روایتی از نبرد مدافعان سلامت

معصومه متین نژاد | شهرآرانیوز؛ سومین تماس هم بی نتیجه است. باورم نمی‌شود در طول یک روز با ۳ پزشک با تخصص‌های مختلف تماس گرفته باشم و هر ۳ نفر به بیماری کرونا مبتلا شده باشند. شانسم را یک بار دیگر با تماس با دکتر علی بیرجندی نژاد، رئیس سازمان نظام پزشکی مشهد، امتحان می‌کنم. خوشبختانه دکتر پاسخ گوست و با همه مشغله‌ای که این روز‌ها دارد، دعوت ما را برای یک گفت وگوی صمیمانه به مناسبت روز پزشک بی جواب نمی‌گذارد، اما نه در طول روز، ساعت ۱۰:۳۰ شب.

 

دکتر بیرجندی نژاد صحبتش را از وضعیت این روز‌های سخت مراکز درمانی شروع می‌کند. بعد هم گریزی می‌زند به مهم‌ترین مشکلات جامعه پزشکی:روز‌های سختی است، روز‌هایی که بی شباهت به دوران ۸ سال دفاع مقدس هم نیست با این تفاوت که در زمان جنگ، رزمنده‌ای که به جبهه می‌رفت، خود را به خطر می‌انداخت تا خانواده و هم وطنانش در امنیت باشند، اما این روز‌ها کادر بهداشت و درمان ما نه تنها خود در معرض خطرند، که خانواده هایشان نیز درمعرض ابتلا قرار دارند تا هم وطنانمان بتوانند درمان لازم و مناسب را دریافت کنند. آی سی یو‌های بیمارستان‌ها دیگر تخت خالی ندارد. مراکز درمانی و مطب‌ها به بیماران کرونایی دربخش سرپایی ارائه خدمت می‌کنند. خلاصه اینکه هیچ بخش بهداشتی درمانی‌ای خالی از خطر نیست. نتیجه آن هم این بوده است که تاکنون ۱۶ نفر از عزیزانمان را در این بخش‌ها ازدست داده ایم و از این تعداد، ۸ نفر پزشک بودند، عزیزانی که فقدانشان به طور قطعی، چه در جامعه پزشکی چه در عرصه خدمت رسانی به مردم، در زمانی کوتاه جبران نخواهد شد، افرادی مانند استاد خسروی خراشاد و استاد خوارزمی که از اسطوره‌های علم اخلاق در پزشکی بودند و کشور باید سال‌ها هزینه کند تا شاید بتواند جایگزینی برای آن‌ها تربیت کند.

 

 

 

ابتلای ۶ نفر در طول ۵ ماه و ۱۰ نفر در یک ماه اخیر گواه آن است که رعایت نکردن دستور‌های بهداشتی از سوی مردم و رفع محدودیت‌ها تا چه میزان بر گسترش بیماری و به تبع آن زمین گیر کردن کادر بهداشت و درمان مؤثر بوده است. متأسفانه ما همکار مامایی را از دست دادیم که ۳۶ سال بیشتر نداشت، پزشک جوانی که تنها ۴۵ سال داشت و تازه وارد دوره رزیدنتی شده بود، عزیزانی که تازه به مرحله‌ای رسیده بودند که سیستم بهداشت و درمان بتواند نتیجه سال‌ها سرمایه گذاری خود روی این افراد را ببیند. در این شرایط، واقعا دردآور است که ببینیم مردم بی توجه به این فداکاری‌ها و ازخودگذشتگی‌ها زندگی عادی را در پیش گرفته اند و تا این اندازه به رعایت پروتکل‌های بهداشتی بی توجه اند.

 

واقعیت این است که کادر بهداشت و درمان ما بی نهایت فرسوده شده است. زندگی بعضی همکاران ما به قدری سخت شده است که تصورش برای مردم ناممکن است. ما پزشکانی داریم که عزیز از دست داده اند و خودشان نیز با وجود ابتلا به بیماری، در کمترین فاصله از زمان بهبودی، دوباره سر کار برگشته اند، پزشکانی که هیچ انتظاری جز همراهی از طرف مردم در این شرایط سخت ندارند.

