موضوع علم معماری شکل زندگی انسان است، نه شکل ساختمان

به گزارش شهرآرانیوز، مهدی حجت امروز، ۹ دی ماه، در همایش ملی نما و هویت که در هتل پردیسان برگزار شد، در خصوص تحقق سیما و منظر ایرانی اسلامی اظهار کرد: هر علمی یک موضوعی دارد، موضوع علم معماری شکل زندگی انسان است، نه شکل ساختمان؛ زیرا معمار از وسیله‌ای به نام شکل ساختمان استفاده می‌کند تا شکلی از زندگی را برای استفاده‌کنندگان فراهم کند. فضا در کیفیت احساسات ما نیز موثر است.

وی افزود: شکل ساختمان ابزاری در اختیار معمار است که به وسیله آن بتواند شکلی از زندگی مورد نظر خود را به وجود بیاورد. در دست معمار هیچ چیز به غیر از شکل ساختمان وجود ندارد، تنها شکل ساختمان در اختیارش است، اما هدفش شکل دادن به ساختمان آنگونه که این روز‌ها مد شده، نیست، بلکه هدف شکل زندگی است. وقتی یک معمار ساختمانی را طراحی می‌کند باید دنبال این باشد که ساختمان تامین‌کننده شکل زندگی انسان‌ها بوده و درون و بیروت آن نیز بسیار با هم متفاوت نیست.

این بنیانگذار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران با بیان اینکه معماری با بستر آن معنا پیدا می‌کند، عنوان کرد: وقتی راجع به نما صحبت می‌کنیم راجع به عنصری صحبت می‌شود که از جز تا کل آن باید نسبت به آنچه در اطرافش هست تصور و تصمیم‌گیری شود. جدا کردن مفهوم نما از معماری اقدامی نادرست بوده، نما صورت تجلی بیرونی کیفیت زندگی در یک اثر است. اگر قرار باشد ما یک مجتمع مسکونی داشته باشیم، کیفیت حضور افراد و نوع رابطه با بیرون در کیفیت این نما موثر است.

حجت بیان کرد: نما مانند لباس است. وقتی ساختمانی طراحی می‌شود، در مجموعه‌ای حضور پیدا می‌کند. آنچه نما را شکل می‌دهد و در آن موثر است، چیست؟ معماری لباس دوم انسان است. یکی از مسائل موثر در نما اقلیم یعنی شرایط حاکم بر محیط بوده، اینکه کجا و در کدام اقلیم داریم طراحی انجام می‌دهیم؟ دومین مساله این است که این تعلق انسانی بوده و تعلق اجتماعی آن مربوط به کجاست؟ سومین نکنه میران تاثیر باور‌های یک جامعه بر یک شکل است.

این معمار معاصر ایران ادامه داد: نما حاصل تعامل نیرو‌های درونی و بیرونی یک بنا است. نمای ساختمان عناصری مانند قوانین شهری و مسائل اقتصادی تاثیر می‌پذیرد و حتی عامل سیاست و اخلاقیات نیز بر آن تاثیر دارد. نمای ساختمان امری بصری و شکلی نیست و عوامل زیادی در شخصیت درونی ساختمان شکل آن نما را به وجود می‌آورد.

وی با طرح این سوال که رابطه نما با هویت چگونه است، تصریح کرد: دو کلمه شخصیت و هویت در نوشته‌های معماران ما خلق شده است. شخصیت از شاخصه می‌آید، یعنی مشخصات یک چیز، اما هویت یک سوال کیستی بوده و در واقع احرازشدنی است. کیفیت هویت‌مند شدن هر عنصری مهم بوده و هویت نیازمند مسبوق به سابقه بودن است.

این بنیانگذار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران اضافه کرد: ما احساس می‌کنیم ساختمان‌های آجری هویت‌مند هستند؛ زیرا ما با ساختمان آجری مانوس‌تر هستیم و بیشتر برای ما سابقه دارد، اما ساختمانی که یکپارچه شیشه است احساس می‌کنیم هویت ندارد؛ زیرا آنچه عرضه می‌کند با آنچه در زندگی ما بوده انطباق و ارتباط ندارد.

حجت در خصوص هویت نمای ایرانی-اسلامی، گفت: در مملکتی که ۱۴۰۰ سال با اسلام زندگی کرده وقتی می‌گوییم ایرانی یعنی اسلامی. الان در این شرایط شاید گفتن اسلامی برای یادآوری این است که طاغوتی نیستیم و مسلمان و درست هستیم. معماری اسلامی مطلق نیست، بر حسب اینکه چگونه مجموعه معارف اسلامی را در خود تجلی داده، آن مقدار معماری ما اسلامی می‌شود. اینکه بخواهیم مهری درست کنیم و بگوییم این اسلامی و این غیر اسلامی بوده، غلط است، باید سعی کنیم اثر ما به اندازه‌ای مشهون از ارزش‌های اسلامی باشد که اسلامی‌تر شود.

این معمار معاصر ایران خاطرنشان کرد: باید سعی ما بر این باشد که در اثر معماری خود بتوانیم یک زندگی درست فراهم کنیم و کالبد مناسب‌ترین زندگی باشد. اگر قدرت نداریم در طراحی اثر معماری این میزان از معارف اسلامی را انتقال دهیم این قانع شدن به زندگی اسلامی صوری است. باید عزم ما جزم شود تا حداقل‌های یک زندگی اسلامی را بفهمیم و در اثر خود وارد کنیم، در این صورت مسبوق به سابقه بودن و پیوند برقرار می‌شود. آنچه به وجود می‌آوریم باید ذاتا اسلامی باشد نه اینکه بزک کنیم تا معماری اسلامی شود.

وی بیان کرد: چرا افرادی که اطراف حرم ساخت‌وساز کردند اینگونه هستند؟ جلوی حرم را گرفتند و مزاحم هستند.

به جای اینکه مردم به حرم نگاه کنند به آن‌ها نگاه می‌کنند؟ چرا این غول‌های سرکش گنده به وجود آمدند؟ وقتی تشخیص نمی‌دهیم معنای زیارت چیست و مردم چگونه بابد درست زیارت کنند، سراغ این می‌رویم که زیر حرم را تونل بزنیم، ماشین پارک کنیم و با پله‌برقی برویم یا زائران زمانی که از هتل بیرون می‌آیند به سرعت با سه قدم به حرم بروند، اما زیارت اینگونه نبوده، زیارت آداب و روش دارد و عمده مساله زیارت سلوکی است که برای تحقق زیارت اتفاق می‌افتد.

در ادامه حتما بخوانید شهر‌ها نمی‌توانند آنگونه که باید خود را به ذهن مخاطب متبادر کنند