ارزش‌های دفاع مقدس متعلق به همه ایرانیان است

علی قدیری - دکتر محمدحسین ودیعی از جمله چهره‌های دانشگاهیِ شورای پنجم اسلامی شهر مشهد است. او دکترای حسابداری مالیِ خود را از دانشگاه تهران اخذ کرده و هم اکنون دانشیار و عضو هیئت علمی حسابداری دانشگاه فردوسی مشهد است. همین پیشینه دانشگاهی سبب شده است او از روز‌های نخست حضور در شورای پنجم، ارتباط شورا با دانشگاهیان را ارتقا بخشد و به صورت خاص در دو کمیسیون تخصصی‌ای که حضور دارد، یعنی کمیسیون اقتصادی، سرمایه گذاری و مشارکت‌ها و کمیسیون برنامه، بودجه، فناوری اطلاعات و منابع انسانی، چهره‌های دانشگاهیِ مختلفی را محل مشورت خود قرار دهد. نظر کارشناسی ودیعی در حوزه سرمایه گذاری مبتنی بر آن است که پتانسیل جذب سرمایه گذاری شهر مشهد بیش از آن چیزی است که تاکنون محقق شده و یکی از موانع مهم سرمایه گذاری بیشتر در شهر مشهد، علی رغم داشتن زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های مناسب، تفکر محدود کننده‌ای است که سبب تولید دوگانه گردشگر-زائر در ادبیات رسانه‌ای شده است. ودیعی معتقد است علی رغم تغییرات فرهنگی و اجتماعی صورت گرفته در چند سال اخیر و تلاش مدیریت شهری درراستای جلب رضایت و اعتماد شهروندان، مردم همچنان به شهرداری و نیّات آن نگرشی منفی دارند که باید این نگرش اصلاح شود و رابطه شهرداری با شهروندان بهبود یابد. شاید به همین سبب بر نقش تشکل‌ها به عنوان حلقه واسط جامعه و نظام تصمیم گیری تأکید دارد. ودیعی همچنین عضو کمیته نظارتی مناطق ۲ و ۱۰، عضو هیئت رئیسه شورای پنجم در کسوت خزانه دار و رئیس کمیسیون ویژه ایثارگران است. ودیعی یکی از مهم‌ترین وظایف کمیسیون ایثارگران را ترویج و توسعه فرهنگ ایثارگری عنوان می‌کند و این مهم را درگرو عدم خط کشی میان شهروندان و پذیرش یکدیگر علی رغم تفاوت‌ها می‌داند. وی همچنین یکی از موانع مهم در توسعه فرهنگ ایثارگری را استفاده ابزاری جناح‌های سیاسی از شهدا، جانبازان و ایثارگران ارزیابی می‌کند. آنچه در ادامه می‌خوانید گفتگو با دکتر ودیعی درباره مسائل مرتبط با کمیسیون ویژه ایثارگران، همچنین برخی موضوعات مرتبط با حوزه مالی نظیر فساد و مبارزه با آن و سرمایه گذاری در مشهد و موانع آن است.

مصوبات کمیسیون ویژه ایثارگران در شورای پنجم در مقایسه با دیگر کمیسیون‌های این دوره شایان توجه نیست. علت این موضوع چیست؟ فقدان برنامه و ایده مشخص این کمیسیون به منظور خدمت رسانی به شهروندانِ هدف این کمیسیون، همراهی نکردن دیگر اعضای شورا در موضوعات مرتبط با این کمیسیون یا مسئله‌ای دیگر؟
اگر به ماهیت کمیسیون ایثارگران بپردازیم، این کمیسیون ازجمله کمیسیون‌های ویژه شوراست. کمیسیون‌های ویژه با این هدف تشکیل می‌شود که اگر در آن حوزه، مسئله‌ای خاص مطرح شود، در این کمیسیون‌ها به صورت خاص مورد بررسی قرار گیرد؛ بنابراین انتظاری از آن نیست که به صورت مستمر درباره آن لایحه و طرح مطرح شود. در وهله نخست ایثارگران، شهروندند و هر طرح و لایحه‌ای که در شورا مورد بررسی قرار می‌گیرد، آنان را هم شامل می‌شود. نکته دیگر آنکه غالب کمیسیون‌های شورا یک معاونت یا اداره متناظر در مدیریت شهری دارند که به صورت مستمر برای امور مرتبط با کمیسیون‌ها لایحه تولید می‌کنند؛ مثلا کمیسیون عمران و شهرسازی، در شهرداری مشهد مرتبط با معاونت عمران و شهرسازی است یا کمیسیون اقتصادی و سرمایه گذاری در ارتباط با معاونت اقتصادی و سرمایه گذاری شهرداری مشهد است. اما در حوزه ایثارگران چنین نهاد‌های متناظری در مدیریت شهری وجود ندارد و شاید نیازی هم نبوده است که چنین شود؛ قوانین و مقررات بالادستی به منظور امور اداری و استخدامی ایثارگران وجود دارد، قوانین بالادستی نظیر خدمات جامع ایثارگران وجود دارد که در آن برای شهرداری‌ها تکالیف معینی معلوم شده است و شهرداری‌ها موظف به رعایت آن هستند و نیاز به لایحه خاصی نیست.