 

کرونا تنها مسئله کادر بهداشت و درمان و پزشکان ما نیست. پزشکان سال هاست مورد بی مهری مسئولان و گاه مردم قرار گرفته اند و می‌گیرند. در همه صنوف، نرخ ارائه خدمات سالیانه را همان صنف تعیین و ابلاغ می‌کند، اما در حوزه پزشکی، تصمیم گیرنده دیگران هستند. تعرفه‌های ناعادلانه خدمات سلامت یکی از آن هاست، موضوعی که باعث شده است بسیاری از مطب ها، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به علت ناکافی بودن درآمد در مقایسه با هزینه‌های صورت گرفته، تعطیل شوند. از این رو، در شرایطی که دستمزد‌های دولتی هم با ماه‌ها تأخیر پرداخت می‌شود، چندان دور از انتظار نخواهد بود که به زودی شاهد مهاجرت گسترده پزشکان از کشورمان باشیم.

 

بی انصافی است که تصور کنیم پزشکان از مشکلات اقتصادی مردم بی خبرند و فقط به فکر خودشان هستند. پزشکان هم از همین مردم هستند و در شرایط اقتصادی مشابه، فشار اقتصادی زیادی تحمل می‌کنند. متأسفانه خیلی پیش می‌آید که پزشکان ما ناچار شوند هزینه‌های درمانی بیماران نیازمند را خودشان پرداخت کنند در حالی که این رسالت بیمه‌های درمانی است. در تمام دنیا این بیمه‌ها هستند که هزینه‌های درمانی مردم را به صورت کامل پوشش می‌دهند. البته درآمد‌های خوبی هم دارند، اما اینجا بیمه‌های ما به علت محدودیت‌های دولتی، امکان پوشش کامل خدمات سلامت را ندارند.

پزشکی شغلی حساس، پراضطراب و پردردسری است. پزشکان ما با صرف سال‌های زیادی از جوانی خود در امر تحصیل، وارد عرصه خدمت می‌شوند. در گذشته، پزشکان جوان بعد از دانش آموختگی شرایط کسب درآمد معقول برایشان فراهم بود، اما این وضعیت برای پزشکان امروز دیگر وجود ندارد. برای نمونه، فقط در شهر مشهد ۴۲۰۰ پزشک عمومی داریم که پروانه مطب گرفته اند، ولی به علت اینکه هزینه‌های دخل و خرج مطبشان با هم نمی‌خواند، یا کار غیرپزشکی انجام می‌دهند یا با قیمت‌های بسیار کم در مراکزی مانند درمانگاه‌های خیریه خدمت ارائه می‌دهند. این در حالی است که پزشکان عمومی باید در خط مقدم نظام درمان قرار داشته باشند.

 

در پایان و با توجه به فرارسیدن ایام سوگواری اباعبدا... الحسین (ع) از همه مسئولان و مردم عزیز خواهش می‌کنم سعی کنند تا جایی که امکان دارد از حضور در اجتماعات بپرهیزند. ما هم مانند همه شما دوست داریم مثل سال‌های قبل در مراسم عزاداری آقا امام حسین (ع) شرکت کنیم، اما می‌دانیم که شیوع گسترده این بیماری منحوس این اجازه را نمی‌دهد. پس بیایید امسال خانه هایمان را حسینیه کنیم. از رسانه‌ها هم می‌خواهم امکان و شرایط استفاده هرچه بیشتر و بهتر از مراسم عزاداری از راه دور را برای مردم فراهم کنند.

زدن ماسک ضرورت دارد، اما مهم‌تر از آن حفظ فاصله اجتماعی است، اتفاقی که در تجمع‌ها به ویژه در فضا‌های سربسته نمی‌توان آن را به درستی کنترل کرد. گواه آن هم کادر بهداشت و درمان ما هستند که با وجود زدن ماسک و پوشیدن گان و استفاده از سایر وسایل حفاظتی، باز مبتلا می‌شوند. پس تا آنجا که می‌توانید، از تجمع‌ها فاصله بگیرید، هم برای سلامتی خودتان و اطرافیانتان، هم به احترام کسانی که بی هیچ چشمداشتی، سلامتی خود و خانواده هایشان را در معرض خطر قرار داده اند تا هیچ بیماری در رنج نباشد.

