۵۶۰۰ قربانی در سکوت؛ روایت تلخ جوانانی که در دام الکل گم شدند هشدار گرایش متخصصین زنان به انجام اعمال زیبایی | تعرفه‌ها هیچ تناسبی با مسئولیت خطیر این پزشکان ندارد اعترافات هولناک عامل جنایت برج مجلل دربند| قتل مرد افغان به‌خاطر فحاشی توصیه‌های تغذیه‌ای در شرایط آلودگی هوا: مواد غذایی فله‌ای نخرید و آب زیاد بنوشید فاز نخست آموزش هوش مصنوعی به ۲ میلیون دانش‌آموز کلید خورد معمای مرگ مشکوک دختر دانشجو در واژگونی خودرو شگرد مرموز باند سارقان زن برای دستبرد به فروشگاه‌های پوشاک در مشهد انهدام باند سرقت جغدهای پارکینگی توسط پلیس مشهد میهمان من باش در آستانه عید غدیر، ۶۲۱ نفر از زندانیان استان خراسان رضوی آزاد شدند نگاهی به آمار روز‌های نفس‌گیر مشهد در سال ۱۴۰۳ | شاخص آلودگی هوا رکورد یک دهه را شکست مراقبت بهداشتی مرزی از حاجیان در مشهد آغاز شد مراحل تعویض پلاک بدون معطلی در مشهد | تعویض پلاک در ۴۵ دقیقه طلایی! رئیس اداره جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی: در سطح استان یک میلیون و ۲۶۰ هزار کانون بحرانی فرسایش بادی وجود دارد اعمال محدودیت‌های ترافیکی در جاده‌های کشور برای تعطیلات عید غدیر ۱۴۰۴ غذای سالم تاثیر مستقیم بر سلامت انسان دارد مراقب سکته قلبی خاموش باشید واگذاری هزار و ۷۳۵ هکتار از اراضی ملی در خراسان رضوی برای ساخت نیروگاه خورشیدی و ۲۱۷ هکتار برای نیروگاه بادی فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی: تاکنون ۵۰ هکتار منطقه درگیر آتش شده است هر هکتار آبخیزداری سالانه ۵۳۰ مترمکعب در هکتار استحصال آب دارد حرکت سریع خراسان رضوی به سمت بیابانی شدن| وجود ۳۰ کانون بیابانی بحرانی در ۲۲ شهرستان معرفی چند نمونه از ارزان ترین هتل های مشهد نزدیک حرم ۳ فوتی و ۲ محبوس بر اثر حریق کشتی در بوشهر + فیلم (۲۱ خرداد ۱۴۰۴) گلایه برخی شهروندان مشهدی از انتظار طولانی پشت خط «صدای مشاور» سد‌های مشهد در  آستانه تابستان، تشنه‌تر از  همیشه پیش‌بینی هوای مشهد و خراسان رضوی امروز (چهارشنبه، ۲۱ خرداد ۱۴۰۴) | تداوم بارش باران تا فردا صبح پرونده ترک فعل وزارت میراث فرهنگی روی میز دادسرای دیوان محاسبات کشور انتخاب رشته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد تمدید شد چگونه خطر چاقی دوران کودکی را پیش‌بینی کنیم؟
سرخط خبرها

برای ایرج افشار، مردی که با هیچ کسی در کشور قابل مقایسه نیست

  • کد خبر: ۱۲۸۵۹۸
  • ۱۶ مهر ۱۴۰۱ - ۱۷:۲۱
برای ایرج افشار، مردی که با هیچ کسی در کشور قابل مقایسه نیست
ایرج افشار، نامی که در‌میان ایران‌شناسان خارج از کشور، چندین‌برابر آنچه در ایران شناخته شده، آشناست.

ایرج افشار، نامی که در‌میان ایران‌شناسان خارج از کشور، چندین‌برابر آنچه در ایران شناخته شده، آشناست. این نیست جز اینکه، آنچه نوشته است، آثاری است مقبول، مهم، روشنگر و در‌زمینه ایران‌شناسی به‌ویژه اطلاع‌رسانی در این حوزه، بی‌همتا.

