مترجم: عادل نجفی | شهرآرانیوز؛ دوچرخه سواری به عنوان یک راه حل قدرتمند برای بسیاری از چالشهای شهری، مزایایی فراتر از حمل ونقل ساده به دنبال دارد. در حالی که شهرهای سراسر جهان با ازدحام، آلودگی و نگرانیهای بهداشت عمومی دست وپنجه نرم میکنند، دوچرخهها جایگزین جذابی برای وسایل نقلیه موتوری شناخته میشوند.
از بهبود سلامت شخصی در همه گروههای جمعیتی گرفته تا ارائه مزایای شایان توجه زیست محیطی و اقتصادی، دوچرخه ثابت کرده است که نیرویی متحول کننده در برنامه ریزی شهری و انتخاب سبک زندگی سالم است. اما با وجود تمام این مزایا با گرم شدن هوا و به ویژه در ۶ ماه نخست سال، ما تمایل بیشتری به استفاده از آن پیدا میکنیم. به بهانه بازگشت دوچرخه سواران به کوچه پس کوچههای شهر، نگاهی به این ابزار نقلیه ساده، اما پرکاربرد شهری داریم.
دوچرخه سواری منظم با افزایش کارایی قلب و عروق و کاهش خطر بیماریهای قلبی، سلامت قلب را تقویت میکند. این ورزش همچنین عضلات به ویژه پاها و عضلات مرکزی بدن را شکل میدهد و تقویت میکند و بدون ایجاد فشار بیش از حد بر بدن، بدنی متعادل میسازد. دوچرخه سواری به عنوان یک فعالیت کالری سوز قوی، با افزایش متابولیسم و حمایت از یک سبک زندگی پرانرژی تر، به ویژه به زنان کمک میکند تا وزن خود را به طور مؤثر مدیریت کنند.
علاوه بر قدرت بدنی، دوچرخه سواری انعطاف پذیری عمومی بدن را افزایش میدهد. ماهیت کم فشار فعالیت با دوچرخه، به ویژه برای سلامت مفاصل ارزشمند است و مسیری را برای حفظ تحرک بدون تأثیر نامطلوب دیگر تمرینات ورزشی پرفشار مانند دویدن ارائه میدهد. این شکل ملایم، اما مؤثر از ورزش، خطر ابتلا به بیماریهای مختلف مرتبط با سبک زندگی را کاهش میدهد و طول عمر و کیفیت زندگی را افزایش میدهد.
حتی با افزایش سن نیز دوچرخه سواری به فعالیتی ارزشمند برای حفظ سلامت و استقلال حرکتی تلقی میشود و حتی با میزان محدودی از دوچرخه سواری میتوان خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و سکته مغزی را کاهش داد. یکی دیگر از فواید دوچرخه سواری که در همه گروههای سنی و جنسیتی گزارش شده است، کاهش معنادار سطح استرس است. به طور معمول دوچرخه سواران، با ایجاد حس آرامش، تندرستی بیشتری را تجربه میکنند. این فعالیت ورزشی، چه در جوانان و چه در سالمندان، عملکرد شناختی و هوشیاری را افزایش میدهد و به طور بالقوه به حفظ هوشیاری ذهنی در طول زندگی کمک میکند.
یکی از قانع کنندهترین استدلالها برای افزایش استفاده از دوچرخه در مناطق شهری، کاهش شایان توجه آلودگی است. برخلاف وسایل نقلیه موتوری، دوچرخهها اساسا بدون آلودگی هستند و تنها تأثیرات زیست محیطی بالقوه آنها از حداقل مواد موردنیاز برای نگهداری، مانند مقادیر کمی گریس برای زنجیر و چرخ دنده ها، ناشی میشود. این کاهش چشمگیر در انتشار گازهای گلخانهای، دوچرخه سواری را به ابزاری قدرتمند در مبارزه با آلودگی هوای شهری و تغییرات اقلیمی تبدیل میکند.
