درباره بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوان چه می‌دانیم؟

معصومه متین‌نژاد | شهرآرانیوز؛ باورش کمی سخت است، اما هنوز هم در قرن ۲۱ با همه پیشرفت‌هایی که علم پزشکی داشته است، تعداد زیادی بر اثر ابتلا به هاری در جهان می‌میرند؛ نزدیک به ۶۰ هزار مرگ‌ومیر که حدود نیمی از آن‌ها را هم کودکان تشکیل می‌دهند. اطمینان بیش از اندازه‌ای که برخی به مصون‌بودن از حیوانات واکسینه‌شده دارند، از علت‌های مهم در این اتفاق است، غافل از اینکه حیواناتی مانند سگ و گربه حتی با گزش حشرات هم امکان دارد ناقل این بیماری شوند.

به‌جز هاری، ابتلا به عفونت‌های باکتریایی و انگلی زیاد دیگری نیز سلامت انسان را تهدید می‌کنند. چنانچه براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، از میان ۱۷۰۹عامل بیماری‌زا، ۸۳۲عامل از حیوانات است که به انسان منتقل می‌شود. همچنین، از میان ۱۵۶بیماری نوپدید شناخته‌شده در انسان، ۱۱۴بیماری منشأ کاملا حیوانی دارند.

در ادامه حتما بخوانید فعال شدن ستاد کنترل جمعیت سگ‌های بلاصاحب در خراسان رضوی ضروری است

به‌عبارت ساده‌تر، نگهداری از حیوانات در داخل خانه و هم‌زیستی نزدیکی که در چند دهه گذشته بین انسان و حیوان ایجاد شده است، نقش مهمی در بروز این اتفاق‌ها دارد؛ دغدغه‌ای که سبب نام‌گذاری هفته‌ای با نام اطلاع‌رسانی بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان در تقویم بهداشتی نیز شده است تا شاید از این رهگذر، سالانه شاهد تلفات کمتری در این زمینه باشیم.

مهم‌ترین بیماری‌های مشترک

بیماری‌های پوستی مانند سالک و کالاآزار، تب مالت، تب کریمه‌کنگو، تب دنگ، سیاه‌زخم، هاری و حیوان‌گزیدگی، لپتوسپیروزیس، کیست هیداتیک، مشمشه، توکسوپلاسموز و جنون گاوی از مهم‌ترین بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان به‌حساب می‌آیند.

۹۰%
بیش از ۹۰درصد حیوان‌گزیدگی‌ها ناشی از گزش سگ است.

۶۰%
۶۰ درصد بیماری‌های عفونی بین انسان و حیوان مشترک است.

۳۰%
حدود ۳۰ درصد افراد به‌ویژه آن‌هایی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، به پروتئین‌های آلرژن موجود در پوست، بزاق یا ادرار حیوانات خانگی واکنش نشان می‌دهند.

۱۵% تا ۵۰%
میزان احتمال عفونت در گازگرفتگی سگ حدود ۱۵ درصد و در گربه تا ۵۰ درصد است.

هر حیوان، چند بیماری

تعداد بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان به‌اندازه‌ای زیاد است که فهرست‌کردن همه آن‌ها ممکن نیست. ازاین‌رو در ادامه به شایع‌ترین آن‌ها بین برخی حیوانات اشاره می‌کنیم.

سگ‌ها و گربه‌سانان

نوع بیماری/روش انتقال
کمپیلوباکتر / مدفوع سگ‌
کریپتو سپوریدیوم ریدیوزیس / توله‌سگ
توکسوپلاسموز/ گربه
عفونت پلیگ / ککی که بدن حیوان را گزیده
روتونلاهنسلا / خراشیدگی، گازگرفتگی
و مایعات بدن سگ و گربه
آلرژی / پوست و مایعات بدن سگ و گربه
عوارض: عفونت‌های دستگاه گوارش، بیماری‌های سیستم عصبی، عفونت ریه و آسم و سقط جنین