افشار از خاندانی شناخته‌شده است که به لحاظ فرهنگی، خاندانی است خدمتگزار، خاندانی که کافی است سری به موقوفاتشان در تهران و دیگر نقاط و حتی خارج از کشور زده شود، موقوفاتی که همه برای آموزش، تعلیم و تربیت و اعتبار، اهمیت و اعتلای زبان فارسی است.

کارنامه ایرج افشار در حوزه «کتاب» بدون اغراق، با هیچ‌کس دیگر در این کشور قابل مقایسه نیست. آنچه این مرد در حوزه «ایران» در قالب «کتاب» و «مقاله» عرضه کرده است، به حدی است که حتی ارائه فهرستی از آن، کار بسیار دشواری است. به‌جز آن کتاب‌ها، انتشار مجله راهنمای کتاب و مجله آینده برای سال‌های متمادی، و نگارش صد‌ها مقاله و هزاران معرفی از آثار و کتب در نشریات مختلف، چنان وسعتی از کار‌های وی نشان می‌دهد که انسان در حیرت می‌ماند. همه این آثار در حوزه ایران‌شناسی است و این نشئت‌گرفته از عشق آقای افشار به این مرز و بوم است.

دانش کتاب‌شناسی در عصر جدید، به‌مثابه دانشی است که کلید ورود به تاریخ علم و طبعا خود علم است. شما پیش از هر چیزی، درباره هر علمی، باید بدانید که چه مطالب و آثاری منتشر شده و کار‌های علمی درباره آن، تا کجا پیش رفته است. این علم، از نظر سنتی در مراکز علمی ما بود، اما غربی‌ها، با نگاهی تازه به آن پرداختند. فعالیت‌های سنتی در حوزه کتاب‌شناسی که نماینده رسمی آن در این دوره آقابزرگ تهرانی بود، با کار‌های جدید در حوزه کتاب‌شناسی که افشار گل سرسبد و برجسته آن بود، به هم گره خورد.

شاید این نقطه امتیاز مهم افشار باشد که سخت ایران‌دوست بود. به تمام معنا ایرانی بود و می‌دانست که باید فرهنگ ایران را بشناساند. این کار اول از همه، از زاویه کتاب‌شناسی ممکن بود؛ گردآوری و فهرست هر آنچه درباره ایران است، چه آثاری که ایرانی‌ها نوشته‌اند، چه فرنگی‌ها، هر کسی باشد، در ژاپن، اروپا یا آمریکا یا هر نقطه دیگری از جهان.

البته یک حلقه فعال در ایران آن وقت برای کار کتابخانه‌ای بودند، کسانی که کتابخانه مجلس را تأسیس کردند، همچنین کتابخانه سنا را که بعد‌ها کتابخانه شماره‌۲ مجلس شد، و نیز استوانه‌هایی مثل دانش‌پژوه. چهره‌هایی مثل مشکات که با اهدای ۱۳۲۸‌نسخه خطی در سال‌۱۳۲۸ بخش خطی دانشگاه تهران را بنیاد گذاشت.

اما افشار چیز دیگری است. او با شرق و غرب ارتباط داشت. کار علمی می‌کرد. عشق به کتاب داشت و هر کسی که در ایران اهل کتاب بود، این را درک می‌کرد. افشار روش علمی داشت و این روش چیزی بود که این زمان پسندیده بود. همه به او احترام می‌گذاشتند و در هر شهری عاشقانی داشت که تازه‌ها را به او معرفی می‌کردند. اگر ما فقط اداره مجله «راهنمای کتاب» را در کارنامه او داشتیم، بس بود که او را پدر کتاب‌شناسی نوین بدانیم.

نکته مهم آن است که آقای افشار منهای آنکه یک ایرانی و مسلمان است، هیچ نقطه سیاهی در زندگی خود ندارد. تا‌آنجا‌که خاطرات و گفته‌ها و نوشته‌های موجود نشان می‌دهد، وی در ۸۰ سال زندگی، عضو هیچ گروه و دسته و حزبی به‌صورت پنهانی و آشکار نشد و یک‌سره، با هر کسی که رفت‌وآمد داشت، برای کتاب و ایران بود.

