تفکر خردمندانه یک مهارت است

دکتر مهتاب علی‌نژاد | شهرآرانیوز؛ شما معلومات خود را از کجا به دست می‌آورید؟ از هم‌سخنی با فامیل، ارتباطات اجتماعی یا مطالعه فردی؟ در به‌روز کردن این معلومات از کدام‌یک از این منابع بیشتر استفاده می‌کنید؟ فکر می‌کنید معلوماتی که دارید برای زندگی روزمره شما کافی هستند؟ منابعی که از طریق آن‌ها اطلاعاتتان را تکمیل می‌کنید به گونه‌ای هستند که کاربردی باشند و بتوانید با استناد به آن‌ها برای مسائلی که در زندگی روزانه خود با آن‌ها درگیرید راه حل مناسب بیابید؟ آیا توانایی حل مسئله یا برقراری ارتباط مؤثر و مناسب با خانواده و جامعه را در شما ایجاد می‌کنند؟

 

به اندازه‌ای که ذوق فراگیری بیشتری را در خود احساس کنید و با خود بگویید: افزایش معلومات گشاینده مسیر حل مشکلات است. امروزه مشغله‌های زیاد زندگی مدرن و پیچیده شدن ارتباطات اجتماعی و لزوم استفاده از دانش و اطلاعات مرتبا به‌روزشونده، لزوم افزایش بهره‌مندی از منبع مطالعه فردی در کسب معلومات را به امری انکارناپذیر تبدیل کرده است. گاهی در زندگی شرایطی برایتان پیش آمده است که تجربه‌های بزرگ‌تر‌ها یا مصاحبت با دیگران نتوانسته است گره از مشکل شما بگشاید، و خود را در مسیر زندگی روزمره ناتوان و مستأصل یافته‌اید.

 

نیازی نیست مسئله پیچیده‌ای را تصور کنید. کافی است به چند نمونه از مشکلاتی که در برقراری ارتباط با فرزندتان تجربه کرده‌اید مراجعه کنید و مرور کنید که چه‌گونه وقتی مادرتان از تجارب خودش در پرورش شما سخن گفته است، شما در پاسخ مادرتان گفته‌اید: بچه‌های این دوره و زمانه با ما متفاوت‌اند.

 

روش‌های گذشته برای نسل امروز راهگشا نیست. امروزه نمی‌شود به کودک یا نوجوانی که حاضر است گرسنه بماند، اما غذایی را که به آن علاقه ندارد نخورد گفت: آدم گرسنه که باشد سنگ هم جلوش بگذارند می‌خورد. خیر. کودک و نوجوان امروز با منطق خودش مقابل استدلال شما می‌ایستد و تا خواسته‌اش را به دست نیاورد، از موضع خود کوتاه نمی‌آید. اینجاست که شما به منابع کسب معلوماتتان رجوع می‌کنید تا ببینید کدام‌یک راهگشاترند. امروزه صفحات روان‌شناسی کودک و نوجوان در تلگرام و اینستاگرام و واتس‌اپ جای ویژه خود را در میان مادران پیدا کرده‌اند. مادرانی که مسوولیت پذیرند، اما مستأصل، می‌کوشند روش‌های پرورشی‌ای را در پیش بگیرند که با میزان حداکثری درک از فرزند همراه باشند تا بیاموزند چه‌گونه هم اقتدار خود را به عنوان والد بالغ و راهنما حفظ کنند و هم شخصیت فرزند را محترم بدارند و به توافقی متقابل و مسالمت‌آمیز دست یابند. اما آیا گزیده‌هایی از یک متن بلند جداشده می‌توانند منطق پرورش صحیح را به مادران منتقل کنند یا مادران برای تضمین دستیابی به موفقیت نیازمند درک منطق راهکار‌های ارائه‌شده در صفحات روان‌شناسی عمومی و تربیتی هستند؟

چندی پیش در یک سالن زیبایی از گفت‌وگوی میان یک مادر با مادران دیگر متوجه شدم گویا فرزند این خانم فقط مواقعی تکالیف درسی‌اش را آماده می‌کند که توسط مادرش تنبیه فیزیکی شود. مادر جوان مستأصل بود. از طرفی تمایلی به تنبیه نداشت. از طرفی دیگر، فقط همین راه را برای غلبه بر لج‌بازی فرزندش می‌شناخت. خانم‌های جوان در برابر استیصال او سکوت کرده بودند، اما خانم‌های مسن بر این عقیده بودند که تنبیه فیزیکی ایرادی ندارد وقتی برای آینده بچه لازم باشد.

