خام فروشی زعفران؛ بلای جان طلای سرخ

امین عظیمی زاده | شهرآرانیوز؛ صادرات زعفران به عنوان یکی از محصولات مهم غیرنفتی، می‌تواند نقشی موثر در تحقق اقتصادمقاومتی داشته باشد، با این حال اگرچه خراسان رضوی یکی از تولیدکننده‌های اصلی زعفران در جهان است، به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم، بخش مهمی از این محصول به صورت خام صادر می‌شود. اهمیت توجه به جلوگیری از خام فروشی زعفران، سبب شد این مسئله در دستورکار نودوپنجمین نشست شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی قرار بگیرد.

تدوین بسته آموزشی زعفران

استاندار خراسان رضوی در نشست شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی استان گفت: از مهم‌ترین مباحثی که برای رفع مشکلات حوزه تولید زعفران باید به آن توجه شود، تدوین بسته آموزشی برای تولیدکنندگان ازسوی جهاد کشاورزی است. ضروری است در این بسته، مسائل و مولفه‌های لازم در حوزه کشت زعفران مطرح شود؛ زیرا میزان برداشت محصول از سطح زیرکشت، از این موضوع تأثیر می‌پذیرد.

یعقوبعلی نظری افزود: زعفران، کالایی راهبردی برای استان ماست و باید بر موضوع افزایش برداشت محصول از هر هکتار تمرکز کنیم. وی گفت:در حوزه زعفران درحال خام فروشی هستیم، این درحالی است که صادرات ما باید تبدیل به محصولات دارای ارزش افزوده بالا در سطح دنیا شود. باتوجه به اینکه خراسان بزرگ خاستگاه زعفران است، توجه به مسائل مرتبط با صنایع تبدیلی نیز باید محل توجه این بسته آموزشی قرار گیرد.

برگزاری جلسه ویژه درباره زعفران

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران هم در ادامه این نشست، ضمن تاکید بر اهمیت تولید زعفران گفت: باتوجه به اهمیت زعفران برای خراسان رضوی، لازم است درباره این محصول یک جلسه ویژه و جداگانه برگزار شود.

غلامحسین شافعی افزود: علاوه بر مشکلات زیرساختی و موانع ساختاری در حوزه زعفران، باید بپذیریم که فعالان اصلی زعفران نیز کار چندان مهمی برای ارتقای این کالا انجام نداده اند. ما صرفا بسته بندی محصولاتمان را شکیل‌تر کرده ایم و در صنایع تبدیلی کار خاصی انجام نداده ایم. وی ادامه داد: درحال حاضر حتی شهر‌هایی که زعفران تولید می‌کنند، همکاری و تعامل لازم را ندارند. ازسوی دیگر باید توجه کرد که تولیدکنندگان اصلی زعفران را قشر ضعیف جامعه تشکیل می‌دهند. تمام مسائل فوق نشان می‌دهد که حوزه زعفران بحرانی شده است.

زعفران؛ کالایی راهبردی

رئیس شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی استان هم در این نشست اظهار کرد: زعفران کالای راهبردی خراسان رضوی است، لذا ما باید به سطح کشت و تولید آن نگاه ویژه‌ای داشته باشیم و تلاش کنیم سطح تولید کنونی را حفظ و موانع احتمالی را شناسایی و خنثی کنیم. علی اکبر لبافی با اشاره به توسعه سطح زیرکشت و افزایش عملکرد در واحد سطح به عنوان برخی مسائل حوزه تولید زعفران، اظهار کرد: هم اکنون ۹۱هزار هکتار سطح زیرکشت در استان مربوط به زعفران است و  به دلیل افزایش نیافتن سطح زیرکشت این محصول در استان، عملکرد در واحد سطح در استان ۵/۲ تا ۵/۳ کیلوگرم کمتر از حد مطلوب است (تولید کشاورزان پیشرو حدود ۸ تا ۱۰کیلوگرم است).

وی در ادامه به بیان میزان صادرات زعفران در سال‌های اخیر پرداخت و گفت: میزان صادرات این محصول در سال های۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ به ترتیب، ۲۳۶، ۲۷۹ و ۲۷۶تن بوده است. همچنین در سال۱۳۹۹، ۳۲۴تن و در سال گذشته ۲۶۲تن زعفران صادر شده است. لبافی گفت: صادرکنندگان از مراجع تصمیم گیری مرکزی بیش از هر مورد دیگری زیان می‌بینند، بنابراین سیاست گذاری در حوزه زعفران به لحاظ زیرساختی و سطح کارشناسی در استان، ضروری است.