گاو، گوسفند، بز و اسب

نوع بیماری/ روش انتقال
سیاه‌زخم / خون و فراورده‌های دامی و کنه
تب کریمه‌کنگو / خون و فراورده‌های دامی
تب برفکی / ندارد
عوارض: مشکلات گوارشی، ریوی، پوستی، عصبی و روحی و ضعف سیستم ایمنی بدن

ماهی‌ها و دوزیستان

نوع بیماری/ روش انتقال
سالمونلا/ ماهی و دوزیستان
عوارض: عفونت‌های دستگاه گوارش

پرندگان اهلی و وحشی

نوع بیماری / روش انتقال
سالمونلا / جوجه‌ها و اردک‌ها
کلامیدیاسی/ تاچی انواع طوطی 
بیماری‌های انگلی/ فضولات کبوتر‌ها
عوارض: عفونت‌های دستگاه گوارش، عفونت‌های ریوی و مشکلات زخم‌های پوستی

موش، خرگوش و همستر

نوع بیماری / روش انتقال
سالمونلا/حیوانات کوچکی مانند موش، خرگوش و همستر
ویروس لنفوسیتیک کریومننژیتیس /حیوانات کوچکی مانند موش، خرگوش و همستر
عوارض: مشکلات گوارشی، مشکلات عصبی و سقط جنین
سردرد، تب، استفراغ و گلودرد و مشکلاتی مانند یادگیری، گیجی و زوال عقل را سبب می‌شوند. این بیماری در زنان باردار نیز می‌تواند به سقط جنین یا آسیب جدی منجر شود.

افراد پرخطر

بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان، سلامتی همه را با هر وضعیت جسمی تهدید می‌کند، اما در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند کودکان، زنان باردار و بیماران مزمن و بیمارانی با اندام‌های پیوندی می‌تواند کشنده هم باشد.

شایع‌ها و بومی‌های استان

در سال‌های گذشته تب مالت، تب کریمه‌کنگو و هاری بیش از دیگر بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان در استانمان شایع بوده است.

عوامل مهم نگهداری از حیوان در خانه

• تنهایی
• پز اجتماعی
• چشم‌وهم‌چشمی
• تفریح و سرگرمی
• رفع خلأ‌های احساسی

درصورت نگهداری از حیوان در خانه

توصیه کارشناسان حوزه سلامت بر پرهیز از نگهداری حیوان در خانه است، حتی اگر همه نکات بهداشتی رعایت شود. با وجود این، اگر فردی همچنان به نگهداری از حیوان در خانه تمایل دارد، رعایت این نکات را باید جدی بگیرد:

• تا حد ممکن فضایی جدا برای زندگی حیوان در نظر بگیرید و محل زندگی او را مرتب تمیز و گندزایی کند.
• معاینات دوره‌ای و منظم حیوان را فراموش نکند. همچنین، از یک پزشک بخواهد او و اعضای خانواده‌اش را گهگاه معاینه کند تا در صورت بروز هر مشکلی، بتواند سریع اقدام کند.
• برای پیشگیری از ابتلا به برخی بیماری‌ها، حیوان را برای دریافت واکسن به دام‌پزشکی ببرد.
• برای جلوگیری از پنجه‌کشیدن حیواناتی مانند گربه، کوتاه‌کردن مرتب ناخن آن‌ها را در برنامه‌های مراقبتی خود بگنجاند.
• از تماس حیوان خانگی با حیوانات ولگرد و بدون صاحب پرهیز کند.
• مراقب خوردوخوراک حیوان خانگی خود باشد، چون استفاده از موادغذایی آلوده خطر انتقال بیماری‌ها را در او زیاد می‌کند.
• از تماس مستقیم با حیوان یا موادغذایی او خودداری و هنگام تماس با حیوان از دستکش استفاده کند.
• در صورت تماس دست با حیوان، غذا یا وسایل او حتما دست‌ها را با آب و صابون بشوید و با محلول‌های ضدعفونی‌کننده پایه الکلی گندزدایی کند.