 

مهم آینده‌اش است و وقتی بزرگ شود، درک خواهد کرد که مادرش خوبی او را می‌خواسته. چنان که فرزندان آنان وقتی بزرگ شدند چرایی تنبیه‌شدن‌هایشان در کودکی را درک کردند. از مادر جوان پرسیدم: برای پرورش فرزندتان کتاب خاصی را مطالعه کرده‌اید؟ پاسخ منفی بود. مادر مشتاق به آموختن راهکار‌های مناسب این نسل بود، اما با کمبود وقت به دلیل شاغل بودن چه می‌کرد؟ از طرفی نمی‌دانست چه کتابی‌هایی مناسب هستند. مشکلی که شاید شما هم با آن در مسیر آموختن‌هایتان مواجه شده باشید. چه بخوانم؟ چه‌گونه بخوانم؟ با این حال، در نقطه مقابل مادرانی که نیاز به مطالعه فردی را به عنوان یک نیازمندی ضروری در مسیر پرورش فرزند در دوره کنونی می‌پذیرند، برخی نیز مراجعه به مشاوره یا صفحات رسانه‌های مجازی یا حتی نصایح فامیلی را کافی می‌دانند و خود را ملزم به مطالعه فردی نمی‌کنند. جدا از اینکه باید بیاموزید چه‌گونه کتاب‌های مناسب را بیابید، باید در گام نخست مسئله مطالعه فردی آری یا مطالعه فردی خیر را برای خودتان روشن کنید.

می‌خواهید در کدام دسته قرار بگیرید؟ خوب است پیش از رأی آری یا خیر، درباره چرایی لزوم مطالعه فردی در کنار سایر منابع کسب معلومات بیشتر بدانید. اگرچه ممکن است به نظرتان با توجه به زمان محدود و مسئولیت‌های زیادی که در بیرون و داخل منزل دارید کمک گرفتن از مشاوره یا استفاده از جملات مختصر صفحه‌های مجازی روش مناسب‌تری باشد، دوری گزیدن از مطالعه فردی کتاب و متن‌های کامل پرورشی و تربیتی که منطق و چرایی سبک رفتار را به شما آموزش بدهد، سبب دورماندن از توانایی تفکر خردمندانه می‌شود.

 

تفکر خردمندانه یک مهارت است که باید فرا گرفته شود. مسیر کسب این مهارت از مطالعه فردی می‌گذرد. یعنی هر چه بیشتر کتاب بخوانید، قدرت تشخیصتان افزایش می‌یابد و بهتر می‌توانید فکر کنید. شما با مطالعه فردی، توانایی اندیشیدن را که پایه و اساس گزینش‌های سایر مطالب است خواهید آموخت. در واقع، اینکه به عنوان مکمل انتخاب کنید که از راهنمایی‌های مشاور کمک بگیرید یا کدام صفحات و مطالب برای حل مسئله شما مفید هستند بستگی به این دارد که توانایی اندیشیدن خردمندانه را کسب کرده باشید. آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که اگر در کنار پرورش اندام، پرورش افکار هم صورت می‌گرفت چه تحول شگرفی در زندگی روزمره کل جامعه رخ می‌داد؟ به عنوان یک زن که محور خانواده است و می‌تواند بر پرورش یک نسل تأثیر مستقیم داشته باشد، با آگاه شدن از چرایی لزوم پرورش مهارت تفکر خردمندانه در خود، اکنون می‌توانید تصمیم بگیرید که مطالعه فردی آری یا خیر.