برخی فعالان سیاسی و جریانات رسانه ای، شورای پنجم شهر مشهد را به این موضوع متهم می‌کنند که توجه چندانی به جامعه ایثارگران شهر مشهد ندارند؛ چراکه اساسا نسبتی با این افراد و گروه‌ها ندارند. نظر شما دراین باره چیست؟
سبقه ایثارگری و وابستگی اعضای شورای پنجم شهر مشهد به خانواده محترم شهدا، جانبازان و ایثارگران نسبت به تمامی ادوار شورای اسلامی شهر مشهد بیشتر است. در زمانی که همکاران در شورا پیشنهاد تشکیل این کمیسیون ویژه را دادند، چند هدف و مأموریت مشخص برای این کمیسیون در نظر گرفته شد. یکی از این موارد، تکریم ایثارگران و فرهنگ ایثارگری و شهادت در موضوعاتی بود که با حوزه مدیریت شهری مرتبط می‌شود. در این راستا اقدامات مختلفی صورت گرفته است؛ مثلا نام گذاری خیابان‌ها و معابر مختلف به یاد شهدا و ایثارگران یکی از این اقدامات است که در همین دوره بسیار موردتوجه بوده و در دستورکار قرار گرفته است. برگزاری همایش‌های متعدد تجلیل از ایثارگران به مناسبت‌های مختلف نظیر روز جانباز، هفته دفاع مقدس و... از دیگر اقدامات مدیریت شهری درراستای تکریم ایثارگران محترم در سال‌های اخیر است. در این زمینه ما حضور فعالانه‌ای داشته ایم؛ چنان که حتی نهاد‌هایی که به صورت مستقیم با جامعه ایثارگران در ارتباط اند، همکاری و حمایت مدیریت شهری را تقاضا کرده اند. یا اقداماتی که تاکنون درراستای باغ موزه دفاع مقدس صورت گرفته در نوع خود استثنایی است. با هماهنگی‌های صورت گرفته بودجه موردنیاز به منظور احداث باغ موزه دفاع مقدس تخصیص داده شده است و امیدواریم در بهمن ماه سال جاری، فاز نخست این پروژه به بهره برداری برسد. باغ موزه دفاع مقدس امکان مناسبی برای انتقال میراث، خاطرات و تجربه‌های دفاع مقدس به نسل جوان است. اقدامات دیگری نیز صورت گرفته است؛ مثلا سالانه در ایام اربعین امکانات ویژه‌ای برای کاروان جانبازان در نظر گرفته می‌شود. حتی در حوزه‌هایی که مأموریت مدیریت شهری نیست، سعی می‌کنیم تاحدامکان برای خدمت رسانی به ایثارگران با سایر نهاد‌ها همکاری کنیم؛ برای مثال ایثارگران با مشکلاتی جدی در حوزه درمان مواجه اند و سعی کرده ایم در این موضوع هم ورود و کمک کنیم. در حوزه تکریم ایثارگران یکی دیگر از اقدامات صورت گرفته، دیدار با خانواده‌های محترم شهدا و جانبازان است تا مسئولان مدیریت شهری با مسائل و مشکلات آنان بیش از پیش آشنا شوند. یکی دیگر از مأموریت‌های ما در کمیسیون ایثارگران، تسهیل امور مرتبط با زیست شهری ایثارگران است. در بسیاری از طرح‌ها و لوایحی که در شورای پنجم طرح می‌شود، به خصوص در حوزه‌های خدمات شهری، اقتصادی، فرهنگی و... اگر حتی بخش‌های کوچکی از آن مرتبط با جامعه ایثارگران باشد، ما ورود پیدا می‌کنیم و تبصره‌های خاصی را برای آنان در نظر می‌گیریم. در این زمینه مثلا ما در رابطه با روزبازار‌ها و شب بازار‌ها مصوبه خاصی داشته ایم یا اخیرا در رابطه با امور فردوس‌ها و مسائل مربوط به کفن و دفن این بزرگواران مصوبه خاصی را گذرانده ایم. دیگر آنکه در حوزه ساخت و ساز قوانین فرادستی نظیر قانون خدمات جامع ایثارگران، تخفیف‌هایی در پروانه‌های ساختمانی را به رسمیت شناخته است، اما علاوه بر آن باز هم ما مصوبه‌ای داشته ایم که اگر تخلفات یا مشکلاتی برای این عزیزان در این زمینه وجود داشت، از تخفیفات بیشتری برخوردار شوند. همچنین در حوزه حمل ونقل شهری با شهرداری‌های مناطق هماهنگی‌هایی به منظور مناسب سازی محیط‌های زندگی ایثارگران عزیز صورت گرفته تا اگر نیاز است رمپ یا بالابری ایجاد شود، مشکلی در این زمینه وجود نداشته باشد.

