یادداشتی درباره نمایشگاه گروهی «هایکو» که در نگارخانه «روند» در حال برگزاری است

امیرمنصوررحیمیان | شهرآرانیوز - بگویید غروب، درخت، خورشید، دریا، کوه یا هرچیز دیگری که می‌خواهید و به وزن کلمات بیندیشید. به آوا و رنگشان فکر کنید. هرکدام وزن، رنگ و آهنگ خودشان را دارند. از میان کلمه آسمان، می‌توانید ابر‌ها را ببینید. کلمه دریا به اندازه تمام آب‌های جهان عمیق و وسیع است و رنگ کلمه غروب سرخ و آتشین است. کلمه، رشته‌ای طلایی در طناب قطور و درهم تنیده زندگی است. کلمه، بنیان اصلی زیست بشر در کنار یکدیگر و اساس تفاوت او با دیگر موجودات است. کلمه، بزرگ‌ترین و درخشان‌ترین اختراع آدمیان از ابتدا تا اکنون به حساب می‌آید.

قرارداد‌ی برای جهت دادن به اندیشه بشر است. قراردادی که شک دارم به تنهایی از سوی آدم‌ها وضع شده باشد. رد دست خالق به وضوح روی این اختراع افتاده است. نمی‌شود که آدم‌ها به تنهایی این شعر پیچیده و شگفت‌انگیز را سروده باشند. شعری با ابیات بی‌شمار که همه‌چیز و همه‌کس را شامل بشود. اگر فهم و درکی بین آدمیان با خالق به وجود آمده، با همین کلمات است. هنر، به عنوان یکی از همین نقاط درک مشترک، بین آدمیزاد و خداوند است.

در مورد تأثیر ادبیات بر هنر‌های تجسمی، قصد دارم از تصویرسازی با کلمات بگویم. سمند بادپایی که نویسندگان، شاعران و هنرمندان، هربار با آن به دوردست‌ها سفر می‌کنند. آن‌ها قبل از بقیه آدم‌ها وزن، آهنگ و رنگشان را احساس می‌کنند. شعر گفتن، ردیف کردن کلمات، با قلم به تصویر کشیدنشان و با گل و سنگ به حجم درآوردنشان و هزار مدل دیگر از هنر، صرفا تلاش برای نشان دادن کلمه است. «هایکو» هم، یکی از همین شکل‌هاست.

شکل شرقی «ژاپنی» و فشرده شده از وزن، رنگ و تصویر، که با چند کلمه می‌تواند تا سال‌ها در جان آدم ادامه پیدا کند. شربتی غلیظ که در گلو می‌نشیند و فرصت حرف زدن را از آدم می‌گیرد. نقاشی و دیگر هنرها، اینجا به‌کار می‌آیند. هر کجا مجال فریاد زدن نباشد، شعله‌ای از روح برمی‌خیزد. با خودتان فکر کنید وقتی قرار باشد چیزی با این غلظت معنایی را تبدیل به نقاشی کرد، چه اثری خلق می‌شود؟ «هایکو» به عنوان گونه‌ای از شعر تصویری، خودش به تنهایی آن‌قدر رنگ و شکل دارد که لازم نباشد نقشی را به آن منتسب کرد. برای همین است که نقاشان زیادی به سراغش نرفته‌اند. ولی هنرمندان در نمایشگاه گروهی نقاشی «هایکو» گویا به تصویر و درک دیگری از وزن و فرم کلمات رسیده‌اند.

نمایشگاهی که در نگارخانه «روند» برپاست و حاصل کار محمدرضا آذرآیین، افسانه‌خورشیدی، نگین‌درخشان، امیر‌راحتی، آویده سلمان‌پور، الهام‌علوی‌زاده، نویدرضا‌علی‌زاده، یگانه قریب، سمیرا کُرد، زهرا محمدی، فهیمه‌مرادپور، امیرمهدی‌وثوق، زهره‌وحدتی، امیرعباس‌هاشمی، عسل‌همتیان و محبوبه یزدانیان است. درکی تازه، که هنگام دیدار با تابلو‌ها به وضوح تأثیر خودش را بر جان بیننده می‌گذارد. ردی که در ضمیر ناخودآگاه مخاطب نقش می‌بندد و تازه وقتی به خانه می‌رود در جان او ته‌نشین می‌شود. نمایشگاهی که با نمایشگاه‌گردانی «آرزو محمودزاده» جمع‌آوری شده است.

نمایشگاهی با منزلت و شخصیت منحصربه‌فرد، که بدون اغراق بعد از دیدار با تابلوهایش، تا مدت‌ها با آن زندگی خواهید کرد یک ایراد کوچک، ولی به نظرم اساسی دارد. آن‌هم اکران تابلو‌ها بدون شعر‌هایی است که از آن‌ها سرچشمه گرفته‌اند. خوب بود تا کنار هرکدام از نقش‌ها، شعر هایکویی که تابلو از آن الهام گرفته شده بود هم در کادر کوچکی قرار می‌گرفت.

این نمایشگاه تا روز ۳۱ شهریور، در نگارخانه «روند» در خیابان هجرت دایر است. بروید و روحتان را جلا دهید.