اقدامات امام حسن عسکری (ع) در حفظ تشیع

امام حسن عسکری (ع) که سیزدهمین معصوم و یازدهمین امام شیعیان جهان است، در هشتمین روز از ماه ربیع‌الثانی در سال ۲۳۱ هجری قمری در مدینه از مادری به نام «حدیثه» چشم به جهان گشود و جهان اسلام را به طور عام و خانه امام هادی (ع) را به طور خاص روشنی بخشید. آن حضرت در سال‌۲۵۴ عهده‌دار امر امامت شد و متأسفانه مدت امامت آن حضرت فقط شش ماه طول کشید.

هر یک از امامان معصوم شیعه با توجه به شرایط زمانی و موقعیت اجتماعی و سیاسی در وضعیت خاصی قرار داشتند و با توجه به این اوضاع از طرف خداوند مأمور به انجام وظایف خود بودند.

امام عسکری (ع) از جمله این امامان است که از لحاظ زمانی در موقعیت خطیر و پرمسئولیتی قرار داشت؛ زیرا ضمن پاسداری از دستاورد‌های دوره‌های پیشین امامت، وظیفه داشتند جان شیعیان و فرهنگ و ارزش‌های دینی که در‌معرض آسیب‌های مهلک قرار داشت، حفظ کنند؛ چون تاریخ نشان می‌دهد که دشمنان دربرابر شیعه سخت‌گیرتر از دوره‌های قبل بودند و هم وظیفه داشتند جامعه اسلامی را برای تحمل اوضاع سخت دوره غیبت آماده کنند؛ زیرا آن حضرت حلقه اتصال امامت به دوره غیبت بود که باید اذهان و توجه شیعیان را به این مهم نیز جلب و مقدمات را به‌گونه‌ای مهیا می‌کرد تا دوره آینده برای شیعیان قابل‌تحمل باشد.

اینک در این مجال به مناسبت سالروز و‌لادت با‌سعادت آن امام همام، برخی اقدامات خردمندانه ایشان را در انجام وظایف خطیر خود یادآور می‌شویم:

۱. استمرار و توسعه سازمان وکالت

تاریخ نشان می‌دهد که تشکیل سازمانی به نام سازمان وکالت ضرورتی بود که در طول دوران امامت به طور عام و در زمان پدرشان امام هادی (ع) در جریان بود. با توجه به اینکه در دوره امام عسکری (ع) نیاز به این سازمان بیشتر بود، امام این سازمان را فعال کردند؛ زیرا با توجه به اوضاع زندگی آن حضرت که در حصر خانگی به سر می‌بردند، ضمن اینکه لازم بود نمایندگان آن حضرت در نقاط مختلف جهان اسلام پیام‌های امام را به شیعیان برسانند، امام این سازمان را فعال‌تر از پیش استمرار بخشیدند تا زمینه‌ای برای وکالت در عصر پس از خود در دوره غیبت صغرا فراهم آید.

۲. نوشتن توقیع و نامه

یکی از روش‌های امام حسن عسکری (ع) در صیانت از شیعه و میراث امامت، اتخاذ شیوه توقیع‌نگاری بود. هرچند پیش از آن حضرت نیز توسط دیگرامامان توقیع‌نگاری مرسوم بود، اما این اقدام از ویژگی‌های عصر امام هادی (ع) و دوره پس از ایشان که دوره غیبت صغرا بود، شکل جدی‌تری به خود گرفت با این رویه بود که امام می‌توانستند شیعیان را از خطر‌ها و از مسائل موردنیازشان آگاه سازند و آن‌ها را از اقدام به برخی کار‌ها باز می‌داشتند تا خطری متوجه آن‌ها نباشد.

۳. پاسخ به مکاتبات شیعیان

با توجه به شرایط زندگی امام حسن عسکری (ع) که در حصار سپاه حکومت عباسیان بود، خواص و علمای شیعه آن‌گاه که در تکالیف شرعی اجتماعی و انجام وظایف خود با مشکل مواجه می‌شدند، اقدام به نامه‌نگاری به آن امام می‌کردند و حل مشکل خود را از آن امام طلب می‌کردند و آن حضرت نیز عالمانه به آن‌ها پاسخ می‌دادند و به این وسیله گنجینه‌ای ارزشمند از خود به‌جای گذاشتند که در منابع حدیثی و تاریخی، ضبط شده است.