فراتر از نگرانیهای فوری درباره آلودگی، دوچرخهها رویکردی پایدار در حوزه حمل و نقل شهری هستند که به زیرساختهای بسیار کمتری نسبت به وسایل نقلیه موتوری نیاز دارند. خطوط دوچرخه فضای کمتری نسبت به خطوط خودرو اشغال میکنند و امکانات پارکینگ دوچرخه در مقایسه با ساختارهای پارکینگ خودرو فشردهتر هستند. این کارایی به شهرها اجازه میدهد تا فضای شهری را برای استفاده عمومی به جای اسکان خودرو احیا کنند.
مزایای اقتصادی دوچرخه سواری بسیار فراتر از پس اندازهای فردی است. در بریتانیا، سهم اقتصادی دوچرخه سواری به طور محافظه کارانهای ۵.۴ میلیارد پوند تخمین زده شده است. در حالی که ۰.۷ میلیارد پوند مستقیم از خود صنعت دوچرخه سواری و ۰.۵ میلیارد پوند از گردشگری دوچرخه سواری حاصل میشود، بخش عمده آن - ۴.۱ میلیارد پوند - ناشی از تأثیرات مثبت گستردهتر از جمله کاهش آلودگی، کاهش تلفات رانندگی و کاهش ازدحام در نقاط مختلف شهری است.
این سهم اقتصادی شایان توجه، تقریبا ۶۴ هزارشغل تنها در بخش دوچرخه سواری بریتانیا ایجاد کرده است. برای روشن شدن موضوع، این تأثیر اقتصادی به طور قابل توجهی از صنعت فولاد که ۱.۶ میلیارد پوند ارزش دارد و تقریبا نیمی از افراد را استخدام میکند، فراتر میرود. این ارقام نشان میدهند که چگونه دوچرخه سواری میتواند به یک بخش اقتصادی معنادار تبدیل شود و هم زمان به چالشهای مختلف شهری بپردازد.
در سطح شخصی تر، دوچرخه سواری در مقایسه با مالکیت خودرو یا حمل ونقل عمومی، صرفه جویی شایان توجهی در هزینهها ایجاد میکند. دوچرخهها به حداقل نگهداری، بدون سوخت و هزینههای بیمه بسیار کمتر نسبت به خودروها نیاز دارند. شهرها همچنین از طریق کاهش هزینههای نگهداری جاده ها، هزینههای مراقبتهای بهداشتی ناشی از تصادفات رانندگی و زمان مفید کمتری که به دلیل ازدحام از دست میرود، از نظر مالی سود میبرند.
از ژوئیه ۲۰۰۶، پاریس سیستم اشتراک دوچرخه خودگردان را راه اندازی کرد که همچنان یکی از موفقترین ابتکارات دوچرخه سواری شهری در جهان است. این سیستم گزینههای انعطاف پذیری را برای نیازهای مختلف کاربران ارائه میدهد، از اشتراکهایی که فقط از ۳.۱۰ یورو در ماه شروع میشوند تا بلیتهای یک روزه برای بازدیدکنندگان. ولیب با سی دقیقه اول رایگان برای مشترکین، سفرهای کوتاهی را که قاعدتا با ماشین یا حمل و نقل عمومی انجام میشود، به استفاده از دوچرخه تشویق میکند.
موفقیت این برنامه نشان میدهد که چگونه اجرای متفکرانه زیرساختهای دوچرخه سواری میتواند الگوهای حمل ونقل شهری را تغییر دهد. پاریس با در دسترس قرار دادن دوچرخهها در سراسر شهر و ایجاد خطوط اختصاصی، دوچرخه سواری را به عنوان حمل و نقل روزمره و نه فقط یک فعالیت تفریحی، عادی کرده است.
برنامه سیتی بایک نیویورک، یکی دیگر از ابتکارات موفق اشتراک دوچرخه است که نحوه پیمایش مردم در یکی از شلوغترین شهرهای جهان را تغییر داده است. این سیستم منهتن، بروکلین، کوئینز، هوبوکن و جرسی سیتی را به هم متصل میکند و جایگزینی کارآمد برای سفر با مترو و تاکسی، به ویژه برای سفرهای کوتاه تا متوسط، ارائه میدهد. سیتی بایک با ادغام دوچرخه سواری در شبکه حمل و نقل گسترده تر، به کاهش ازدحام کمک میکند و در عیــن حــــال گزینههای حمل ونقل مقرون به صرفهای را ارائه میدهد.
