خانواده‌ها بر این باورند که سیاست‌های حمایتی و تشویقی دولت، ابزارهای نیرومندی برای فرزندآوری نیستند.
به گزارش شهرآرانیوز همیشه دوست داشت اطرافش شلوغ باشد، نه مثل خانواده‌هایی که کم جمعیت اند. عروس و دامادی که با هزار امید و آرزو رفتند تا زندگی تازه‌ای را شروع کنند، به این نتیجه رسیدند زمانی می‌توانند در کنار هم احساس خوشبختی را کامل کنند که بچه دار شوند.
اصلا روزی که برای اولین بار با هم صحبت کردند، یکی از شرط‌هایی که بینشان رد و بدل شد، به توافق رسیدن درباره تعداد فرزندان بود؛ اینکه کمتر از چهار بچه نداشته باشند. تولد اولین فرزند برای آن‌ها محقق شدن بخش بزرگی از آرزوهایشان بود. حالا همه چیز برایشان قشنگ‌تر و تماشایی‌تر شده بود. خندیدن و دست و پا زدن نوزادی که روز به روز بزرگ‌تر می‌شد، شیرینی زندگی را کامل‌تر می‌کرد.
اما اضافه شدن یک نفر به جمع خانوادگی شان با همه زیبایی و لطفی که داشت، بدون چالش هم نبود و خرج و مخارج زیادی روی دستشان گذاشته بود. اجاره منزل و خانه به دوشی و هزار و یک هزینه دیگر. هر چه بیشتر زمان می‌گذشت، بیشتر به این یقین می‌رسیدند که داشتن همین یک فرزند کافی است. حتی زمانی که سیاست‌های تشویقی برای طرح جوانی جمعیت مطرح شد و دولت و مجلس بر این طرح و فرزند آوری تأکید کردند، باز هم به این فکر بودند که همه سرمایه و وقتشان را صرف تربیت همین یک فرزند کنند.
از مهر ماه سال ۱۳۹۱ زمزمه‌های طرح جوانی جمعیت از مجلس شروع شد و در کش و قوس‌هایی که داشت، روز به روز امتیازات آن افزایش یافت؛ مثلا تسهیلات و شرایط ویژه‌ای نظیر اعطای وام فرزند آوری و تخصیص زمین و خودرو، مشروط به تولد فرزند دوم و سوم. با این حال استقبال زیادی از قانون‌های جوانی جمعیت نشد که نشد و به نظر می‌رسد یکی از علت‌های آن فرایند‌های دستیابی به این امتیازات است که پدر و مادران جوان کم‌انگیزه می‌شوند.
گرفتن تسهیلات، کفش آهنی می‌خواهد
تسهیلات فرزندآوری براساس قانون به پدران اطفالی که تاریخ تولد آنان از یک فروردین۱۴۰۰ به بعد است و در داخل ایران متولد شده اند، تعلق می‌گیرد. میزان تسهیلات برای فرزند اول ۳۰ میلیون تومان با دوره بازپرداخت سه سال، برای فرزند دوم ۶۰ میلیون تومان با دوره بازپرداخت چهار سال، برای فرزند سوم ۹۰ میلیون تومان با دوره بازپرداخت پنج سال و برای فرزند چهارم ۱۲۰ میلیون تومان با دوره بازپرداخت شش سال است. بازپرداخت این تسهیلات با شش ماه دوره تنفس برای شروع اقساط است.
بانک‌ها زیر بار قانون نمی‌روند
گرچه هیچ چیز این دنیا با یک لبخند شیرین «یگانه»، دخترش، برابری نمی‌کند و خدا را روزی هزار مرتبه به خاطر نعمتی که به خانواده اش داده شاکر است، با داشتن دو فرزند محصل و دانش آموز دخل وخرج زندگی شان جور در نمی‌آید. با پیشنهاد دیگران، به امتیاز دولت برای گرفتن وام فرزندآوری فکر می‌کند که می‌تواند کمک کوچکی به چرخیدن چرخ زندگی آن‌ها باشد.
