هادی امت علمدار تبیین | مروری بر اقدامات و دستاورد‌های امام‌هادی (ع) در دوران امامت ایشان

به گزارش شهرآرانیوز؛ اگرچه امام‌هادی (ع) در مقایسه با امامان قبل از خود با سختی‌های بسیار رو‌به‌رو بودند، در همان زمان محدود عمر بابرکتشان، دنیایی از معارف را برای ما به یادگار گذاشتند و راه ولایتمداری و امام‌شناسی را پیش‌روی تاریخ قرار دادند. به‌مناسبت ولادت ایشان با حجت‌الاسلام‌والمسلمین نوروزی، استاد حوزه علمیه خراسان، در این‌باره گفت‌و‌گو کرده‌ایم.

روشنگری درباره آموزه‌های دین که از فراز‌های پررنگ سیره امام‌هادی (ع) است، یکی از مصادیق جهاد تبیین است که همه ما وظیفه داریم در مرتبه اول برای نزدیکان و ارحام خویش این کار را انجام دهیم و در مرتبه بعدی، بتوانیم جامعه را درباره انحرافات آگاهی ببخشیم و به‌سمت معرفت دینی رشد دهیم تا یک جامعه آرمانی و دینی را شاهد باشیم.

نهضت تربیت شاگرد

درباره ابعاد شخصیتی امام‌هادی (ع)، مسائل مختلفی مطرح است. آن حضرت از سال ۲۲۰ تا ۲۵۴ قمری حدود ۳۴ سال امامت امت اسلامی را عهده‌دار شدند. باید توجه داشت در دوران امام‌باقر (ع) و امام‌صادق (ع) که دوران نهضت علمی و عصر نقل حدیث بود، احکام و عقاید دینی به‌طورکامل بیان شد و شاگردان فراوانی تربیت شدند.

کار مهم امام‌هادی (ع)

در این دوران، خلفای عباسی این بزرگواران را در حصر قرار دادند و رفت‌وآمدها، مکاتبات و تمام اعمال و کردار ائمه (ع) تحت نظر بود و خلفای عباسی به‌دنبال آن بودند که تحت هر شرایطی ائمه (ع) را محدود کنند. این مسئله در زمان امام‌هادی (ع) نیز وجود داشت و باتوجه‌به شرایط آن دوران در عراق، عرصه چندان برای فعالیت علنی این امام عظیم‌الشأن فراهم نبود، اما کار مهم امام‌هادی (ع) برای هدایت جامعه شیعی، تشکیل شبکه وکلا، تربیت شاگردان و اعزام این شاگردان و وکلا به کشور‌ها و شهر‌های مختلف برای تبلیغ دین و ترویج معارف بود.

راهی که امام‌هادی (ع) گشود

کادرسازی و تربیت شاگردان، تبیین و تبلیغ احکام دینی و پاسخگویی به مردم، مقابله با انحرافات و فرقه‌های باطل، تأسیس شبکه وکلا برای انجام امور نیابتی امام، تبیین مسائل اصیل اعتقادی شیعه به‌خصوص درباره ولایت و امام‌شناسی درقالب تعلیم زیارت جامعه کبیره و زیارت غدیریه، از مهم‌ترین اقدامات امام‌هادی (ع) در هدایت امت است.

کار عظیم فرهنگی با تعلیم دعا

شبکه وکلا و شاگردان امام هادی (ع) به‌صورت نیابتی وظایف امام را انجام می‌دادند. خود حضرت نیز درکنار تربیت شاگردان، تعلیم ادعیه را به‌عنوان یکی از کار‌های مهم فرهنگی، سرلوحه کار خود قرار داده بودند که از آن جمله می‌توان به انشای زیارت جامعه کبیره و زیارت غدیریه اشاره کرد که همه این اتفاقات در راستای ترویج فرهنگ شیعه و امامت و تبیین مسئله ولایت رخ داد.

آموزش امام‌شناسی

زیارت جامعه کبیره امام‌هادی (ع) یک دوره امام‌شناسی است. درواقع با وجود اینکه قالب زیارت دارد، به خصوصیات، نقش و واسطه بودن امام و فضایل و کرامات امام و نیاز امت به امام در جامعه اشاره می‌کند. زیارت غدیریه نیز در باب اهمیت ولایت و امامت وارد شده است و سند دفاع از ولایت امیرالمؤمنین (ع) آن‌هم در عصر و زمان خفقان عباسیان است.

۲ کار مهم هادی امت

در آن دوران حضرت هادی (ع) علاوه‌بر اینکه برخی حوادث تاریخی را با آیات قرآنی در باب غدیر بیان می‌کنند، درباره پاره‌ای از فضایل امیرالمؤمنین (ع) نیز تصریح و روشنگری دارند. درواقع هدف امام‌هادی (ع) تبیین معارف اصیل شیعی بود تا بدین وسیله هم جامعه را هدایت کنند و هم با انحرافات عقیدتی آن دوران مقابله کنند. نکته دوم، تربیت شاگردان و نمایندگان و وکلا برای پاسخگویی به مردم در نقاط مختلف دنیا بود. این دو کار مهم امام‌هادی (ع) در آن شرایط حساس و خطیر بود.

در ادامه حتما بخوانید کارکرد اجتماعی و سیاسی دعا در سیره امام هادی (ع)

مبارزه با فرقه‌های انحرافی

یکی از مهم‌ترین ابعاد هدایتگری امام‌هادی (ع)، جهاد تبیین بود؛ به این معنا که حضرت با فرقه‌های انحرافی که در آن زمان وجود داشت نظیر غُلات، واقفیه، صوفیه، معتزله و... مبارزه می‌کردند. این مبارزه به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شد. حضرت در شیوه مبارزه مستقیم، عقاید انحرافی آنها را بیان می‌کردند و مورد مناقشه و نقد قرار می‌دادند.

تربیت پرچمداران تبیین

دعا‌هایی که از امام‌هادی (ع) بیان شده است، یک نوع ابطال برای عقاید انحرافی آن دوران بود. همچنین حضرت با تربیت شاگردان به صورت غیرمستقیم به مبارزه با فرقه‌های انحرافی می‌پرداختند. این شاگردان بیشتر بر مسائل کلامی مسلط بودند و با فرقه‌های انحرافی توان مبارزه را داشتند. برخی شاگردان به شخصیت‌های برجسته شیعه تبدیل شدند که از آن میان می‌توان به عبدالعظیم حسنی، علی‌بن‌مهزیار و فضل‌بن‌شاذان نیشابوری اشاره کرد. آنان به‌منظور مبارزه و جهاد تبیین به شهر‌های مختلف سفر می‌کردند و نقش بی‌بدیلی در این امر داشتند.