سابقه درگیری ارمنستان آذربایجان بر سر منطقه قره‌باغ به دهه‌ها قبل بازمی‌گردد.
به گزارش شهرآرانیوز - قره‌باغ یک منطقه در شرق ارمنستان و جنوب غربی جمهوری آذربایجان است که از ارتفاعات قفقاز کوچک تا زمین‌های پست بین رودخانه‌های «کر» و «ارس» کشیده شده‌است. منطقه قره باغ بخشی از جمهوری آذربایجان شناخته می‌شود، ولی تحت‌کنترل ارمنستان است.
جمهوری‌های ارمنستان و آذربایجان در اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ جنگ خونینی بر سر این منطقه داشتند و با اینکه پس از مدتی آتش‌بس اعلام کردند، هرگز موفق نشدند درباره پیمان صلح به توافق برسند. درگیری این دو کشور بر سر قره باغ در شهریور ۱۴۰۲ دوباره بالا گرفته است.
قره‌باغ کجاست و سابقه تاریخی‌اش چیست؟
قره‌باغ ترجمه روسی یک کلمه آذری به معنی «باغ سیاه» است. ارمنی‌تبار‌ها ترجیح می‌دهند این منطقه را آرکسا بنامند که نامی باستانی ارمنی برای این منطقه است.
قره‌باغ منطقه‌ای کوهستانی با حدود ۴۰۴۰۰ کیلومتر مربع (۱۷۰۰ مایل مربع) در قفقاز است و ساکنان آن به طور سنتی ارمنی مسیحی و ترک مسلمان هستند.
قفقاز یک منطقه کوهستانی مهم از نظر استراتژیک در جنوب شرقی اروپاست که برای قرن‌ها، قدرت‌های مختلف منطقه (اعم از مسیحی و مسلمان) برای به دست گرفتن کنترل آن رقابت کرده‌اند.
جمهوری‌های ارمنستان و آذربایجان امروزی هر دو از دهه ۱۹۲۰ یعنی در زمان تشکیل اتحاد جماهیر شوروی بخشی از آن شدند. در آن زمان قره‌باغ یک منطقه با اکثریت ارمنی‌تبار بود، اما شوروی کنترل منطقه را به مقامات جمهوری آذربایجان داد و در زمان شوروی، به یک منطقه خودمختار در درون جمهوری آذربایجان تبدیل شد.
در دهه‌های بعدی ارامنه قره‌باغ چندین‌بار خواستار انتقال کنترل این منطقه به ارمنستان شدند. اما تنها در زمان آغاز فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در اواخر دهه ۱۹۸۰ بود که پارلمان منطقه‌ای ناگورنو قره‌باغ رسماً رای داد که به بخشی از ارمنستان تبدیل شود.
در حالی که جمهوری آذربایجان سعی در سرکوب جنبش جدایی‌طلبانه داشت، ارمنستان از آن حمایت می‌کرد و این ابتدا به درگیری‌های قومی منجر شد و پس از اعلام استقلال ارمنستان و آذربایجان از مسکو به یک جنگ تمام عیار تبدیل شد.
سابقه نزاع ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ
سابقه درگیری ترک‌ها و ارامنه بسیار قدیمی است؛ از سال ۱۹۱۵ به بهانه پان‌ترکیسم و اتحاد ترک‌زبانان که با موضوع ایجاد هلال ترکی مدنظر داشتند و حتی قبل از آن نیز تنش‌هایی بین دو کشور وجود داشت اما در این جریان بالاترین سطح خود را نشان داد و پس از آن با پادرمیانی اتحاد جماهیر شوروی دوران امن‌تری را گذراند اما چند سال بعد آذربایجان به دلایل مختلف از جمله ایجاد متحد منطقه‌ای و بخشی از حکومت ترک‌زبانان، اختلافات خود را با ارمنستان شروع کرد و موضوع قره‌باغ مطرح شد. در طول ۳۰ سال گذشته باز هم تنش‌ها و درگیری‌های نظامی بین ارامنه و آذری‌ها وجود داشته است.
در سال ۱۹۸۸، در اواخر حکومت اتحاد جماهیر شوروی، سربازان جمهوری آذربایجان و جدایی‌طلبان ارمنی جنگ خونینی را آغاز کردند. ده‌ها هزار تن در درگیری جان خود را از دست دادند، صد‌ها هزار نفر آواره شدند و بسیاری از آذربایجانی‌تبار‌ها مجبور به ترک خانه‌های خود شدند.
نیروهای ارمنستان تا زمان توافق آتش بسی که با میانجیگری روسیه در سال ۱۹۹۴ به دست آمد، کنترل این منطقه را در دست گرفتند.