مهم‌ترین نهاد مرتبط با کمیسیون ویژه ایثارگران، بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی است. تعامل کمیسیون با بنیاد شهید تاکنون چگونه بوده است؟
چه به صورت دوستانه و چه به صورت سازمانی، رابطه خوبی با بنیاد شهید داریم. اما خب تکلیف و اجباری از جانب شورا وجود ندارد که حتما باید با بنیاد شهید در تعامل باشیم یا نظر آن‌ها را در موضوعات مختلف اعمال کنیم. اما به صورت مستمر این ارتباط وجود دارد و چه در رابطه با مصوبات و چه در موضوع امورات جاری نظرات آنان را جویا می‌شویم؛ مثلا در جلسات کمیسیون ایثارگران حتما از مدیران و مسئولان بنیاد شهید دعوت می‌کنیم و با آن‌ها هم فکری داریم. مسئولان بنیاد شهید نیز مشکلات ایثارگران را از دریچه نگاه خود مطرح می‌کنند، اما طبعا برخی مشکلات مطرح شده جهت برطرف شدن نیاز به همکاری‌های بین بخشی و بین سازمانی دارد و همگان باید مشارکت کنند؛ همان طور که ارزش‌های ایثارگری نیز متعلق به آحاد جامعه است و برخی مشکلات هم نظیر بحث درمانی، اساسا در حیطه وظایف مدیریت شهری نیست. بیشتر مشکلاتی که دوستان بنیاد شهید درباره زیست ایثارگران مطرح می‌کنند، مانند دیگر شهروندان، مشکلات معیشتی و وضعیت اشتغال است. در بُعد اشتغال البته حتی فراتر از قوانین بالادستی سعی می‌کنیم درصد‌ها و سهمیه‌ها را در نظر بگیریم.

پروژه آسایشگاه امام خمینی (ره) در بوستان ملت پس از گذشت ۵ سال و تخصیص اعتبار بیش از ۶ میلیارد، سرانجام اواخر تیرماه سال جاری به بهره برداری رسید. میزان استقبال از این آسایشگاه تا چه میزان برطرف کننده نیاز جانبازان شهر مشهد است؟
در راستای خدمت رسانی و تسهیل امور ایثارگران به ویژه جانبازان عزیز بالای ۷۰ درصد و قطع نخاعی که مراقبت‌های خاصی نیاز دارند، این آسایشگاه بازسازی، توسعه، تکمیل و تجهیز شد. در گذشته، ساختمان مربوط به آسایشگاه، فقط ۳۰ درصد پیشرفت داشت و ناتمام رها شده بود. به همت مدیریت شهری در دوره جدید در ابتدا ۴ میلیارد تومان در دو مصوبه اضطراری به این پروژه تخصیص داده شد و در ادامه نیز ۲ میلیارد دیگر به منظور تکمیل برای این پروژه در نظر گرفته شد. جانبازان عزیز در این مدت، چه زمانی که به صورت حضوری، به منظور بازدید مراجعه می‌کردیم و چه به صورت فردی، پیام‌های متعددی به ما منتقل می‌کردند که ساختمان قبلی در شرایطی نیست که نیاز‌های آنان را برطرف کند. اگرچه این آسایشگاه اکنون برخی نیاز‌های جانبازان عزیز را برطرف می‌کند و توانسته است رضایت آنان را جلب کند، کافی نیست و قطعا این نخستین گام‌ها در این مسیر است و از وضعیت موجود تا وضعیت مطلوب، راه بسیاری مانده است.

یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های کمیسیون ویژه ایثارگری، ترویج فرهنگ ایثارگری عنوان شده است. فرهنگ ایثارگری چه در سنت ایرانی و چه در آموزه‌های اسلامی همواره موردتأکید بوده است، اما با غلبه رویکرد‌های فردگرا بر جمع گرا در سال‌های اخیر و اولویت قرارگرفتن منافع شخصی، این فرهنگ به حاشیه رانده و مهجور شده است. برای غلبه بر این وضعیت تاکنون چه اقداماتی صورت گرفته است و چه برنامه‌هایی مدنظر دارید؟
نکته‌ای که اشاره کردید، اکنون یک عارضه کلی در جامعه ماست که دلایل متعددی دارد و برطرف کردن آن هم نیاز به همکاری بین بخشی دارد و بخش عمده‌ای از آن به مدیریت شهری مرتبط نمی‌شود. در حوزه مدیریت شهری، اما در این زمینه، اقدامات مختلفی صورت گرفته است که یکی از آن‌ها همین اکران‌های شهری به مناسب‌های مختلف است. چهره‌های برجسته‌ای که در سال‌های مختلف در وقایع متعدد از جان خود گذشته اند بدین طریق به نسل جدید معرفی می‌شوند. در حوزه نشر و رسانه هم در این زمینه تاکنون فعالیت‌های مختلفی انجام گرفته است. همچنین برنامه‌های مختلفی را با حضور خانواده‌های شهدا و ایثارگران در دو سال گذشته برگزار کرده ایم یا در برگزاری آن مشارکت داشته ایم و سعی کرده ایم بدین طریق درراستای ترویج فرهنگ ایثارگری حرکت کنیم. البته به نظر می‌رسد باید اقدامات جامع تری با همکاری بخش‌های مختلف صورت گیرد تا این فرهنگ هرچه بیشتر توسعه یابد و همانند سایر کشور‌ها که سربازان و کشته شدگان شهدای خود را پس از سال‌ها همچنان گرامی می‌دارند این مسئله در ایران هم جا بیفتد. متأسفانه یکی از مهم‌ترین عواملی که مانع از توسعه فرهنگ ایثارگری در ایران و اقبال جوانان به آن است، استفاده‌های ابزاری و جناحی از ارزش‌های ایثار و شهادت است. اما راه حل بازگشت به فضای مشحون از ایثارگری، فداکاری و همبستگی ملی، در گسترش مفهومی به نام دگرخواهی نهفته است. باید بیاموزیم که در جامعه مدرن به شهروندان و همه هم وطنان خود به چشم دیگری نگاه نکنیم؛ چراکه شخصی بیرون از ما نیست و او در خود ماست.

در سال‌های پس از دفاع مقدس، همواره گروه‌هایی کوشیده اند رشادت‌های شهدا، جانبازان و ایثارگران را به نفع گروه‌های خاصی مصادره و تنها یک روایت معدود و مشخص ارائه کنند. چنین رویکردی به جای ایجاد همبستگی، منجر به دوگانه‌های کاذب می‌شود. برنامه کمیسیون ویژه ایثارگران برای عبور از این دوگانه‌ها و روایتگری جامع از دوران دفاع مقدس چیست؟
این وظیفه ماست که نگذاریم قصه جنگ تحمیلیِ هشت ساله تحریف شود. همچنان بخش عمده‌ای از زوایای دفاع مقدس پنهان مانده است که باید آن طور که بود، تعریف شود. آیندگان ما بدون عینک سیاسی به این واقعه خواهند نگریست و ما هم باید همین کار را کنیم. همه ایرانیان در دفاع مقدس سهیم بوده اند، ارزش‌های آن متعلق به جامعه ایران است و نباید جریانات سیاسی آن را مصادره کنند. اینکه ما در یک برنامه سیاسی که قصد تخریب جناح مقابل خود را داریم بر سر مزار شهدا می‌رویم و بحث خود را با مایه گذاشتن از آن‌ها پیش می‌بریم، مثلا می‌گوییم این شهدا تنها متعلق به ما هستند و شهدا هیچ نسبتی با جناح مقابل ندارند، طبعا عملی درست و اخلاقی نیست و مشکلات خاصی ایجاد می‌کند که فاصله میان شهروندان، تنها یکی از این مشکلات و پیامد‌های منفی است. نباید برای پیشبرد مقاصد سیاسی و جناحی خود شهدا را ابزار قرار دهیم. هیچ شهیدِ دلاوری در زمان جنگ برای مقاصد سیاسی جناح خاصی پا به میدان نبرد نگذاشته است و آنان تنها برای وطن و اعتقادشان شهید شده اند.