بریتانیا طرحهای چندوجهی دوچرخه سواری را اجرا کرده است که توسعه زیرساختها را با انگیزههای اقتصادی ترکیب میکند. این برنامهها به تثبیت دوچرخه سواری به عنوان یک گزینه حمل ونقل عملی و یک محرک اقتصادی کمک کرده و از ۶۴ هزارشغل حمایت میکند تا جایی که تقریبا هر ۱۰ ثانیه یک دوچرخه در سراسر کشور به فروش میرسد. رویکرد بریتانیا نشان میدهد که چگونه سیاستهای هماهــــــنگ میتواننـــد مزایای دوچرخه سواری را در حـــــــــوزههای زیست محیطی، بهداشتی و اقتصادی تقویت کنند.
در طول یک دهه گذشته، شهرهای بزرگ جهان شاهد روندهای متفاوتی در سوانح مرتبط با دوچرخه بودهاند که نشان دهنده تفاوت در کیفیت زیرساخت ها، چارچوبهای نظارتی و نگرشهای فرهنگی نسبت به دوچرخه سواری است. در شهر نیویورک، تصادفات دوچرخه سواری از ۱۸ هزارو ۵۱۰ مورد در سال ۲۰۱۹ به ۱۲ هزارو ۴۵۰ مورد در سال ۲۰۲۰ کاهش داشته است، اما به طور متناقضی، تلفات از ۱۶ مورد به ۲۸ مورد افزایش یافته است که نشان دهنده خطرات مداوم با وجود کاهش ترافیک در طول قرنطینههای همه گیری کووید است.
در مقابل، لندن افزایش ۱۵ درصدی جراحات جدی دوچرخه سواران (از ۸۶۲ مورد به ۹۸۹ مورد) و افزایش تلفات از ۶ مورد به ۱۰ مورد بین سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ را گزارش کرده است، حتی با اینکه مرگ ومیر جادهای به طور کلی کم شدهاست. این امر آسیب پذیری دوچرخه سواران را در میان جمعیت رو به رشد دوچرخه سواران شهری برجسته میکند.
آمارهای آمستردام، شهری با فرهنگ دوچرخه سواری بی نظیر، نشان میدهد که ۵۰درصد از قربانیان تصادفات رانندگی در سال ۲۰۲۲ دوچرخه سواران، عمدتا جوانان هجده تا بیست و چهارساله، بودهاند. سهم بالای دوچرخه (بیش از ۴۰درصد از سفرها) ذاتا خطرات حوادث را افزایش میدهد، اگرچه میزان مرگ ومیر همچنان کمتر از شهرهای خودرو محور است.
در همین حال، توکیو شاهد بود که دوچرخهها در ۴۶.۶درصد از تصادفات رانندگی در سال ۲۰۲۲ نقش داشتهاند که ناشی از پیکهای دوچرخه سوار تحویل کالا و شیفتهای کاری ناشی از شیوع همه گیری کووید بوده است. دادههای قدیمیتر از پکن نشان میدهد که دوچرخه سواران از نظر تاریخی ۷۰درصد از تصادفات رانندگی را تشکیل میدهند و میزان مرگ ومیر دوچرخه سواران مسن، پنج برابر بیشتر از میانگین است. همچنین در اروپا، فقط در سال ۲۰۱۹ در فرانسه، ۱۸۷ مورد مرگ و میر دوچرخه سواری گزارش شده است که بالاترین میزان در سالهای اخیر است، اگرچه این تعداد در طول همهگیری کووید به طور موقت کم شده بود.