بحرانی شدن وضعیت صادرات زعفران

در ادامه نشست، نایب رئیس شورای ملی زعفران در تشریح مشکلات حوزه زعفران گفت: خراسان رضوی با ۱۲۳هزار هکتار زمین زیرکشت زعفران، سالانه ۵۰۰میلیون دلار ارزآوری از این حوزه دارد. غلامرضا میری افزود: در پنج ماه گذشته به طور میانگین، بیش از ۴۵درصد کاهش صادرات زعفران داشته ایم.

این کاهش دلایلی دارد که ازجمله آن‌ها تصویب دریافت عوارض نیم درصدی آب مجازی از زعفران است، این درحالی است که زعفران تنها در مهرماه به آبیاری نیاز دارد و پس از آنکه بارندگی آغاز‌ می‌شود، نیازمند آبیاری نیست. وی با اشاره به افزایش نرخ پایه گمرکی زعفران افزود: دلیل این افزایش نرخ پایه، مشخص نیست و بدون مشورت با تشکل‌های بخش خصوصی در این زمینه تصمیم گیری شده است. میری با اشاره به موضوع بازگشت ارز حاصل از صادرات به عنوان یکی دیگر از مشکلات موجود گفت: وارد کردن ارز به کشور، هزینه سنگینی دارد.

باتوجه به تحریم‌ها نمی‌توانیم ارز را مستقیم وارد کشور کنیم و باید از طریق کشوری ثالث و به صورت حواله از صرافی، آن را بازگردانیم و بدین ترتیب، در یک کیلوگرم زعفران حدود ۱۴میلیون تومان هزینه سربار داریم و این امر باعث کاهش صادرات و افزایش قاچاق زعفران شده است و زعفران قاچاق با ۲۰درصد کمتر از قیمت واقعی در بازار‌های صادراتی عرضه می‌شود. وی ادامه داد: برای صادرات زعفران به چین و هند باید عوارض بپردازیم، درحالی که افغانستان با تعرفه صفر، این کالا را به چین و هند صادر می‌کند. باتوجه به مبادلات تجاری بسیار ما با چین و هند، انتظار می‌رود رایزنی شود تا تعرفه برای زعفران کاهش یابد.

ایجاد و فعال سازی شهرک‌های صنعتی صنفی مشهد

در ادامه نشست، رئیس دبیرخانه شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوص خراسان رضوی در توضیح دستورکار دوم جلسه، درباره موانع و مشکلات مربوط به ایجاد و فعال سازی شهرک‌های صنعتی صنفی مشهد اظهار کرد: برای ۴۰شهرک صنفی صنعتی طراحی اولیه صورت گرفته است و ۱۱ فقره از این تعداد، فعال هستند. لبافی گفت: ایجاد شهرک‌ها و نواحی صنعتی در محدوده شعاع معین ۳۰کیلومتری هفت کلان شهر کشور شامل تهران، مشهد، اصفهان، اهواز، تبریز، شیراز و اراک، منوط به اخذ مجوز از هیئت وزیران است و این موضوع برای صنوف تولیدی که قصد سامان دهی اعضای زیرپوشش خود در قالب شهرک صنفی صنعتی غیردولتی را (باتوجه به مزایای مترتب بر قانون فوق) دارند، چالش ایجاد کرده است.

استاندار خراسان رضوی نیز در این باره گفت: موضوع شهرک‌های صنفی باید به گونه‌ای بیان شود که به نام مجتمع‌های صنفی صنعتی و در نزدیکی شهر‌ها باشند. اگر با شهرداری مشکلی وجود داشته باشد، می‌توان راحت‌تر رایزنی کرد و موضوع محلی می‌شود. وی همچنین با اشاره به موضوع شهرک صنعتی شماره۵ مشهد که ظرفیتی جدید برای استقرار سرریز صنایع مشهد واقع در شرق آن است، افزود: این شهرک هم ظرفیتی است که‌ می‌توان بخشی از آن را به اصناف اختصاص داد. ما آمادگی همراهی با اصناف برای استقرار آن‌ها در این شهرک را داریم.