چه عواملی سبب ریزش شدید بازار سرمایه شده است؟

محسن موسوی‌زاده | شهرآرانیوز؛ بسیاری از کارشناسان در اواخر سال گذشته پیش بینی می‌کردند که بازار بورس در بهار امسال رونق چندانی نخواهد داشت، ولی ریزش بیش از ۱۰۰ هزار واحدی بازار سرمایه از ابتدای امسال تاکنون، کمتر پیش بینی می‌شد. روند کلی ریزش شاخص بورس از تابستان سال گذشته شروع شده، اما این روز‌ها تداوم این روند، سبب شده است صبر بسیاری از سهام داران لبریز شود، به طوری که هفته گذشته برخی سهام داران در تهران، مشهد و اصفهان با تجمع به روند کاهش شاخص بازار سرمایه اعتراض کردند.

همچنین دیروز انجمن توسعه سرمایه گذاری حرفه‌ای با انتشار یک نامه سرگشاده اعلام کرد که ۴۶میلیون ایرانی، ۴۰درصد سرمایه خود را در بورس از دست داده اند.
فعالان بازار سرمایه هم در نامه‌ای به بانک مرکزی اعلام کردند: «بانک مرکزی در حمایت از بازار سرمایه به عنوان ثروت ملی باید گام‌های موثری بردارد.» کاهش سود بانکی، حذف قیمت گذاری دستوری محصولات شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سرمایه، ارتقای جایگاه رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار و حمایت از صنایع بورسی، بخشی از تقاضا‌های مشترکی است که در این دو نامه دیده می‌شود.

 

البته این نامه‌ها با واکنش علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس، مواجه شد، به طوری که او دیروز با اشاره ضمنی به منفی بودن نرخ واقعی سود بانکی باتوجه به تورم ۳۸ درصدی فروردین گفت که اگر نرخ سود بانکی کاهش یابد، ممکن است، نقدینگی به بازار‌های دیگر تمایل بیشتری وجود داشته باشد و تضمینی وجود ندارد که کاهش نرخ سود بانکی، موجب رونق بازار سرمایه شود.

باتوجه به وضعیت فعلی بازار سرمایه، این سوال پیش می‌آید که چه عواملی سبب شده است این روز‌ها بورس حال وروز خوبی نداشته باشد از ابتدای امسال، متغیر‌های داخلی و خارجی سبب شده اند که وضعیت بازار سرمایه مبهم شود و همین مسئله ریزش شاخص را افزایش داده است.

اولین متغیر خارجی تأثیرگذار بر بورس، مذاکرات وین است. برخی کارشناسان می‌گویند اگر نتیجه مذاکرات مثبت باشد، به احتمال زیاد قیمت دلار کاهشی می‌شود. در این صورت اولین واکنش جدی بورس به ریزش قیمت دلار، منفی خواهد بود و در کوتاه مدت بازار سهام با افت مواجه خواهد شد. همین مسئله سبب شده است بازار دچار ابهام شود. دورنمای اقتصاد ایران باتوجه به در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری متغیر داخلی است که به رکود این روز‌های بازار سرمایه منجر شده است.

براساس اعلام همشهری آنلاین، حجم تقاضا برای خرید سهام در فروردین امسال نسبت به سال گذشته، ۴۱درصد افت کرد و از ۸۵درصد کل معاملات بازار سرمایه به ۲۸درصد رسید، اما در مقابل برای نخستین بار در تاریخ بازار سرمایه، ۵۶درصد از کل معاملات آن به معاملات اوراق بدهی اختصاص یافت و ارزش کل معاملات این اوراق، دست کم ۲۱۰۰درصد (بیش از ۲۱برابر) رشد کرد.

براساس آمار‌های منتشرشده، فروش اوراق بدهی رشد ۶۰۶درصدی در سال گذشته داشته است و دولت کماکان درحال فروش آن است. به نظر می‌رسد بخشی از افزایش حجم معاملات اوراق بدهی را باید به تلاش برای جبران کسری بودجه نسبت داد. پیش بینی‌ها حاکی از آن است که رقم کسری بودجه امسال، عددی بین ۱۵۰ تا ۱۸۰هزار میلیارد تومان خواهد بود. باتوجه به اینکه خریداران اوراق دولتی، بانک‌ها و صندوق‌های با درآمد ثابت هستند، این مسئله موجب شده است بخش درخورتوجهی از نقدینگی به منظور تامین کسری بودجه وارد بازار بدهی شده، درنتیجه بورس دچار کمبود نقدینگی شود.

احتمال کاهش نرخ دلار، یکی دیگر از مسائلی است که این روز‌ها به ریزش شاخص بورس انجامیده و در نامه دوم فعالان بازار سرمایه به درستی به آن اشاره شده است.
در این نامه آمده است: «مصاحبه‌های متعدد مسئولان مبتنی بر احتمال کاهش قیمت دلار توسط بانک مرکزی بدون درنظر گرفتن واقعیت‌های اقتصادی و تأثیر روانی منفی آن بر بازار سرمایه، از دلایل ریزش بورس عنوان شده است.»، اما باید این مسئله را درنظر گرفت که حتی اگر مسئولان مصاحبه نکنند، بازهم کاهش قیمت دلار باتوجه به افزایش فروش نفت ایران ادامه دارد.

براساس برآوردها، ایران اکنون روزانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت صادر می‌کند و رفع تحریم‌ها به ایران امکان خواهد داد صادرات نفت خود را به ۵/۲ میلیون بشکه در روز برساند. باتوجه به نیاز دولت به کسب درآمد، تلاش می‌شود با تزریق بیشتر دلار‌های نفتی به بخش تجارت، درآمد دولت بیشتر شود. بر این اساس نه مصاحبه‌ها بلکه سیگنال تزریق دلار‌های نفتی به بخش تجارت، سبب کاهش قیمت ارز شده است.