پیش‌بینی هواشناسی کشور امروز (پنجشنبه، ۲۲ خرداد ۱۴۰۴) | پیش‌بینی افزایش نسبی دما با آغاز هفته آینده احتمال تغییر در بیمه تکمیلی بازنشستگان کشوری | مطالبات همسان‌سازی تا پایان سال پرداخت می‌شود اگر هر روز خیار مصرف کنیم، چه اتفاقی در بدنمان می‌افتد؟ قبل از خواب، شیر گرم بنوشیم یا سرد؟ فروش واکسن «گارداسیل» در وب‌سایت‌ها غیرمجاز است امکان پذیرش مستقیم دستیار در ۴ رشته پزشکی فراهم شد ۵۶۰۰ قربانی در سکوت؛ روایت تلخ جوانانی که در دام الکل گم شدند هشدار گرایش متخصصین زنان به انجام اعمال زیبایی | تعرفه‌ها هیچ تناسبی با مسئولیت خطیر این پزشکان ندارد اعترافات هولناک عامل جنایت برج مجلل دربند| قتل مرد افغان به‌خاطر فحاشی توصیه‌های تغذیه‌ای در شرایط آلودگی هوا: مواد غذایی فله‌ای نخرید و آب زیاد بنوشید فاز نخست آموزش هوش مصنوعی به ۲ میلیون دانش‌آموز کلید خورد معمای مرگ مشکوک دختر دانشجو در واژگونی خودرو شگرد مرموز باند سارقان زن برای دستبرد به فروشگاه‌های پوشاک در مشهد انهدام باند سرقت جغدهای پارکینگی توسط پلیس مشهد میهمان من باش در آستانه عید غدیر، ۶۲۱ نفر از زندانیان استان خراسان رضوی آزاد شدند نگاهی به آمار روز‌های نفس‌گیر مشهد در سال ۱۴۰۳ | شاخص آلودگی هوا رکورد یک دهه را شکست مراقبت بهداشتی مرزی از حاجیان در مشهد آغاز شد مراحل تعویض پلاک بدون معطلی در مشهد | تعویض پلاک در ۴۵ دقیقه طلایی! رئیس اداره جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی: در سطح استان یک میلیون و ۲۶۰ هزار کانون بحرانی فرسایش بادی وجود دارد اعمال محدودیت‌های ترافیکی در جاده‌های کشور برای تعطیلات عید غدیر ۱۴۰۴ غذای سالم تاثیر مستقیم بر سلامت انسان دارد مراقب سکته قلبی خاموش باشید واگذاری هزار و ۷۳۵ هکتار از اراضی ملی در خراسان رضوی برای ساخت نیروگاه خورشیدی و ۲۱۷ هکتار برای نیروگاه بادی فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی: تاکنون ۵۰ هکتار منطقه درگیر آتش شده است هر هکتار آبخیزداری سالانه ۵۳۰ مترمکعب در هکتار استحصال آب دارد حرکت سریع خراسان رضوی به سمت بیابانی شدن| وجود ۳۰ کانون بیابانی بحرانی در ۲۲ شهرستان معرفی چند نمونه از ارزان ترین هتل های مشهد نزدیک حرم
سرخط خبرها

جستاری در دستار‌های خراسانی

  • کد خبر: ۱۲۲۰۶۳
  • ۳۰ مرداد ۱۴۰۱ - ۱۲:۱۶
جستاری در دستار‌های خراسانی
حسن احمدی‌فرد - روزنامه نگار

دستار‌های خراسانی، از آن دست البسه‌ای است که سیطره فرهنگ مرکزی، هنوز نتوانسته آن را از بین ببرد؛ اگرچه رواج این دستار‌ها هم به ویژه در دهه‌های اخیر، کم و کمتر شده است و حالا بیشتر در مناطق روستایی و در میان کهن سالان می‌توان از آن‌ها سراغ گرفت.

پیش از این، اما استفاده از دستار در میان مرد‌های خراسانی عمومیت داشته است؛ همچنان که می‌دانیم از قدیم رسم بوده مرد‌ها در کوچه و خیابان (و حتی در خانه) سرپوشی به سر داشته باشند و سربرهنه بودن و سربرهنه بیرون آمدن، ناپسند بوده است.
دستار‌های خراسانی ریشه‌ای باستانی دارد؛ چنان که گفته می‌شود در نقش برجسته‌های تخت جمشید، در پل غربی کاخ داریوش، هم نقش شده است.

بماند که در شاهنامه هم بار‌ها به دستار به عنوان جزئی از پوشش مرد‌ها اشاره شده است؛ چنان که «اسفندیار» هم هنگامی که می‌خواهد پیکر بی جان برادرش «فرشیدورد» را به خاک بسپارد، او را با دستارش، کفن می‌کند.
ز هامون بیامد به کوه بلند
برادرش بسته بر اسپ سمند
همی گفت کاکنون چه سازم ترا
یکی دخمه، چون برفرازم ترا
نه چیزست با من نه سیم و نه زر
نه خشت و نه آب و نه دیوارگر
به زیر درختی که بد سایه دار
نهادش بدان جایگه نامدار
برآهیخت خفتان جنگ از تنش
کفن کرد دستار و پیراهنش...

در روزگاران معاصر، اما دستار، نام دیگری به خود گرفته و «مَندیل» خوانده می‌شود. مرحوم ملک الشعرای بهار در کتاب «کارنامه زندان» بار‌ها به مندیل هم اشاره می‌کند.
گشته مندیل‌ها بدل به کلاه
شده نان شان سفید و قلب سیاه...

از مشهد تا تربت جام و تایباد و بیرجند و سرخس و...، مندیل، سرپوش آشنای مردان بوده است؛ و بستنش بسته به حال و روز، آدابی داشته و ترتیبی؛ سرپوشی که همچنان که می‌توانسته سر را از هرم تابش آفتاب برهاند، می‌توانسته در باد‌های پرگرد و غبار، تمام سر و صورت را هم بپوشاند، نیز می‌توانسته حوله دست و صورت هم باشد.

اساسا آنچه در قدیم مندیل خوانده می‌شد، بیشتر اشاره به دستمالی داشته است که عموما مرد‌ها در این خطه، همراه داشته و به وقت ضرورت، دست و صورتشان را با آن خشک می‌کرده اند؛ پارچه‌ای که یا بر شانه حمل می‌شده یا به کمر می‌بسته اند. درست از همین منظر، مندیل در بسیاری از متون تاریخی با «لنگ و فوطه» (که معمولا اشاره به جزئی از ملزومات حمام رفتن و خشک کردن تن و بدن دارد.) برابر دانسته شده و همین «لنگ و فوطه» است که بعد‌ها «لنگُته» هم خوانده شده است و می‌دانیم که در مناطق شرقی خراسان، از تربت جام تا هرات، به مندیل، «لنگته» هم می‌گویند.

این جستار کوتاه را با فرازی از شعر «خوان هشتم» حضرت مهدی اخوان ثالث به پایان می‌برم که شعرش به حق میراث دار فرهنگ کهن خراسان زمین است.
بر سرش، نقال
بسته با زیباترین هنجار
به سپیدی، چون پر قو، ململین دستار
بسته چونان روستایان خراسانی
باستانگان یادگار از روز‌های خوب پارینه
یک سرش، چون تاج بر تارک
یک سرش آزاد
شکرآویزی حمایل کرده بر سینه...

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->