جناب عالی یکی از چهره‌های دانشگاهی شورای پنجم هستید. علی رغم حضور اعضای هیئت علمی و چهره‌های دانشگاهی در ترکیب اعضای شورای پنجم شهر مشهد، این شورا آن طورکه باید و شاید با دانشگاهیان، چه استادان و چه مجموعه‌های دانشجویی در ارتباط نیست و تعامل آن تنها به چند چهره دانشگاهی محدود شده است. علت این امر چیست؟
من با این دیدگاه زیاد موافق نیستم که ارتباط شورای پنجم به چند چهره دانشگاهی محدود شده است. شاید برخی از این چهره‌ها بیشتر بر سر زبان‌ها باشند یا بیشتر در رسانه‌ها حضور داشته باشند، اما این طور نیست که فقط با همین چند چهره در تعامل باشیم. به عنوان مثال در دو کمیسیون دیگر که حضور دارم، یعنی کمیسیون برنامه و بودجه و کمیسیون اقتصادی و سرمایه گذاری با حدود ۱۰ چهره برجسته دانشگاهی در تعامل هستیم. ارتباط شورا با دانشگاهیان و ابعاد همکاری ما با آنان متفاوت است و سطوح مختلفی را دربرمی گیرد؛ یکی بخش کارشناسی، پژوهشی و مشاوره است که در کمیسیون‌های مختلف یا مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر مشهد حضور دارند. دیگری بخش مدیریتی است که در هیئت مدیره‌ها یا معاونت‌های اجرایی مختلف از حضور دانشگاهیان بهره مند می‌شویم و نظرات تخصصی آنان در تصمیم سازی مسئولان ذی ربط بسیار مؤثر است. بخش دیگر هم حضور دانشگاهیان در محافل عمومی‌تر و ایراد سخنرانی و انتقال دیدگاه‌های علمی درباره مسائل شهری به دعوت شورا یا شهرداری مشهد است. من فکر می‌کنم عملکرد شورا در بخش استفاده از نظرات کارشناسی دانشگاهیان، آن هم در حوزه‌های مختلف موضوعی، مثبت بوده است و ما از مشورت استادان دانشگاه‌های مختلف شهر مشهد و حتی دیگر شهر‌ها بی بهره نبوده ایم. همین مسئله هم سبب تفاوت‌های شورای پنجم و شهرداری در مقایسه با دوره‌های گذشته شده است؛ مثلا در بخش گزارش حسابرسی از مناطق شهرداری مشهد یا سازمان‌ها اینکه توانسته ایم موضوعات مختلف را ردیابی و مقصران را شناسایی کنیم نشان می‌دهد یک مجموعه فکری دانشگاهی و یک تخصص این مهم را هدایت می‌کند. در حوزه‌های اقتصادی، عمران و شهرسازی، خدمات شهری و... نیز اوضاع به همین منوال است.