پس از این توافق آتش بس، قره‌باغ بخشی از جمهوری آذربایجان ماند، ولی از آن زمان عملا توسط جمهوری خودخوانده ارامنه‌تبار‌ها اداره می‌شود و بسیار متکی به حمایت ارمنستان است.
آن‌ها همچنین خط ارتباطی قره باغ را ایجاد کردند؛ خطی که نیروهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان را از هم جدا کرد.
دلیل درگیری‌های اخیر آذربایجان و ارمنستان در قره باغ
در پی کشته‌شدن شش نفر در انفجار مین در قره‌باغ، جمهوری آذربایجان سه شنبه (۲۸ شهریور ۱۴۰۲) از آغاز یک «عملیات ضدتروریستی» در این منطقه موردمناقشه خبر داد.
وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرده که در بخشی از این عملیات، «مواضع نیروهای مسلح ارمنستان با استفاده از سلاح‌های بسیار دقیق در خط مقدم و در عمق از کار افتادند».
مقامات دولت محلی در قره‌باغ روز سه‌شنبه اعلام کردند که جمهوری آذربایجان تمام طول خط تماس میان این منطقه و آذربایجان را بمباران کرد.
انفجارهای مین به طور مرتب باعث تلفات و درگیری‌های مسلحانه در این منطقه می‌شود. ایروان باکو را به افزایش عمدی یک بحران انسانی به منظور پاکسازی قومی در قره باغ کوهستانی با مسدود کردن گذرگاه لاچین متهم می‌کند. این گذرگاه، تنها جاده‌ای است که این منطقه کوهستانی را به ارمنستان متصل می‌کند.
ارمنستان تاکید کرده که هیچ نیروی مسلحی در قره‌باغ کوهستانی مستقر نکرده است، ایروان با تکرار این موضع، تاکید دارد که تنها جدایی‌طلبان ارمنی‌تبار مستقر در قره‌باغ کوهستانی مسئولیت مقابله با حملات آذربایجان را بر عهده دارند.
وزارت دفاع ارمنستان در همین راستا با انتشار بیانیه‌ای در تلگرام تاکید کرد که همانطور که پیش‌تر نیز بار‌ها اعلام شده «ارمنستان در قره باغ کوهستانی ارتش و نیروی مسلح ندارد.»
جمهوری آذربایجان هم ساعاتی پس از آغاز این عملیات تاکید کرد که صلح با ارمنستان در صورت عقب‌نشینی «کامل» این کشور از منطقه قره باغ کوهستانی امکان پذیر است.
اختلافات آذربایجان و ارمنستان چطور کشورهای دیگر را درگیر می‌کند؟
این تنش‌ها اصلاً به صلاح کشورهای منطقه نیست، زیرا پای صهیونیست را به منطقه باز کرده است و آن‌ها در خاک اشغالی قره‌باغ توسط آذربایجان پایگاه نظامی مستقر کرده‌اند که این موضوع مرز ایران را به خطر انداخته است و از نظر سیاسی و امنیتی خوشایند جمهوری اسلامی ایران نیست، اما به دلیل اینکه آذربایجان متحد استراتژیک و نظامی رژیم صهیونیستی است این تهدید برای امنیت ایران وجود دارد.
از سوی دیگر رژیم صهیونیستی همکاری‌های نظامی بسیار گسترده و طراز تجاری زیادی با آذربایجان دارد که می‌توان گفت متحد استراتژیک نظامی همسایه ایران است و به همین دلیل ایران بار‌ها در تریبون‌های رسمی خود اعلام کرده است که حاضر به تنش یا تغییر مرز‌های جغرافیایی کشورهای همسایه نیست.
ترکیه نیز با گروه‌های پاکستانی از جمله وهابیان پاکستان و عربستان پیمان‌های نظامی امضا کرده است که برای ایران خوشایند نیست؛ به همین دلیل بار‌ها تلاش کرده است که اختلافات دو کشور آذربایجان و ارمنستان را از طریق میانجیگری و حقوق بین‌الملل برطرف کند.
جمهوری آذربایجان نیز رغبتی به میانجیگری ایران در حل درگیری با ارمنستان ندارد، زیرا در کشور ما نیز استان‌های آذری وجود دارد که آذربایجان مایل به دامن زدن به تجزیه‌طلبی آن‌ها است به همین دلیل تن به مداخله ایران برای حل بحران نمی‌دهد.
در طول ۲۰ سال گذشته که بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ارمنستان استقلال یافت تا قبل از دوره پاشینیان ارتباط بسیار نزدیکی بین ارمنستان و ایران وجود داشت و امن‌ترین مرز این کشور در بین ۱۵ همسایه خود ایران بود، اما روابط با دولت کنونی ارمنستان با مشکلاتی همراه است.
منابع: ایمنا، پایگاه خبری بصیرت، تسنیم، یورونیوز
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