ترافیک سنگین و آلایندگی زیاد، موضوعی نیست که مختص کشور خاصی باشد. در بسیاری از کلانشهرهای ایران هم این مسئله سبب شده تا شهرداریها بهعنوان متولیان شهر، طرحهایی را برای دستیافتن به آرمانشهر بدون خودرو اجرا کنند. در بین همه این طرحها، استفاده از دوچرخههای اشتراکی که ما آن را با نام بایدو در شهری مانند مشهد میشناسیم، توانسته است به یک نقطه قوت در مسائل ترافیکی شهر تبدیل شود و بهخوبی جای خودش را در بین مردم پیدا کند.
اختصاص ۱۷۰۰ دستگاه دوچرخه در ۲۰۳ ایستگاه شهروندمحور با بیش از ۲۲۰کیلومتر مسیر ویژه دوچرخه در مشهد، بخشی از زیرساختهایی است که سبب شده تا این شهر به یکی از شهرهای دوستدار دوچرخه تبدیل شود و در سال ۱۴۰۲ گواهینامه شهر دوستدار دوچرخه را از وزارت کشور دریافت کند.
۲۲۰
کیلومتر مسیر ویژه دوچرخه در مشهد
۲۰۳
ایستگاه شهروندمحور
۱۷۰۰
دستگاه دوچرخه
توکیو، ژاپن: جریمه دوچرخه سواران بابت نادیده گرفتن چراغ راهنمایی (۷ هزار ین)، عدم توقف در مقابل علائم (۷ هزار ین)، رانندگی خلاف جهت ترافیک (۵ هزار ین) و سرعت غیرمجاز در پیاده روها (۵ هزار ین) در نظر گرفته شده است.
لندن، بریتانیا: رانندگانی که دوچرخه سواران را به خطر میاندازند با ۲۰۰پوند جریمه و امتیاز منفی مجازات میشوند، در حالی که دوچرخه سواران در صورت عبور از چراغ قرمز، ۵۰ پوند جریمه میشوند.
آمستردام، هلند: جریمه ۱۵۰ یورویی برای دوچرخه سواری تحت تأثیر الکل و ۹۵ یورویی برای استفاده از تلفن همراه هنگام رانندگی در کنار محدودیت سرعت ۳۰کیلومتر در ساعت در سطح شهر تصویب شده است.
نیویورک، ایالات متحده: جریمه ۵۰ تا ۲۵۰ دلاری برای رانندگانی که خطوط دوچرخه را مسدود و جریمه ۱۹۰ دلاری برای دوچرخه سوارانی که در پیاده روها حرکت کنند، در نظر گرفته شده است.
پاریس، فرانسه: درصورت پارک در خطوط دوچرخه، جریمه ۱۳۵ یورویی و ۳۵ یورو برای دوچرخه سوارانی که قوانین تردد یک طرفه را نادیده میگیرند، توسط دوربینهای کنترل ترافیک اعمال میشود.
۱. مدیریت ترافیک مبتنی بر هوش مصنوعی: نصب چراغهای راهنمایی هوشمند با استفاده از نظارت کامپیوتری برای ایجاد حق تقدم برای دوچرخه سواران در تقاطعها و کاهش برخورد با وسایل نقلیه در حال گردش.
۲. مسیرهای دوچرخه سواری محافظت شده: ساخت خطوط جدا از هم با مواد بادوام مانند جدولهای لاستیکی یا گلدان ها، با الگو برداری از «بزرگراههای دوچرخه سواری» آمستردام.
۳. کنترل سرعت دوچرخههای برقی: اعمال محدودیت سرعت جغرافیایی (مثلا ۲۵ کیلومتر در ساعت) برای دوچرخههای برقی اشتراکی در مناطق پر تردد عابر پیاده با استفاده از فناوری GPS.
۴. ناوبری واقعیت افزوده: توسعه برنامههایی که چراغهای راهنما را روی کلاه ایمنی نمایش میدهند و بدون حواس پرتی، به افزایش قدرت و میدان دید دوچرخه سواران کمک میکنند.
۵. سیستمهای جریمه پویا: ارسال بلادرنگ جریمههای ترافیکی از طریق برنامههای تلفن همراه مرتبط برای متخلفان و پیاده سازی سیستم محاسبه تصاعدی جرائم براساس فراوانی تخلفات.