هم‌افزایی شهر‌های زیارتی، گامی در مسیر ارتقای حکمرانی شهری در حوزه زیارت

محمد سهیلی در گفت‌و‌گو با خبرنگار شهرآرانیوز، با بیان اینکه آموزش مدیران شهر‌های زیارتی یک ضرورت برای ارتقای سطح حکمرانی شهری است، اظهار کرد: در ظاهر ممکن است این دوره‌ها آموزشی باشند، اما در واقع هدف عمیق‌تر آن‌ها، ایجاد فضای گفت‌و‌گو و تبادل نظر میان مدیران شهری و دستیابی به افق فکری مشترک در حوزه زیارت است. این نشست‌ها به ما کمک می‌کند تا فعالیت‌های شهر‌های زیارتی هم‌راستا و هم‌افزا شود.

وی با اشاره به اینکه شهر‌های زیارتی دارای ویژگی‌های خاص اجتماعی و فرهنگی هستند، افزود: مدیران شهری در این شهر‌ها باید درک درستی از ماهیت زیارت و نیاز‌های زائر داشته باشند. برگزاری چنین‌دوره‌هایی، زمینه‌ساز شکل‌گیری زبان مشترک میان مدیران حوزه زیارت و شهرسازی است تا تصمیم‌گیری‌ها در مسیر هویت فرهنگی و دینی این شهر‌ها قرار گیرد.

مشاور شهردار مشهد در امور برنامه‌ریزی و مالی، در ادامه نقش دبیرخانه شهر‌های زیارتی را بسیار مؤثر دانست و تصریح کرد: دبیرخانه شهر‌های زیارتی در واقع مرکز هماهنگی میان سه رکن اصلی است؛ آستان‌های مقدس، مدیریت شهری و نهاد‌های فرهنگی. این سه مجموعه باید در کنار هم فعالیت کنند تا بتوانند سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌های مشترک در حوزه زیارت را به نتیجه برسانند. دبیرخانه می‌تواند خروجی این هم‌افزایی را در سطح ملی و محلی مدیریت کند.

سهیلی با تأکید بر اینکه کارکرد دبیرخانه تنها در هماهنگی خلاصه نمی‌شود، افزود: پشتوانه اصلی دبیرخانه باید پژوهش‌های فرهنگی و علمی باشد که در شهر‌های زیارتی انجام می‌شود. در واقع این دبیرخانه باید به محلی برای انتقال دانش، تبادل تجربه و مستندسازی اقدامات موفق در حوزه زیارت تبدیل شود تا هر شهر بتواند از دستاورد‌های دیگران بهره‌مند شود.

در ادامه حتما بخوانید رحیم‌پور ازغدی: شهر زیارتی باید مدرسه توحید و عدالت باشد، نه صرفاً مقصد گردشگری

وی درباره اهمیت پژوهش در حوزه زیارت نیز توضیح داد: ما در این زمینه به دو سطح کار نیاز داریم؛ سطح خرد و سطح کلان. در سطح خرد، پژوهش‌هایی مانند پدیدارشناسی تجربه زیارت، به درک رفتار زائران در چرخه زیارت از مبدأ تا مبدأ می‌پردازد. در سطح کلان، باید به بررسی ارتباط نظام فرهنگی با نظام اجتماعی، اقتصادی و سیاسی پرداخت تا بتوان زیارت را در ساختار کلان حکمرانی فرهنگی کشور نهادینه کرد.

نقش پررنگ شهرداری‌ها به‌عنوان نمایندگان حکمرانی محلی، در مدیریت زیارت

مشاور شهردار مشهد در امور برنامه‌ریزی و مالی، با اشاره به جایگاه شهرداری‌ها در این میان گفت: شهرداری‌ها به‌عنوان نمایندگان حکمرانی محلی، نقش پررنگی در مدیریت زیارت دارند. این نهاد‌ها با توجه به منابع مالی، ظرفیت‌های فنی و ارتباط مستقیم با شهروندان و فضا‌های شهری، در خط مقدم خدمات‌رسانی به زائران قرار دارند.

سهیلی بیان کرد: تقریباً تمام حوزه‌های تخصصی شهرداری، از جمله حمل‌ونقل، فضای سبز، خدمات شهری، معماری و شهرسازی، می‌توانند به‌طور مستقیم با موضوع زیارت پیوند داشته باشند.

وی تأکید کرد: شهرداری‌ها باید فراتر از نگاه صرف عمرانی به زیارت بنگرند و با طراحی فضا‌های شهری متناسب با روح زیارت، به آرامش، نظم و زیبایی شهر کمک کنند.

مشاور شهردار مشهد در امور برنامه‌ریزی و مالی، با اشاره به تعامل لازم میان نهاد‌های مذهبی و شهری گفت: شهرداری‌ها و آستان‌های مقدس مکمل یکدیگرند. آستان‌ها لایه معنوی و فکری زیارت را شکل می‌دهند و شهرداری‌ها لایه عملیاتی آن را. هماهنگی این دو نهاد می‌تواند موجب ارتقای تجربه معنوی زائران و افزایش کارآمدی خدمات شهری شود.

انتقاد از نگاه صرفاً اقتصادی به زیارت

وی در ادامه با انتقاد از نگاه صرفاً اقتصادی به مقوله زیارت، افزود: اگر هدف از توسعه شهری در شهر‌های مذهبی تنها جذب زائر برای رونق اقتصادی باشد، اصل زیارت به حاشیه می‌رود. ما باید ابتدا به کیفیت و عمق تجربه زیارت توجه کنیم و بعد پیامد‌های اقتصادی آن را ببینیم. هرچه زیارت مؤثرتر و آرام‌تر باشد، به‌صورت طبیعی ماندگاری زائر و رونق اقتصادی هم بیشتر می‌شود.

سهیلی بر ضرورت تدوین اسناد راهبردی برای شهر‌های زیارتی تأکید کرد و گفت: شهر‌هایی مانند مشهد و قم باید دارای اسناد بالادستی اختصاصی باشند که همه ابعاد شهرسازی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را با محوریت زیارت تعریف کند. بدون چنین سندی، تصمیمات کوتاه‌مدت و جزیره‌ای ممکن است موجب آسیب به هویت معنوی شهر شود.