نقش رسانه در امید‌آفرینی به جامعه

در روزگاری که زندگی مردم بیش از همیشه با سیاست درآمیخته است، نمی‌توان اثرگذاری اخبار و تحولات سیاسی، به ویژه اخبار بین المللی، را بر احساسات و روان جمعی جامعه نادیده گرفت. یکی از نمونه‌های بارز این پدیده، تأثیر اخبار مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا بر فضای روحی، روانی و سطح امید یا اضطراب در میان مردم است. مذاکراتی که گاهی با انتشار یک خبر مثبت، شعله امید را در دل جامعه روشن می‌کند و مردم را به آینده‌ای بهتر امیدوار می‌سازد و گاهی نیز در پی انتشار اخباری از اختلاف یا شکست، بار نگرانی و نومیدی را بر دوش جامعه سنگین‌تر می‌سازد.

از چشم انداز جامعه شناختی، اخبار مثبت به ویژه در عرصه سیاست خارجی و مذاکرات حساس، تأثیر مستقیم بر بازسازی، تقویت و گسترش امید جمعی دارد؛ امیدی که باعث می‌شود احساس جمعی درباره فردا و آینده کشور بهبود پیدا کند و افراد جامعه با باور بیشتری به امکان اصلاح و پیشرفت بنگرند.

حاصل تقویت این امید، افزایش نشاط عمومی و بهبود وضعیت روانی مردم است. در چنین فضایی، مردم نه تنها آرامش بیشتری در زندگی روزمره حس می‌کنند، بلکه رغبتشان برای شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و جمعی نیز بیشتر می‌شود. امید جمعی همچون نیرویی است که موتور تحرک و مشارکت اجتماعی را به حرکت درمی آورد و جامعه را برای کنشگری آماده‌تر می‌سازد.

در واقع، هر بار که مردم نشانه‌های پیشرفت و نزدیکی به توافق را دریافت می‌کنند، حس اعتمادشان به نهاد‌ها و ساختار‌های تصمیم گیر تقویت می‌شود، زمینه هم‌بستگی اجتماعی میان فرد و جامعه عمیق‌تر می‌گردد و روابط اجتماعی مستحکم‌تر می‌شود. در این میان، رسانه‌ها نقش بسیار مهمی دارند؛ چراکه اگر بتوانند واقعیت‌های سیاسی را به شیوه‌ای منطقی و بدون بزرگ‌نمایی یا دامن زدن به هیجانات، بازتاب دهند، جامعه بهتر می‌تواند اتفاقات را درک کند و واکنش‌های متعادل تری نشان دهد. رسانه‌های حرفه‌ای و بی طرف با ارائه اطلاعات درست، جامعه را در مدیریت احساسات جمعی یاری می‌کنند.

در ادامه حتما بخوانید ضمانت اجرایی، شرط بقای توافق ایران و آمریکا

اما سویه دیگر این ماجرا، اخبار منفی و ناامیدکننده است. این نوع اخبار به جای تقویت امید، حس ناکامی، سردرگمی و بی قدرتی را در جامعه می‌پراکنند. در این وضعیت، ارزش‌های اجتماعی دچار اختلال می‌شود و انسجام معنایی جامعه لطمه می‌بیند. پیامد چنین حالتی، افزایش اضطراب و پریشانی ذهنی، کاهش ثبات روانی، رشد تمایل به مهاجرت، سرخوردگی اجتماعی و کم رنگ شدن مشارکت‌های جمعی است. گاهی مواقع، اگر رسانه‌ها با جهت‌گیری سیاسی یا اغراق وارد عمل شوند، تأثیرات روانی این اخبار منفی شدیدتر و همه‌گیرتر می‌شود.

حقیقت آن است که امروزه سرنوشت مردم بیش از هر زمان دیگری با تحولات عرصه دیپلماسی و اخبار مربوط به آن گره خورده است؛ هر جمله کوتاه یا رفتار یک مقام در سطح مذاکرات می‌تواند موجی از امید یا نگرانی در سطح جامعه به‌وجود آورد و بر ذهنیت روزانه مردم اثر بگذارد. تحلیل و درک این ارتباط تنگاتنگ تنها وظیفه نهاد‌های رسمی و سیاست‌گذار نیست، بلکه جامعه‌شناسان، روان‌شناسان اجتماعی و فعالان مدنی نیز باید این پیوند میان اخبار سیاسی و احساسات جمعی را عمیق‌تر بشناسند. چرا‌که در پس هر خبر، ذهن‌هایی حضور دارند که با امید و اضطراب به آینده می‌نگرند و سرنوشت خود را زیر سایه سیاست معنا می‌کنند.