مُبَیَن مقام خراسان/عصر جدید جای نخبگان است

شکیبا افخمی راد/شهرآرانیوز - قسمت جدید فصل دوم برنامه «عصر جدید» درحالی شنبه‌شب روی آنتن شبکه سه سیما رفت که مبین درپور نوه زنده‌یاد نورمحمد درپور اسطوره موسیقی مقامی تربت‌جام و خراسان با اجرای خود توانست نظر هیئت داوران را جلب کند.

این هنرمند یازده ساله پیش از این چندین‌بار در جشنواره موسیقی جوان روی صحنه رفته و توانسته‌بود مقام اول بخش آوازی این رویداد را از آن خود کند. او همچنین در آیین پایانی سیزدهمین جشنواره ملی موسیقی جوان در بخش نواحی در سال گذشته، پس از اجرای رسمی خود مقابل هیئت داوران، با آرزوی سلامتی برای محمدرضا شجریان، قطعه‌ای را به این استاد بزرگ تقدیم کرد.

اما اکنون محمدمبین برای دیده شدن بیشتر و نشان دادن استعداد خود صحنه عصر جدید را انتخاب کرده‌است. صحنه‌ای که می‌تواند او را به عموم مردم معرفی کند. او با همراهی نوای دوتار پدرش دو قطعه خراسانی «جمشیدی» و «شاه‌زمان» را در برنامه «عصر جدید» اجرا کرد. در این بین نکته جالب توجه رأی مثبت آریا عظیمی‌نژاد، آهنگ‌ساز و داور سخت‌گیر برنامه در همان دقایق آغازین اجرا بود.

بعد از او نیز سه داور دیگر رأی‌های مثبت خود را برای آواز‌خوانی تحسین‌برانگیز محمدمبین اعلام کردند. با پایان این اجرا، عظیمی‌نژاد از محمدمبین درپور درخواست کرد تا بخشی از مقام هزارگی را اجرا کند. این اجرا نیز با استقبال تماشاچیان در سالن رو‌به‌رو شد. درنهایت این هنرمند خراسانی درپایان برنامه با حضور در فینال قسمت یازدهم عصر جدید با رأی مثبت داوران به مرحله بعد راه پیدا کرد.

اما در این بین نباید از صحبت‌های محمدحسین درپور، پدر مبین گذشت، او در برنامه عصر جدید اعلام کرد که به دلیل حفظ نشدن شأن پدرش نورمحمد درپور ترجیح می‌داده که پسرش به جای موسیقی محلی خراسان به سراغ موسیقی کلاسیک و سنتی برود. صحبتی که شاید در این سال‌ها از زبان فرزندان بسیاری از بزرگان موسیقی مقامی خراسان بیان شده، اما هیچ‌زمان جدی گرفته نشده‌است. غافل از اینکه این بی‌مهری‌ها و دلسرد شدن میراث‌داران موسیقی خراسان زنگ خطری برای موسیقی خراسان است.

در این بین امید بسیاری به امثال مبین است. هنرمندنوجوانی که صحنه «عصرجدید» را برای معرفی بیشتر خود در عرصه موسیقی انتخاب کرد و حداقل توانست احسان علیخانی را با ساز دوتار آشنا و به او یادآوری‌کند که تربت‌جام در خراسان رضوی است نه خراسان‌شمالی. با این حال عده‌ای از پژوهشگران موسیقی به این شیوه به‌روز موسیقی انتقاد دارند. به باور آن‌ها این مسیر تنها بازی تبلیغاتی صدا و سیماست و می‌تواند به کودکان ضربه بزند. همچنین این پژوهشگران وجود یک برنامه تخصصی در زمینه موسیقی را ضروری می‌دانند.

تقاضایی که سال‌هاست بی‌جواب مانده‌است. در ادامه این نوشتار با مبین درپور درباره اجرایش، هوشنگ جاوید و حسینعلی مردانشاهی دو پژوهشگر موسیقی مقامی درباره حضور هنرمندان نسل جدید در برنامه‌هایی، چون «عصرجدید» گفتگو کرده‌ایم.

دستیابی به جایگاه پدربزرگ
مبین درپور در گفتگو با شهرآرا هدفش از شرکت در برنامه «عصر جدید» را این‌گونه توضیح می‌دهد: «من از سال ۹۴ تا ۹۸ به مدت ۵ سال در جشنواره جوان نفر اول شدم و سه بار نیز در اختتامیه این رویداد روی صحنه رفتم. ولی متأسفانه در این سال‌ها آن‌طور که باید دیده نشدم، بنابراین تصمیم گرفتم در «عصر جدید» شرکت کنم تا بیشتر خودم را معرفی کنم و همچنین نام پدربزرگم را زنده نگه دارم.»

او درباره بازخورد‌های مردم بعد از پخش اجرایش از تلویزیون نیز می‌گوید: «خیلی‌ها گفتند عالی بود و عده‌ای نیز به این نکته اشاره کردند که استرس داشتم، ولی بازهم خیلی خوب خواندم.» مبین ضمن اشاره به رقبای قوی که در این برنامه دارد امیدوار است تا فینال عصر جدید پیش برود. از نوه استاد نورمحمد درپور درباره آرزویش در وادی موسیقی می‌پرسیم و پاسخ می‌دهد: «من دوست دارم موسیقی را ادامه دهم و دستگاه‌های موسیقی سنتی را در کنار آواز موسیقی پاپ یاد بگیرم.» او همچنین ابراز امیدواری می‌کند روزی به جایگاه پدربزرگش دست پیدا کند.