 

 

دکتر رضا سعیدی، فوق تخصص نوزادان و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد، از بااخلاق‌ترین پزشک‌های شهرمان است که مسئولیت‌های زیادی نظیر ریاست بیمارستان رضوی مشهد را هم در کارنامه تجربی خود دارد. امکان ندارد با همه مشغله‌ای که دارد، حتی اگر برای کم اهمیت‌ترین مشکل به او مراجعه کنید، شما را دست خالی برگرداند.

 

دکتر سعیدی هم در گفت وگوی کوتاهی که به مناسبت روز پزشک با ما دارد، به چند نکته مهم اشاره می‌کند: ما آدم‌ها عادت داریم تا چیزی را از دست ندهیم، قدر آن را ندانیم. این روز‌های سخت شیوع بیماری کرونا که یک بار دیگر ناتوانی ما انسان‌ها را به رخمان کشید، اگر هیچ چیز برایمان نداشت، دست کم ما را متوجه نعمت بزرگی کرد که خیلی هایمان آن را لابه لای دغدغه‌ها و روزمرگی‌های زندگی فراموش کرده بودیم: سلامتی، نعمتی که جز خودمان، حافظانی هم دارد که این روز‌ها همه جا از جمله در کشور خودمان خوش درخشیدند و نشان دادند اگر پای سلامت عمومی جامعه در میان باشد، از هیچ چیز حتی جانشان دریغ نمی‌کنند. با همه ناملایماتی که پزشکان در سال‌های اخیر شاهد آن بودند، همه دیدیم که چطور در این دوران بحرانی، با ایثار و فداکاری خدمات ارزنده‌ای ارائه، و شهدای زیادی در راه تأمین سلامت جامعه تقدیم کردند.

 

اما متأسفانه در تمام این سال‌ها در برنامه‌ها و عملکرد‌ها و تخصیص بودجه ها، به هیچ وجه حوزه‌های مختلف سلامت اعم از بهداشت و درمان و آموزش و پ‍‍ژوهش، جزو اولویت‌ها نبوده اند و نیستند و وضع خوبی ندارند. مشکلات مالی و مدیریتی همواره کادر درمان را آزار می‌دهد. فرسوده بودن مراکز بهداشتی و درمانی، کمبود دارو و تجهیزات، نظام بیمه‌ای نامتقارن و نابرابر برای قشر‌های مختلف جامعه، هزینه‌های سنگین درمان، حقوق‌های ناکافی کادر سلامت به ویژه در بخش دولتی، تأخیر یک تا یک ونیم ساله پرداخت کارانه‌های بیمارستانی، کسورات و تأخیر پرداخت و بدهی سنگین بیمه‌ها به مراکز درمانی آن هم در شرایط تورمی امروز، دوره‌های آموزشی طولانی با حقوق‌های بسیار ناچیز، شیفت‌های زیاد کاری و کشیک‌های حدودا سی ساعته در دوره‌های آموزشی که هم سلامت پزشکان و هم سلامت بیماران را تهدید می‌کند، کمبود امکانات مراکز مهارتی و مولاژ و خلاصه دوره‌های طولانی طرح در شهرستان‌ها پس از دانش آموختگی، تنها بخش کوچکی از مشکلاتی است که پزشکان و حوزه سلامت با آن دست به گریبان اند. با همه این مشکلات و کاستی ها، مهم‌ترین چیزی که در تمام طول این سال‌ها مایه دلگرمی کادر پزشکی بوده است و هست، بازگردندان سلامت به تن‌های رنجیده بیماران و کاستن از درد‌های مردم عزیز کشورمان است. از همه این درددل‌ها که بگذریم، اگر همه ما قبول داریم مهم‌ترین نعمت الهی در این دنیا سلامتی است، لازم است از همین امروز توجه بیشتری به آن داشته باشیم. سیاست گذاران هم بیشترین اولویت را به این بخش بدهند و با تدوین و اجرای برنامه‌های منطقی، باعث افزایش نشاط و شادابی در این حوزه مهم شوند.

