روزه مسافر چگونه است؟ + احکام روزه مسافر در ماه رمضان

 به گزارش شهرآرانیوز، در فرهنگ اسلامی، روزه وسیله‌ای برای تقرب به خداوند، به دست آوردن مراتب بالاتر تقوا، پالایش بدن برای درک امور معنوی یا کفّاره بعضی از گناهان، تقویت اراده و نیز ایجاد حسّ شفقت نسبت به نیازمندان به شمار می‌رود. در این مقاله با برخی از احکام روزه در سفر آشنا می‌شویم.

شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى‏ وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَ مَنْ کانَ مَریضاً أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُریدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَ لا یُریدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَ لِتُکْمِلُوا الْعِدَّهَ وَ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلى‏ ما هَداکُمْ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ

این است ماه رمضان که قرآن در آن نازل شده، قرآنی که سراسرش هدایت‌گر مردم است و دارای دلایل روشنی از هدایت است و مایه جدایی حق از باطل است. پس کسی که در این ماه در وطنش حاضر باشد باید آن را روزه بدارد و آنکه بیمار یا در سفر است، تعدادی از روز‌های غیر ماه رمضان را به تعداد روزه‌های قضا شده روزه بدارد. خدا آسانی و راحت شما را می‌خواهد نه مشقت شما را و قضای روزه برای این است که شما روزه‌هایی را که به خاطر عذر شرعی افطار کرده‌اید کامل کنید و خدا را بر اینکه شما را هدایت فرموده بزرگ شمارید و نیز برای اینکه سپاس‌گزاری کنید.سوره بقره/ آیه ۱۸۵

احکام نماز مسافر و حد ترخص شرعی

کسی که به سفر می‌رود، اگر سفر او شرایط زیر را داشته باشد از نظر شرع مسافر بوده و باید نماز‌های چهار رکعتی خود را به‌صورت شکسته (دو رکعتی) بخواند.

سفر او از حیث مسافت نباید کمتر از هشت فرسخ باشد، به عبارت دیگر حداقل باید چهار فرسخ فاصله مبدأ تا مقصد او باشد. هشت فرسخ در حدود ۴۳ کیلومتر است.
از اول مسافرت، قصد پیمودن مسافت هشت فرسخی را داشته باشد.
قبل از رسیدن به حداقل مسافت شرعی (چهار فرسخ) از قصد خود مبنی بر پیمودن مسافت کامل شرعی بر نگردد.
سفرش در اثنای پیمودن مسافت شرعی، با رسیدن به وطن یا مکانی قطع نشود که قصد اقامت ۱۰ روزه در آنجا دارد.
سفرش اشکال شرعی نداشته باشد؛ مثلاً برای کار حرام سفر نکند.
مسافر از افرادی که محل زندگی ثابتی ندارند، نباشد؛ مانند کوچ‌نشینان.
شغل او مسافرت نباشد؛ مانند رانندگان یا شغلش در سفر نباشد مانند کسی که محل زندگی و شغل او دو شهر متفاوت است.
به حد ترخص برسد؛ یعنی به مقداری از وطن یا مکانی که قصد اقامت ۱۰ روزه در آنجا را دارد، دور شود که اذان شهر را نشنود و دیوارش را نبیند.

احکام روزه مسافر و شرایط صحت روزه در سفر

کسی که در ماه رمضان سفر می‌کند در مواردی که نمازش شکسته می‌شود، نباید روزه بگیرد. همچنین باید در برنامه‌ریزی سفر خود به موارد ذیل توجه داشته باشد تا روزه‌اش صحیح باشد:

مسافر باید سفر خود را در ماه رمضان بعد از ظهر شروع کند، یعنی بعد از ظهر از مبدا خود (وطن، جایی که قصد اقامت ۱۰ روزه در آن جا را دارد) خارج شود.
مسافر باید سفرش در ماه رمضان پیش از ظهر تمام شود، یعنی پیش از ظهر به مقصد خود (وطن- جایی که قصد اقامت ۱۰ روزه در آن جا را دارد) برسد.
اگر مسافر بعد از ظهر به مقصد خود برسد، چنانچه ظهر در جایی که نمازش کامل است، نبوده باشد، روزه‌اش باطل است.
اگر مسافر پیش از ظهر به مقصد خود برسد، چنانچه مبطلی از مبطلات روزه را انجام نداده باشد، روزه خود را به اتمام می‌رساند و روزه‌اش صحیح است.
اگر مسافر پیش از ظهر به مقصد رسیده، ولی در اثنای سفرش در آن روز مبطلی انجام داده باشد، روزه‌اش باطل است؛ ولی فقط قضای آن را باید بگیرد و کفاره ندارد.
به‌طور کلی مسافرت در ماه رمضان اشکال شرعی ندارد و سفری که برای فرار از روزه باشد مکروه است؛ یعنی بهتر است که انجام نشود.
تنها حالتی که مسافر شرعی می‌تواند در سفرش روزه بگیرد این است که روزه در سفر را نذر کرده باشد.
اگر غیر از روزه ماه رمضان روزه معین دیگرى بر انسان واجب باشد، اگر آن وجوب از جهت حقّ الناس باشد (مثل این که اجیر شده باشد که روز معینى را روزه بگیرد) نمى‌تواند در آن روز مسافرت کند.
اگر نذر کند روزه بگیرد و روز آن را معین نکند، نمى‌تواند آن را در سفر به جا آورد، ولى چنانچه نذر کند که روز معینى را در سفر روزه بگیرد، باید آن را در سفر به جا آورد و نیز اگر نذر کند روز معینى را چه مسافر باشد یا نباشد روزه بگیرد، باید آن روز را اگرچه مسافر باشد، روزه بگیرد.
کسى که نمى‌داند روزه مسافر باطل است، اگر در سفر روزه بگیرد و در بین روز مسئله را بفهمد، روزه‌اش باطل مى‌شود و اگر تا مغرب نفهمد روزه‌اش صحیح است.
اگر فراموش کند که مسافر است، یا فراموش کند که روزه مسافر باطل است و در سفر روزه بگیرد، روزه او باطل است.

کفاره روزه مسافر

اگر مسافر قبل از ظهر مسافرت خود را شروع کند، روزه‌اش باطل است؛ ولی قبل از رسیدن به حد ترخص نمی‌تواند افطار کند و اگر قبل از رسیدن به حد ترخص افطار کرد، کفاره افطار عمدی روزه ماه رمضان بر او واجب می‌شود. کفاره افطار عمدی روزه ماه رمضان عبارت است از غذا دادن به شصت فقیر یا دو ماه (شصت روز) روزه گرفتن که باید یک ماه تمام آن و حداقل یک روز از ماه دوم آن پی‌در‌پی باشد و اگر بقیه ماه دوم پی‌در‌پی نباشد، اشکال ندارد.

در پایان برای به دست آوردن اطلاعات جامع‌تر در خصوص احکام روزه در سفر و همچنین پیدا کردن پاسخ پرسش‌های شرعی خود در این مورد بهتر است که به رساله‌های عملیه یا پایگاه اینترنتی مراجع عظام تقلید مراجعه کنید.

سایت برخی از مراجع عظام تقلید

در پایان برای به دست آوردن اطلاعات جامع‌تر در خصوص احکام روزه در سفر و همچنین پیدا کردن پاسخ پرسش‌های شرعی خود در این مورد بهتر است که به رساله‌های عملیه یا پایگاه اینترنتی مراجع عظام تقلید مراجعه کنید.

آیت الله العظمی جوادی آملی
آیت الله العظمی وحید خراسانی
آیت الله العظمی نوری همدانی
آیت الله العظمی مکارم شیرازی
آیت الله العظمی صافی گلپایگانی
آیت الله العظمی سیستانی
آیت الله العظمی سبحانی
آیت الله العظمی بهجت
آیت الله العظمی خامنه‌ای
منبع: کجارو