خدمات وی در حوزه فهرست‌نویسی در انواع و اقسام زمینه‌ها، نه‌تن‌ها حاوی روش‌های ابتکاری است، بلکه آن‌ها هم از گستره شایان‌توجهی برخوردار است. صرف تأسیس نشریه نسخه‌های خطی دانشگاه تهران کافی است که از وسعت آن کار و اهمیت آن حیرت‌زده شویم. مشارکت در فهرست‌نویسی نسخ خطی در کتابخانه مجلس، از دیگر فعالیت‌های اوست؛ همچنین کتابخانه ملک که به‌طور ضربتی به انجام رسید و فهرستی از اندوخته‌های ارزشمند آن در‌اختیار قرار گرفت.

وی نزدیک ۱۴ سال (۵۸ ـ ۴۴) ریاست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران را داشت، دوره‌ای که این کتابخانه، کتابخانه شد و هزاران نسخه خطی و ده‌ها هزار برگ سند و عکس در آن جای گرفت.

فهرست مقالات فارسی، از ارزشمندترین آثاری بود که از این مرد منتشر شد و راهنمای مهمی برای دانش‌پژوهان درباره هزاران مقاله‌ای بود که در نشریات و مجموعه‌های مختلف چاپ شده بود.

دست‌و‌دل‌بازی افشار برای کمک به مراجعان، از دانشجو گرفته تا استادان، از داخل کشور تا خارج، چندان بود که کمتر‌کسی را می‌توان یافت که از وی دلخور شده باشد. علاقه‌اش به هر کاری که به‌نوعی به ایران مربوط می‌شد، بسیار جدی و حامی آن بود.

نه خستی داشت، نه چیزی را برای خود نگاه می‌داشت و نه وقتی سندی یا کتابی دست دیگران می‌دید، حسادت می‌ورزید. اخلاق و منش او در چهارچوب نگاهی بود که به این قبیل آثار داشت. همین امر سبب شده بود بسیاری به او اعتماد کنند و اسناد خصوصی خود را در‌اختیارش قرار دهند.

حافظه عجیب او یکی از شگفتی‌های زندگی وی بود. وقتی روز ششم اسفند در بیمارستان جم به دیدنش رفتم و صحبت از نسخه‌ای کردم، دقیقا به یاد داشت که این کتاب، نسخه‌ای در لندن دارد. این درحالی بود که ضعف زیادی بر وی مستولی بود.

زمانی شماری از نشریات شروع به تندروی علیه وی کرده و مطالبی منتشر کردند. افشار هیچ‌گاه وقعی به این مطالب نگذاشت، نه پاسخ گفت و نه اعتراض کرد و نه ایران را ترک کرد. درحالی‌که بیشتر فرزندانش خارج از کشور بودند و از مکنت مالی بسیار هم برخوردار بود، در اوج همان حرف‌ها و مطالب، حاضر به ترک ایران نشد. این اواخر هم که احساس کرد مریضی او شدت پیدا کرده و ناعلاج است، خواسته بود به ایران بازگردد. گفته بود که در فضای ایران بهتر می‌تواند تنفس کند.

افشار مردی بود برای ایران، دوستدار ایران، و ازآنجایی‌که بخش مهمی از این فرهنگ، فرهنگ اسلامی بود، آثار فراوانی را منتشر کرد که نه‌تن‌ها در حوزه ایران‌شناسی بلکه اسلام‌شناسی هم بود.

افشار یک‌تنه کار چندین مؤسسه را انجام می‌داد، دست کسی را رد نمی‌کرد، و تا آنجا که می‌توانست، کمک می‌کرد. افشار آرامش عجیبی در زندگی شخصی‌اش داشت. هیچ فراموش نمی‌کنم روزی را که زنگ زدم.

حس کردم اندکی صدایش گرفته است. سؤالی پرسیدم جواب داد. پرسیدم: چیزی شده؟ گفت: بابک، پسرم، درگذشته و الان جنازه‌اش اینجاست؛ منتظریم بیایند و ببرند. من دست و پایم را گم کردم. گفت: چیزی نیست؛ به‌هرحال زندگی همین است، باید راضی بود.

افشار متعلق به همه ایرانیان بود و در حوزه فرهنگ ایرانی یک افتخار پایدار است.

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->