 

دکتر فریده اخلاقی، متخصص زنان و زایمان، از دیگر پزشکان خوب و حرفه‌ای شهرمان است که سال‌ها در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مختلف بدون هیچ ادعا و چشمداشتی خدمت رسانی کرده است. دکتر اخلاقی هم از پزشکانی است که در این روز‌های بحرانی مانند بیشتر همکارانش سلامتی اش را بدون واهمه در طبق اخلاص گذاشته و پس از پشت سر گذاشتن روز‌های سخت ابتلا به بیماری کرونا، به محل خدمتش برگشته است تا همکارانش مجبور نباشند با شیفت‌های کاری بیشتر جای خالی او را در سنگر مبارزه با کرونا پرکنند.

 

او هم در گفت وگوی کوتاهی که با ما دارد، قدری از مشکلات این روز‌ها می‌گوید:
اول اجازه بدهید سالروز تولد شیخ الرئیس حکیم ابوعلی سینا را که به راستی از افتخارات ما ایرانیان و جهان اسلام است به عموم جامعه به ویژه همکاران پرتلاشم در این حوزه تبریک بگویم، روزی که هم روز بزرگداشت و قدردانی از حرفه پزشکی است و هم یادآور قداست این حرفه برای پزشکان، پزشکانی که با به کارگیری دانش پزشکی در پیش گیری، تشخیص و درمان، در کنار همه ملاحظات اخلاقی و حرفه ای، هنر طبابت را به زیبایی در جامعه به تصویر کشیده اند، پزشکان عمومی و متخصص و فوق تخصصی که متعهدانه و با تلاش شبانه روزی باعث احساس اعتماد و پایبندی بیماران به نظام درمان شده اند، پزشکانی که در روز‌های بحرانی مانند امروز از جان عزیز خود هم مایه می‌گذارند تا رسالت خود را تام و تمام انجام دهند.

سنگر سنگر است. این روز‌ها فرقی نمی‌کند کجا خدمت کنید، در بخش آی سی یوی بیمارستان یا بخش اطفال یا زنان و زایمان. همه جا بیماری در کمین است و شما باید در نقش یک سرباز ظاهر شوید. شاید در نگاه اول بخش‌هایی مانند زنان و زایمان بی خطر به نظر برسند، اما وقتی صحبت از بیماری افسارگسیخته‌ای مانند کرونا می‌شود و به جای یک نفر، پای سلامت ۲ نفر به میان می‌آید، حساسیت کار بیشتر مشخص می‌شود. زنان و زایمان تخصصی است که شبانه روز ندارد و نمی‌تواند لحظه‌ای در ارائه خدمات خود تأخیر داشته باشد؛ لذا انتظار من به عنوان یک عضو کوچک از جامعه بزرگ متخصصان این رشته در این روز‌های سخت از مردم عزیز، به ویژه مادران باردار گرامی، این است که عمل به دستور‌های بهداشتی برای پیش گیری از شیوع بیشتر بیماری کرونا را جدی بگیرند و با انتخاب آگاهانه پزشک خود و درک متقابل از زحمات او در این روز‌های سخت، سعی کنند باری از دوش کادر درمان بردارند.

همچنین فرصت را غنیمت می‌شمارم و از همین جا از مادران عزیز می‌خواهم برای کمتر شدن میزان اضطرابشان در این روز‌ها که واقعا امری طبیعی است، با ذهنی روشن و به دور از هرگونه پیش داوری، مشکلاتشان را صادقانه با پزشک خود در میان بگذارند و از او راهنمایی بخواهند تا رشته اعتمادی که در سال‌های اخیر قدری میان مردم و پزشکان ضعیف شده است دوباره مستحکم شود.

 

 

 

فقط در شهر مشهد ۴۲۰۰ پزشک عمومی داریم که پروانه مطب گرفته اند، ولی به علت اینکه هزینه‌های دخل و خرج مطبشان با هم نمی‌خواند، یا کار غیرپزشکی انجام می‌دهند یا با قیمت‌های بسیار کم در مراکزی مانند درمانگاه‌های خیریه خدمت ارائه می‌دهند ۸ نفر تعداد پزشکانی که بر اثر ابتلا به بیماری کرونا فوت شده اند.