مبین که بیشتر تمرکزش را روی آواز گذاشته و کمتر دوتار می‌نوازد، می‌گوید: «شاید یک روز دوتار را پررنگ‌تر دنبال کنم.» او براین نکته نیز تأکید می‌کند برای شرکت دربرنامه عصرجدید از سوی هیچ نهاد و فردی حمایت نشده‌است.

عصر جدید جای نخبگان است
به سراغ هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی می‌رویم تا نظر او را درباره اجرای محمدمبین درپور در برنامه عصر جدید بپرسیم. او چندان با حضور کودکان در برنامه‌های این‌چنینی موافق نیست به نظر جاوید عصر جدید جایی برای دیده شدن جوانان و نخبگان خوانندگی است.

همچنین به باور این پژوهشگر برای کودکان هنوز وقت هست تا مطرح بشوند. او با اشاره به اینکه رسانه‌ها در دام غلطی افتاده‌اند و یک کودک را در جایگاه استاد مطرح می‌کنند می‌گوید: «من به خانواده درپور ارادت دارم، ولی معتقدم این کار‌ها جریان موسیقی بومی ایران را به سمت غلطی می‌برد.» به باور جاوید کودکانی، چون محمدمبین که با استعداد هستند باید دربرنامه دیگری معرفی شوند و جایشان در عصر جدید نیست.

این پژوهشگر همچنین تأکید می‌کند: «اینکه کودکی در حوزه هنر‌های نمایش در چنین برنامه‌ای حاضر شود عیبی ندارد، ولی حضور بچه‌ها به عنوان خواننده حرفه‌ای درست نیست.» به نظر او با حضور در چنین برنامه‌هایی ممکن است اوجی برای این کودکان ایجاد شود که آن‌ها را از مسیری که باید در آن گام بردارند، منحرف کند. جاوید می‌گوید: «جوانانی در خود تربت‌جام هستند که در خارج کشور پذیرفته می‌شوند و آنجا اجرا می‌کنند، ولی درکشور خودشان جایی دعوت نمی‌شوند، نمی‌توانند برنامه اجرا کنند و دیده نمی‌شود. عصر جدید و تلویزیون اگر می‌خواهند کاری برای موسیقی مقامی انجام دهند باید سراغ این افراد بروند.»

کار درخور تقدیر خانواده درپور
اما حسینعلی مردانشاهی دیگر پژوهشگر موسیقی مقامی حضور محمدمبین درپور در برنامه «عصرجدید» را به فال‌نیک می‌گیرد. به باور او باید از هر فرصتی که برای معرفی موسیقی محلی به ویژه با اجرای جوان و نوجوانان ایجاد می‌شود، استقبال کرد. مردانشاهی با اشاره به اینکه محمدمبین درپور به خوبی دو مرحله ابتدایی در عصر جدید را پشت سرگذاشته می‌گوید: «با این کار علاوه بر اینکه کار فردی و خانوادگی مبین درپور دیده شد، صدای موسیقی خراسان نیز شنیده شد.»

 

او، اما از فضای فرهنگی ضعیف حاکم بر جامعه انتقاد می‌کند: «مبین چندین سال است که می‌خواند و در دو گروه «انوار جام» و «نونهالان فردای جام» اجرا می‌کند. یعنی جایگاه مبین در موسیقی با توجه به توانایی‌ها و بافت خانواده‌اش مشخص است، اما موضوعی که جای سؤال دارد این است که چرا در موسیقی هنرمندانی از قبیل مبین به جز از یک برنامه خاص مانند عصر جدید دیده نمی‌شوند.» مردانشاهی با تأکید بر اینکه مسیر تخصصی موسیقی را باید از کانال دیگری جست‌وجو کرد، می‌گوید: «ما مجرای تخصصی موسیقی برای معرفی هنر موسیقی مقامی و هنرمندانش نداریم.

 

حتی جشنواره موسیقی جوان فردی مانند مبین را که چهار، پنج سال در این جشنواره شرکت کرده است، نتوانسته درست معرفی کند و این جای تأسف دارد.» او خاطرنشان می‌کند: «البته برنامه «عصرجدید» نیز در این زمینه قابل نقد نیست، چون این برنامه کارش ستاره‌سازی است، ولی باید افسوس خورد که ما یک برنامه تخصصی موسیقی محلی نداریم تا مردم با این هنر آشنا شوند.

 

از این گله‌ها زیاد است و هیچ‌وقت جواب و راهکاری برای آن پیدا نخواهد شد.» این پژوهشگر درباره تصمیم مبین و خانواده‌اش یادآور می‌شود: «آن‌ها با تصمیمشان برای طی کردن این مسیر اگر هیچ‌کاری نکرده باشند توانسته‌اند بخشی از جامعه را با موسیقی تربت‌جام آشنا کنند و این اتفاق ارزشمند و شایسته تقدیر است.»