حرف‌های سعید بهروزی با گفته خیلی از پدر‌های جوان دیگر مشترک است، وقتی که تعریف می‌کند: به نظر من در سیاست‌های تشویقی و حمایتی باید تجدیدنظر شود؛ زیرا اگر قرار باشد کسی به پشتوانه این حمایت‌ها فرزند دار شود، باید کلی از وقت و انرژی اش را صرف پیگیری فرایند به دست آوردن وام و تسهیلات تعریف شده دیگر بکند؛ به قول معروف کفش آهنی می‌خواهد و صبر ایوب.
سعید آقا تعریف می‌کند میزان مبلغی که برای وام امسال مشخص شده، از پارسال بیشتر است؛ اما با این روندی که برای به دست آوردن باید طی کنیم، خیلی‌ها ممکن است عطای آن را به لقایش ببخشند و انصراف دهند. او می‌گوید: معمولا بانک‌ها از قانون و بخش نامه‌های مصوب شده تبعیت نمی‌کنند. من دخترم یازده ماهه است و لنگ دو ضامن معتبرم و علاوه بر این، گرفتن آن، چک، سفته و ده‌ها شرط دیگر هم دارد.
گلایه‌های او مثل خیلی‌های دیگر که این فرایند را گذرانده اند یکی دو تا نیست و به نظر او طرح، بیشتر از اینکه حمایتی و تشویقی باشد، تنبیهی، وقت گیر و کلافه کننده است، آن هم درحالی که برخی از بانک‌ها برای انجام دادن مراحل آن پاسکاری می‌کنند. از این طرف وام گیرنده پشتوانه‌ای ندارد که از لحاظ قانونی بخواهد آن را پیگیری کند یا حداقل از شرایط آن مطلع باشد.
طرحی که تشویقی نیست
علیرضا رسولی و همسرش ماه‌ها منتظر به دنیاآمدن «آرمین» بوده اند که جمع خانواده شان را چهارنفره کند؛ اما وقتی خبر می‌دهند نوزاد نارس است و باید تحت مراقبت‌های ویژه باشد، آن همه ذوق و اشتیاق، به یک باره فرومی نشیند. همه حساب و کتاب هایشان به هم می‌ریزد و هزینه خانواده کوچک آن‌ها یک باره چندبرابر می‌شود و این موضوع غافل گیرشان می‌کند. راه حلی که خیلی‌ها پیش پای او می‌گذارند، استفاده از وام فرزندآوری است. این خبر آغاز ماجرایی برای پیگیری وام سی میلیونی می‌شود که هنوز هم بعد از ۱۰ ماه پیگیری به نتیجه نرسیده است.
او تعریف می‌کند: خیلی‌ها مثل من از این قانون و روند پیگیری بی اطلاع اند و به همین دلیل وقتی جواب «نه» یکی از مسئولان بانک را می‌شنویم، دقیقا نمی‌دانیم چه عکس العملی نشان دهیم. مثلا به من گفتند اول باید در کافی نت ثبت نام کنیم و خود این موضوع کلی زمان بر است؛ چون سایت در یک بازه زمانی مشخص باز می‌شود و انبوهی از مراجعه کنندگان باید در زمان تعیین شده ثبت نام کنند و این شانس ثبت نام را برای خیلی‌ها کم می‌کند. علاوه بر این بعد از انجام این فرایند، باید دنبال پیداکردن ضامن و... باشی و هفت خان رستم پیش رویت است.
محسن عقیلی که به قول خودش این فرایند خسته کننده و فرسایشی را از اردیبهشت سال ۱۴۰۱ پیگیری کرده است، می‌گوید: اول در بانک رسالت ثبت نام کردم؛ چون هم جزو مجموعه‌های اعلام شده بانکی بود و هم در آن حساب داشتم؛ اما بعد از سه ماه پیگیری اعلام شد باید در بانک دیگری ثبت نام کنم و به همین دلیل در پست بانک پرونده باز کردم.
