تغییر کاربری خانه‌های قدیمی با اجازه مالک

حمیده صفائی | شهرآرانیوز؛ هر چند این روز‌ها توجه مدیران شهری درباره هویت شهر مشهد و تاریخ آن بیشتر از قبل شده و به دنبال حفظ و نگهداری تاریخ شهرمان هستند، اما هنوز هم شاهد تخریب برخی خانه‌های قدیمی و هویتی هستیم و مشاهده می‌کنیم مالک بنا که بیشتر آن‌ها وارثان هستند برای رسیدن به منافع شخصی‌شان بی‌توجه از ارزش معنوی و فرهنگی آن به دنبال تخریب و سودآوری هستند. آن‌ها فقط به این موضوع فکر می‌کنند که هر چه سریع‌تر آن را به پول تبدیل کرده و از آن استفاده کنند.

 

دغدغه این موضوع و مسائل شبیه آن سبب شد تا هفته گذشته مدیر و کارشناسان امور گردشگری و زائران شهرداری مشهد به همراه مدیر و کارشناسان دفتر تسهیلگری جنت بازدیدی از بازارچه سراب داشته باشند و درباره نحوه تعامل و بهسازی خانه‌های قدیمی و تاریخی این محور بحث و گفتگو کنند.

 

خانه‌های تاریخی مانند هر اثر تاریخی دیگر بخشی از نماد و هویت گذشته یک ملت است که باید در حفظ و نگهداری آن تلاش کنیم. ما تمدنی چند هزار ساله داریم که هر کدام از شهرهایمان به تنهایی بازگوکننده قدمت و تاریخ این مرز و بوم هستند. در کنار شهر‌های قدیمی و تاریخی، مشهد به عنوان دومین کلان‌شهر از این قاعده مستثنا نیست معماری آن در گوشه و کنار شهر حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد. به‌طوری‌که با قدم گذاشتن در این خانه‌ها می‌توان به نوعی حس قدیمی بودن، گرما و صمیمیتی را که در گذشته وجود داشت حس کرد.

مدیر امور گردشگری و زائران شهرداری مشهد با اشاره به این موضوع در این بازدید گفت: در سال‌های اخیر مشهد شاهد تخریب بخش زیادی از بافت قدیمی و تاریخی خود بوده که باعث از بین رفتن تاریخ بزرگ مشهد شده است.
نرگس شالچیان بیان کرد: خانه‌های قدیمی شناخته شده در مشهد زیاد هستند که برخی از این خانه‌ها در دست وارث است و بسیاری از آن‌ها هنوز به ثبت نرسیده‌اند. باوجود تأثیر زیاد این خانه‌ها بر جذب گردشگر، متأسفانه خانه‌های اشاره‌شده به فراموشی سپرده شده و در حال تخریب هستند.

وی در بازدید میدانی به همراه تیم دفتر تسهیلگری جنت در بازارچه سراب یادآور شد: از خواسته‌ها و مطالباتی که ما از ابتدا به دنبال آن بودیم محور‌هایی است که می‌تواند به عنوان پهنه‌های خلاق گردشگری استفاده شود و برای رسیدن به آن نیاز به بهسازی جداره‌های این بازارچه است. اگر بر روی جداره‌ها کار شود زیبایی و هویت بصری ایجاد خواهد شد و به عنوان پیشخوان و پیش‌برنده برای کاربری بخشی از خانه‌های قدیمی و تاریخی مناسب است. علاوه بر آن، این کار نتیجه سریع‌تری خواهد داشت.

شالچیان ادامه داد: در طرح بهسازی می‌توانید با اجازه مالک و حتی مشارکت خودش از خانه‌های قدیمی برای فعالیت‌های سنتی استفاده کنید. بخش بزرگ این‌کار به پیشنهاد‌هایی که در دفتر تسهیلگری آماده می‌کنید برمی‌گردد.
وی با اشاره به این موضوع که لازمه این‌کار تعریف درستی از مشهد ۱۴۰۰ است یادآور شد: امیدواریم تراژدی مشهد ۲۰۱۷ دیگر تکرار نشود.

 

 

مدیر دفتر تسهیلگری آثار و بازآفرینی بافت تاریخی محله جنت نیز در این بازدید توضیح داد: در مشهد گنجینه‌هایی از دوران قاجار وجود دارد که می‌توان آن‌ها را احیا کرد. در دفتر تسهیلگری جنت پس از مطالعات و بررسی‌های انجام شده برای ۱۰۰ بنا مستندسازی کرده‌ایم و برای هر یک از آن‌ها شناسنامه‌ای تهیه شده است. علاوه بر آن به دنبال این هستیم تا پس از گفتگو با مالکان بنا‌ها برای هر یک فایلی آماده کنیم.

ایوانی با اشاره به برنامه‌ریزی هزارمتری برای جداره ارگ و خسروی ادامه داد: برای جداره‌ها و محور‌ها موضوعاتی را ارائه خواهیم داد. پروژه احیای اولین دروازه شهر مشهد و پروژه‌های دیگری نظیر خیران شهریار را در برنامه کاری‌مان داریم.
وی درباره پروژه خیران شهریار توضیح داد: در این پروژه می‌توانیم با بهسازی و بازسازی بنا‌های قدیمی از آن‌ها به عنوان مکانی برای فروش مجموعه‌های صنایع دستی زنان سرپرست خانوار استفاده کنیم.

مدیر دفتر تسهیلگری آثار و بازآفرینی بافت تاریخی محله جنت با اشاره به حمامی که در ابتدای بازارچه قرار دارد، توضیح داد: این حمام تقریبا مربوط به دوران قاجار است و هم‌اکنون کاربری دیگری دارد. شاید شهرداری بتواند از تهاتر برای نگهداری بنا‌های مشابه آن با مالک کنار بیاید، این کار فراتر از توان دفتر تسهیلگری ماست.

دومین مکان در این بازدید میدانی خانه مقبل‌السلطنه بود. این خانه شبیه معماری کاشان است و با توجه به تغییراتی که مالک در آن ایجاد کرده فقط قسمتی از حیاط خانه باقی مانده است. پس از خانه تاریخی مقبل به مسجد تاریخی بازارچه سراب، یعنی مسجد حمزه (نام قدیم مقبل) رسیدند. شاید مسجد نمای بیرونی خاصی نداشته باشد، اما معماری داخل آن خاص و ویژه است.

دکتر ایوانی اطلاعاتی از خانه دیگری در کوچه سجادی در اختیار حاضران در این بازدید قرار داد. این خانه به نام «خانه شجاع التولیه» مربوط به یکی از مردم‌داران مشروطه در شهر مشهد بوده است. از دیگر بنا‌هایی که بازدید شد خانه ظریف و بنای کنار خانه ظریف بود. مدیران دفتر تسهیلگری جنت قصد دارند پس از مذاکره با مالکان، این بنا‌ها را برای خیران شهریار اجاره کنند.

دکتر ایوانی با اشاره به این موضوع که خرید این خانه‌ها مقرون به صرفه نیست، توضیح داد: شاید بتوان با اجاره این بنا‌های تاریخی و تغییراتی بر روی نمای ساختمان‌ها و داخل آن‌ها برای کاربری‌هایی نظیر صنایع دستی، سنتی‌سرا و ... استفاده کرد، تمام تلاش ما این است که خانه‌های قدیمی کاربری بخشی داشته باشند تا الگویی برای دیگران شوند. گروه‌های مختلف پس از بررسی پروژه‌ها با یکدیگر هم‌افزایی داشته باشند تا نتیجه بهتری کسب کنند.