گزارشی از کاهش شدید آرد دولتی و افزایش شدید قیمت نان

نجفی | شهرآرانیوز؛ ایرانی‌ها شش برابر استاندارد جهانی نان مصرف می‌کنند. با این حساب عجیب نیست که در هر محله‌ای چند نانوایی وجود داشته باشد و باز هم مردم برای خرید نان به ویژه نان‌های سنتی صف بکشند. درواقع نانوایی تا قبل از این اوج وفرود‌های قیمتی یکی از سودده‌ترین بنگاه‌های اقتصادی در کشور تلقی می‌شد و همچنان هم می‌توان روی آن حساب کرد، ولی افزایش قیمت آرد آزاد و به تناوب آن افزایش خرید از بازار آزاد به پایین آمدن کیفیت، کوچک شدن و گران شدن نان منجر شده است. از طرف دیگر، در برخی نانوایی‌ها برای جبران این گرانی به روش‌های مرسومی رو آورده اند که سال هاست در مدل‌های مختلف انجام می‌گیرد. به عنوان مثال آن‌ها کنجد نان را به اجبار می‌فروشند و درصورت اعتراض و درخواست نان ساده از طرف مشتری، آن‌ها را به صبر دعوت می‌کنند.

این کار به نوعی تحقیر مشتری است و درصورتی که مشتری بخواهد برای تهیه نان ساده صبر کند، دست کم او را ۲۰ دقیقه معطل می‌کنند. با همه این ها، تعلل در اصلاح نرخ نان و تأکید بر برخورد‌های نظارتی برای مقابله با گرانی، ضمن آنکه نتوانسته است از گران فروشی جلوگیری کند، در اثری جانبی به تعطیلی نانوایی‌ها در تهران و به خصوص در مناطق حومه‌ای پایتخت و دیگر کلان شهر‌ها منجر شده است. نانوایان می‌گویند در این وضعیت هم آرد کم است و هم پخت نان به صرفه نیست.

برای همین نانوایی‌ها منتظر اعلام رسمی قیمت‌های تازه نشده اند و خودشان به صورت خودجوش قیمت نان را افزایش داد ه اند. این افزایش به نحوی بوده که در برخی مناطق هر قرص نان کنجدی به ۵ هزارتومان رسیده است. از آن طرف، برخی نانوایی‌ها آرد یارانه‎ای می‌گیرند، ولی به اندازه آردی که در اختیار دارند، نان نمی‌پزند تا پول کارگر و هزینه‌های دیگر را نپردازند و آرد سهمیه‌ای خود را در بازار آزاد به چندبرابر قیمت اصلی آن می‌فروشند.

مجوز نانوایی دارند، ولی آرد ندارند

برخی نانوایی‌ها همچنان مشکل آرد دارند و برای تأمین مابقی آرد خود باید آن را از بازار آزاد با دوسه برابر قیمت بخرند.

زمانی هم که آرد را با قیمت بالاتر بخرند، نمی‌توانند قیمت مصوب را رعایت کنند. بسیاری از واحد‌های یارانه‌ای و نیمه یارانه‌ای تقاضا می‌کنند سهمیه بیشتری برای پخت به آنان تعلق گیرد و برخی واحد‌های آزاد در استان اصلا آرد ندارند. یعنی واحد صنفی پروانه کسب دارد، اما به این واحد آرد تعلق نگرفته است. آبان سال ۱۳۹۸، پس از ۵ سال، نرخ گذاری نان برای بخش دولتی دوباره انجام شد. سال ۱۳۹۹ با وجود تورم موجود و اینکه مایه خمیر ۱۰۰درصد افزایش قیمت داشت و از ابتدای فروردین با ۳۰درصد نرخ بیمه تأمین اجتماعی افزایش پیدا کرد، باید این افزایش قیمت انجام می‌شد، ولی این اتفاق نیفتاد.

سال گذشته رئیس صنف نانوایان مشهد گفته بود دولت اعلام کرد به نان یارانه تعلق می‌گیرد، درحالی که این یارانه فقط به ۲۵درصد مواد اولیه نان تعلق گرفته است و ۷۵درصد مواد اولیه همچنان بدون یارانه و با افزایش قیمت‌های روزانه خریده می‌شود. معترضان می‌گویند نانوا‌ها به مرز ناچاری رسیده اند و مدعی اند که نمی‌توان با بخش نامه و دستور نرخ نان را برای مدتی ثابت نگه داشت. از طرف دیگر، بسیاری از واحد‌های نانوایی در شهر تعدیل نیرو کرده اند و در برخی نانوایی ها، یک نفر کار ۲ نفر را انجام می‌دهد. باوجود اینکه همیشه مسئولان امر از لزوم حفظ کیفیت صحبت کرده اند، کیفیت رابطه مستقیم با قیمت و کارگر متخصص دارد و اگر نانوا‌ها نتوانند هزینه یک کارگر را برابر قانون کار پرداخت کنند، با مشکل جدی روبه رو می‌شوند.

کارگران ترجیح می‌دهند به جای نانوایی در فست فود‌ها کار کنند

همین چند روز پیش بود که روزنامه همشهری در یکی از گزارش‌های خود به موضوع گرانی نان پرداخته بود و از این نوشته بود که هر قرص نان بربری کنجدی به مرز ۵هزار تومان رسیده و نرخ نان سنگک معمولی و کنجدی به ۵هزار تومان افزایش داشته است و نان لواش ۴۵۰تومانی عرضه می‌شود. همچنین از این گفتند که «تعداد واحد‌های نانوایی تعطیل شده در شهر تهران و به خصوص در مناطق حومه‌ای در حال افزایش است. در این بین بعضی نانوایی‌ها هم ساعت کارشان را کاهش داده اند.» داستان گرانی نان، نانوا‌ها و نانوایی‌ها را هم بدجوری زیرفشار قرار داده است و اگر اوضاع به همین منوال پیش برود، احتمالا آسیب‌های جدی تری را هم به آن‌ها وارد می‌کند.

یکی دیگر از دلایل گرانی قیمت نان و بی رغبتی نانوا‌ها و تغییر کاربری نانوایی‌ها برای ادامه کار، کم بودن هزینه دستمزد است. رئیس اتحادیه نانوا‌های مشهد در گفت  وگویی به نکته‌های درخورتأملی اشاره کرده بود. اینکه کارگر نانوایی اگر از ساعت ۵ صبح تا ۹شب کار کند و فقط بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان دستمزد بگیرد، به هیچ وجه جاذبه‌ای برای کار ندارد، درحالی که کارگران سرگذر که از ۷ صبح تا ۴ بعدازظهر کار می‌کنند، روزانه ۱۵۰هزار تومان دستمزد می‌گیرند.

او گفته است کارگران نانوایی‌ها دیگر حاضر نیستند با دستمزد‌های کنونی کار کنند و ترجیح می‌دهند در فست فود‌ها و رستوران‌ها مشغول کار شوند. افزایش هزینه‌ها و ناهماهنگی آن‌ها با نرخ مصوب نان، وضعیت نانوایی‌های آزادپز (نیمه یارانه ای) را بغرنج کرده و بر فعالیت نانوایی‌های یارانه‌ای نیز تأثیر گذاشته است.