او هم که مثل خیلی‌های دیگر در نیمه راه قصد انصراف دارد، ادامه می‌دهد: بانک‌ها زیر بار قانون نمی‌روند و طبق بخش نامه بانک مرکزی عمل نمی‌کنند. شما فکر کنید برای مبلغ تعیین شده باید دو ضامن داشته باشیم و به همراه چک و سفته و... که مکافات است.
عقیلی اعتراف می‌کند: در این طرح مقدار وام و فرایند آن تشویقی نیست، درحالی که دولت اگر طرحی تصویب می‌کند، باید همه جانبه باشد و روند تسهیلگری داشته باشد، نه آزاردهنده.
بی خیال گرفتن وام شدیم
سمیه عرب زاده از آن دسته مادر‌هایی است که صبح تا شب قربان صدقه بچه‌ها می‌روند. با خنده می‌گوید: من و همسرم، هر دو عاشق بچه هستیم و به عهدی که با هم بسته بودیم، پایبندیم. سمیه خانم تعریف می‌کند: ۱۰ سال از زندگی مشترکمان می‌گذرد و به لطف خدا، دو دختر دارم و دو پسر. آخرین فرزندم مرداد به دنیا آمده است و فاصله سنی آن‌ها با هم دو سال بیشتر نیست.
سمیه خانم که مدتی برای جفت وجور کردن هزینه‌های خانه در یک شرکت خصوصی کار می‌کرده است، پیشنهاد می‌دهد: اگر دولت برای افزایش جمعیت طرح و برنامه بدهد، باید همه جانبه باشد. به عنوان مثال من که یک زن شاغل هستم، باید امنیت شغلی داشته باشم و بتوانم لااقل بعد از گذراندن دوره مرخصی زایمان، به سر کار برگردم، حتی در یک مؤسسه خصوصی.
او می‌گوید: برای خودرو که نتوانستیم ثبت نام کنیم، اما از تسهیلات وام برای فرزند سومم که دو سال پیش به دنیا آمد، استفاده کردیم. نه اینکه فکر کنید به این سادگی که برای شما تعریف می‌کنم بوده است؛ کلی بگیروببند و اما و اگر داشت. به همین دلیل برای بچه آخرم بی خیال شدیم. فکر نکنم هیچ آدم عاقلی به خاطر این طرح‌ها بخواهد بچه دار شود؛ البته خانواده‌هایی مثل ما که عاشق بچه باشند هم کم پیدا می‌شوند.
اقتصاد بخشی از علت است
غلامرضا حسنی، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، مسئول اندیشکده جمعیت، باتوجه به پژوهش‌های انجام شده در این حوزه، می‌گوید: افزایش جمعیت درایران باتوجه به کاهش رشد آمار بارداری و موضوع سال خوردگی جمعیت در آینده نزدیک، اهمیت زیادی دارد که نباید به این راحتی از کنار آن گذشت.
او ادامه می‌دهد: حتی اگر همه قوانینی که وضع می‌شود اجرایی شود و مانعی برای اجرا وجود نداشته باشد، این امر نمی‌تواند مسئله‌ای به این مهمی را حل وفصل کند، زیرا فرزندآوری فردمحور است و گاهی افراد تحت تأثیر نظام توسعه قرار دارند؛ موضوعی که باعث شده است نسل‌های جدید پیشرفت تحصیلی، درآمد و زندگی مرفه را به ازدواج به موقع و فرزندآوری ترجیح بدهند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی گرچه موضوعات اقتصادی را در این مسئله دخیل و تأثیرگذار می‌داند، می‌گوید: نباید فکر کنیم همه عوامل به این موضوع برمی گردد، زیرا خیلی از خانواده‌هایی که از لحاظ اقتصادی وضعیتی مناسب و پذیرفتنی هم دارند، زیر بار فرزندآوری نمی‌روند و معمولا خانواده‌های مرفه کم جمعیت هستند. حسنی بار‌ها به این موضوع تأکید می‌کند که به جای توسعه فردمحور باید به دنبال توسعه خانواده محور بود و علاوه بر سیاست‌های تشویقی، برنامه‌های تنبیهی هم برای آن‌ها در نظر گرفت.
