بررسی سنگ‌نگاره‌های تازه پایش شده در «روایت مشهد» + عکس
یازدهمین جلسه از سلسله نشست‌های روایت مشهد با محوریت سنگ‌نگاره‌های تازه‌پایش شده در محل نمایشگاه بین‌المللی مشهد برگزار شد.
به گزارش شهرآرانیوز، یازدهمین جلسه از سلسله نشست‌های روایت مشهد به همت مرکز اسناد اداره کل روابط عمومی شهرداری مشهد و با موضوع سنگ‌نگاره‌های دشت مشهد و با محوریت سنگ‌نگاره‌های تازه پایش شده در محل نمایشگاه بین‌المللی مشهد برگزار شد.
پس از آغاز مطالعه و شناسایی سنگ‌نگاره‌های صخره‌ای دشت توس از سال ۱۳۷۷ و ثبت ملی سنگ‌نگاره شتر، گزارش‌هایی از مشاهده سنگ‌نگاره‌ها در دامنه بینالود داده شد. کارشناسان تخمین می‌زنند زون سنگ‌نگاره بینالود بزرگ‌ترین مجموعه سنگ‌نگاره منطقه بوده و قابلیت ثبت جهانی دارد.
تاکنون چند نقطه در ارتفاعات جنوبی مشهد ازجمله در هفت حوض، بوستان خورشید، قله‌زو، دلاوران و حالا نمایشگاه بین‌المللی مشهد سنگ‌نگاره رویت شده است که انجام پژوهش و شناساندن این موارد می‌تواند مسیری برای ثبت این سنگ‌نگاره‌ها در فهرست آثار ملی و جهانی ایجاد کند.
رجبعلی لباف‌خانیکی، باستان‌شناس در بخشی از این جلسه با تاکید بر اهمیت حفظ هویت به مثابه ریشه‌های یک درخت گفت: شناخت مالکیت با تغییر شیوه زندگی انسان از جمع‌آوری غذا به گردآوری غذا شکل گرفت و پس از آن غار‌ها به عنوان محل سکونت شکل گرفت و این سکنی تفکر انسان را به فراتر از خود برد. این مرحله آغاز اسطوره‌سازی و تولد هنر است.
هنر، پندار‌های انسان را تجسم داد
وی ادامه داد: هنر پندار‌های انسان را تجسم داد که مرحله بسیار مهمی است. انسان از طریق هنر، سخن گفت و افکارش را جاودانه کرد. اولین شکل ابراز تفاوت انسان با حیوان صفحات سنگی هستند که از دوران ۲۰ هزار سال پیش (میان‌سنگی) شاهکار‌های بسیاری می‌آفریند.
لباف خانیکی اظهار کرد: در حال حاضر باستان‌شناسان شناخت کاملی از انسان‌های آن دوران دارند. غار‌ها جست‌وجو و نخستین اقدامات انسان ردیابی شد. غار لاسکو در فرانسه مهم‌ترین غار‌های انسان نخستین است که در حدود ۱۶ هزار سال قبل تمامی دیوار‌های آن نقاشی شده است.
این باستان‌شناس در ادامه بیان کرد: تمام عناصر مدنیت در ایران شکل گرفته است، ریشه‌های اولیه این مسئله باوجود اقدامات کارشناسی کم، محرز شده است. نخستین نقاشی‌های روی سنگ دنیا در لاخ مزار بیرجند وجود دارد، تصاویری از الهه‌هایی که نماد خدا بوده است. همچنین در سمنگان افغانستان نیز آثار مشابهی وجود دارد. در کوهدشت لرستان نیز تعداد زیادی غار نقاشی شده وجود دارد.
لباف‌خانیکی گفت: نقش‌های کوهدشت توسط پروفسور مک برنی بررسی و با نگاره‌های شرق اسپانیا در دوران کهن مقایسه شده است مربوط به ۴هزار سال قبل! همچنین آثاری نیز مربوط به ۷ هزار سال قبل نیز کشف شده است.
وی افزود: در منطقه جنوب غرب ایران نیز ۲۱ هزار سنگ نگاره فهرست شده است. همچنین در اورامانات و دهگلان، بیجار، طبس، دیواندره، بجنورد، جاجرم و مجموعه‌هایی یافت شده است.
اطراف مشهد یکی از بزرگ‌ترین گستره‌های وجود سنگ‌نگاره‌هاست
این باستان‌شناس گفت: اطراف مشهد یکی از بزرگ‌ترین گستره‌های وجود سنگ نگاره‌هاست. چشمه عسل، کمر سیاه، باغو، مایان سفلی، کلاته اهن، دهیار، زکریا، چشمه پونه، انتهای دلاوران، تجر و حج، خانرود، اردمه، مغان، مزار، سد طرق، کوه بابا، ترشک، سیاه سر، ویرانی، دیزدر، ارچنگ و ... مورد بررسی قرار گرفته و مجموعه‌ای وجود دارد. شاخص‌ترین‌ها در طرقبه شاندیز، دره داغستان، دره خرگوش، دره سیر و ... قرار دارد و مهم‌تر از همه مجموعه بزرگ شتسنگ و کمر مقبولاست.
وی درخصوص اهمیت این سنگ‌نگاره‌ها بیان کرد: انسان از طریق سنگ‌نگاره‌ها خود را معرفی کرد. گذشته ما تا دوران شاه عباس صفوی پر از اشارات و استعاره‌هاست. بنا‌های قدیمی ما نیز چنین ویژگی دارد، صحن کهنه امام رضا(ع) نیز از این دست است، هنر اسلیمی که نماد پیچیدگی گیاه است به دوران اشکانی باز می‌گردد. سیمرغ و اژد‌ها نماد‌هایی در اسطوره‌های ما هستتد که شاهکار‌های ما در گذشته است.
لباف‌خانیکی اضافه کرد: هر خطی پیش از دوران صفوی، دارای مفهوم بوده است. نباید در سنگ‌نگاره‌ها به دنبال اشکال واضح باشیم، چون حتی یک خط نیز دارای مفهوم است. سنگ‌نگاره‌ها که زبان گویای انسان هستند را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد؛ بخشی از آن‌ها سنگ‌نگاره‌های چوپانی هستند که به قولی توسط چوپانان نقش شده‌اند، بعضی دیگر به منزله خطابه هستند که توسط شخص هنرمند و آگاهی که قصد حرف زدن داشته، نقش شده‌اند، در اینجا اسطوره‌ها تصویر می‌شوند.
وی اظهار کرد: نقش‌هایی چون بز کوهی و صلیب به‌عنوان تجسم روح بشر و سنگ‌نگاره پرتکرار تخت جمشید (شیر و گاو) که نماد نوروز است از جمله مواردی است که هرکدام داستان و مفاهیم زیادی در دل خود دارند که نباید به سادگی از آن عبور کرد.
لباف‌خانیکی گفت: سنگ‌نگاره‌ها بسیار مهم بوده که با نگرش‌های مختلف قابل تفسیر هستند. موضوعی که باید صرفا توسط کارشناسان بررسی و طبقه‌بندی و پژوهش شود. نهایتا باید مجموعه‌های گردشگری ایجاد شده و این سنگ‌نگاره‌ها از رهایی نجات یابند.
این سنگ نگاره‌ها پس از شناسایی توسط کارشناسان مرکز اسناد روابط عمومی شهرداری مشهد بررسی و بازدیدها و اقداماتی برای شناسایی و حفظ این میراث صورت گرفت.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
