی به مراتب دقیق‌تر از شبکه جهانی موقعیت‌یابی با کمک ماهواره‌ها است. محققان برای اثبات ادعای خود در مورد مسیریابی دقیق پرندگان این حیوانات را در فضایی سرپوشیده مورد آزمایش قرار دادند و پس از بررسی مشخص شد پرنده دقیقاً می‌داند برای رسیدن به مقصد کوتاه‌ترین مسیر کدام است.

پرندگان در هر لحظه از زندگی خود می‌توانند موقعیت‌شان در کره زمین را تشخیص دهند. یعنی پرندگان مهاجر مانند فلامینگو‌ها دقیقاً می‌دانند فاصله آن‌ها هنگامی که قصد پرواز از کشور روسیه به آفریقای جنوبی را دارند تا مقصد چقدر است و این سفر چه مدت طول خواهد کشید.

میدان مغناطیسی ابزاری در اختیار تعداد زیادی از حیوانات

به نظر می‌رسد نه‌تن‌ها پرندگان مهاجر قادر به درک دقیق جهت میدان مغناطیسی زمین هستند بلکه تعداد زیادی از حیوانات نیز برای مسیریابی صحیح از این سیستم استفاده می‌کنند. به عنوان مثال لاک‌پشت‌ها با بهره‌گیری از میدان مغناطیسی زمین حتی در کوتاه‌ترین مسیر نیز به دنبال راه درست می‌گردند.

اگرچه اکنون می‌دانیم پرندگان چگونه مسیر درست را در طول هزاران کیلومتر پرواز بدون وقفه می‌یابند، ولی رازی که هنوز هیچ اطلاعاتی در مورد آن در دسترس نیست نحوه درک میدان مغناطیسی توسط این حیوانات است. طبق آنچه انسان‌ها می‌دانند برای ارتباط با این سیستم باید از ابزار‌هایی مانند آهنربا و قطب‌نما استفاده کرد، ولی پرندگان هیچ یک از این وسایل را ندارند.

منبع: باشگاه خبرنگاران