او حرف هایش را با مثال‌های عینی روشن‌تر می‌کند: باید برای جوانان و افرادی که توانایی تشکیل زندگی مشترک را دارند، اما نمی‌خواهند مسئولیت قبول کنند و تشکیل زندگی دهند، مالیات بیشتری در نظر گرفت و علاوه بر این بستر‌های اجتماعی را برای تسهیل ازدواج فراهم کرد؛ مثلا برنامه‌هایی تدوین شود با قانون‌هایی شبیه اینکه برای خانم‌های شاغل ساعت کاری کمتر با حقوقی برابر مردان در نظر بگیرند یا اگر خانمی برای خرید به پاساژ یا بازار مراجعه می‌کند، آنجا فضایی برای نگهداری بچه‌ها وجود داشته باشد.
شرایط گرفتن وام تسهیل می‌شود
در همین باره سرپرست معاونت جوانان و اداره کل ورزش و جوانان خراسان رضوی با تسهیلات و مساعدت‌هایی که در روند گرفتن وام در نظر گرفته شده است، اظهار امیدواری می‌کند تعداد بیشتری از خانواده‌ها از این امتیاز استفاده کنند.
سید جلال حقیر السادات می‌گوید: یک بازه زمانی حداکثری برای بانک‌ها مشخص شده است، به طوری که اگر شخصی برای تشکیل و تکمیل پرونده در شعبه بانکی اقدام کرد، بانک موظف است بعد از تکمیل مدارک، ظرف حداکثر ۱۰ روز برای واریز مبلغ تسهیلات اقدام کند.
حقیرسادات درباره موضوع ضامن که دغدغه بسیاری از متقاضیان است، ادامه می‌دهد: با شیوه نامه‌هایی که ابلاغ خواهد شد، بانک‌ها می‌توانند تضامین مختلفی دریافت کنند. حتی پیش بینی شده است که حساب یارانه اشخاص و حساب سهام عدالت متقاضیان و بستگان درجه یک می‌تواند به عنوان ضمانت و تضمین درنظر گرفته شود.
بیش از ۷۳ هزار نفر، متقاضای وام فرزندآوری
حمید صفایی نیکو، دبیر شورای هماهنگی بانک‌های استان، در این باره توضیحات تازه تری را در اختیار شهرآرا می‌گذارد و می‌گوید: از ابتدای سال تا پایان آبان ماه، ۷۳ هزار و ۸۵۰ نفر تقاضای وام فرزند آوری داشته اند که از این تعداد ۴۳ هزار و ۷۵۰ نفر وام را دریافت کرده اند و اکنون همه والدین متولدان ۱۴۰۰ به بعد، می‌توانند این وام را دریافت کنند و همه بانک‌ها با توجه به سهمیه بندی بانک مرکزی پرداخت دارند.
گرچه به قول خیلی‌ها چالش‌های اقتصادی مانع بزرگی برای فرزندآوری و حتی فکرکردن به این موضوع است، اما گاه حتی عروس خانم و آقا دامادی که زندگی‌شان در خانه‌ای مجلل و مدرن، با تلویزیونی که مانیتورش همه دیوار اتاق را می‌پوشاند، می‌گذرد هم به موضوع فرزندآوری فکر نمی‌کنند. تا وقتی بچه‌ای نباشد، یک پای بساط خوشبختی آن‌ها لنگ می‌زند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