مسئولیت خزانه داری شورا از ابتدای شورای پنجم تاکنون با جناب عالی بوده است و در حوزه‌های مختلف مالی، شما نقش و موضع گیری‌های مؤثری داشته اید. شهرداری مشهد در دوره اخیر با ایجاد سامانه «فاش» در راستای شفافیت بیشتر، اقدامات عملیاتی را آغاز کرده است. چندی پیش نیز شورای پنجم، خبر از پاداش برای افشاکنندگان فساد مالی در شهرداری مشهد داد. این اقدامات را تا چه میزان به منظور افشاسازی و مبارزه با فساد مثبت ارزیابی می‌کنید؟
من فکر می‌کنم این اقدامات می‌تواند مؤثر باشد؛ چون ارتباط مستقیمی میان افشای اطلاعات و شفافیت و کاهش فساد وجود دارد. البته نباید در مبارزه با فساد به این اقدامات بسنده کرد و اقدامات دیگری هم نیاز است، اما این‌ها اقدامات ابتداییِ مهمی است که باید انجام می‌گرفت. در حوزه مدیریت شهری و شهرداری ها، عمده کانال‌های فسادخیز در حوزه شهرسازی است که تبانی‌های زیادی صورت می‌گیرد. اگر شهروندان از قوانین موجود در این حوزه و حقوق خود اطلاع داشته باشند، طبعا دیگر کسی نمی‌تواند از بی اطلاعی شهروندان سوء استفاده کند. در بسیاری موارد، افراد از بی اطلاعی شهروندان سوء استفاده می‌کنند. اینکه ما اطلاعات را افشا و قوانین را بازگویکنیم، اینکه قرارداد‌ها به صورت شفاف برای شهروندان افشا شود که مثلا پیمانکار آن مبتنی بر چه سازوکاری انتخاب شده است و اعضای هیئت مدیره شرکت طرف قرارداد با اعضای شورا یا مدیران شهری ارتباط خانوادگی دارد یا نه، کمک می‌کند با فساد مبارزه کنیم، چون با افشاسازی اطلاعات، امکان پنهان سازی از بین می‌رود و فساد زمانی رخ می‌دهد که روند‌های جاری پنهان و دور از چشم دیگران باشد. در ادامه نیاز است گام‌های دیگری هم برداشته شود؛ به عنوان مثال برخی از قوانین موجود نیاز به اصلاح دارد. باید هزینه‌های فساد را چه قضایی، چه مالی و چه اداری همراه با برخی محرومیت‌ها و محدودیت‌ها بالا برد تا بتوان با فساد مبارزه کرد. در حوزه مبارزه فساد باید براساس یک مدل ریاضی مبتنی بر هزینه و فایده عمل کرد تا متخلف در یک هزینه و فایده، کفه هزینه برایش آن چنان سنگین باشد که امید منابع ازدست رفته به دنبال آن عمل فسادزا دربرابر منافع به دست آمده برای آن، خود به منزله عامل بازدارنده عمل کند. اما باوجوداین باز هم تأکید می‌کنم که یکی از راه‌های موثرِ مبارزه با فساد، حتما افشای اطلاعات است. اکنون در جوامعی که رسانه‌های قدرتمند و آزاد دارند و به راحتی مسئولان و مقامات را نقد و اطلاعات مختلف را افشا می‌کنند، در مقایسه با دیگر جوامعی که رسانه‌ها چنین آزادیِ عملی ندارند، هراس از برخورد دارند و دست به عصا حرکت می‌کنند، فساد کمتر رخ می‌دهد.

به عنوان سؤال آخر بفرمایید که در راستای جذب هرچه بیشتر سرمایه گذاری اقتصادی در شهر مشهد تاکنون چه اقداماتی صورت گرفته است و در این مسیر با چه موانعی روبه رو بوده اید؟
موانع سرمایه گذاری در مشهد را می‌توان ذیل دو سرفصل کلی بررسی کرد؛ یکی چگونگی فضای کسب وکار و دیگری مسائل فرهنگی. فضای کسب وکار متأثر از قوانین، زیرساخت‌ها و نهاد‌های موجود است و مشکلات و محدودیت‌های خاص خود را داراست. مثلا قوانین مالیاتی، قوانین گمرکی، تسهیلات بانکی، مسائل مرتبط با بیمه و... بعضا برای سرمایه گذاریِ جامعه جذاب نیست، آن هم در جامعه‌ای که برخی از عدم شفافیت، منافع بسیار کلانی می‌برند و فعالیت‌های غیررسمی بعضا بازدهیِ بسیار بیشتری از فعالیت‌های رسمی دارد. در بخش فرهنگی هم در مشهد متأسفانه ما با تفکری مواجه هستیم که هرگونه سرمایه گذاری در حوزه‌های اقتصادی و گردشگری را درمقابل زیارت و توجه به حرم امام رضا (ع) قرار می‌دهد که به نظر من این یک برداشت اشتباه است؛ چون نه تنها این دو موضوع دربرابر و در تضاد با هم نیستند، بلکه می‌توانند مکمل هم باشند و سبب هم افزایی شوند؛ چراکه با رشد و توسعه زیرساخت‌های مرتبط با حوزه گردشگری، زائران بیشتری به مشهد جذب می‌شوند. متأسفانه این تفکر تقابلی سبب شده است برخی از پروژه‌های شهری به گِل بنشیند و پیش نرود. مشهد در مقایسه با دیگر شهر‌های کشور ظرفیت‌های بسیار زیادی برای جذب مسافران دارد و در بخش زیرساختی نیز پس از تهران از دیگر شهر‌ها شرایط بهتری دارد؛ اگر این تفکر فرهنگی اصلاح شود، می‌توان در حوزه‌های مختلف سرمایه گذار بسیاری جذب کرد.