درباره شکل‌گیری مسجد الزهرا (س) محله آزادشهر

فهیمه شهری | شهرآرانیوز؛ کلنگ ساخت این مسجد سال ۱۳۵۵ بر زمین خورده است. آن‌زمان فقط ۱۰ خانوار در محله آزادشهر سکونت داشتند و باقی زمین‌ها یا بایر بوده یا در آن کشاورزی می‌کردند. حدود سال‌های ۶۸ یکی از بزرگ‌ترین هیئت‌های عزاداری مشهد، هیئت این مسجد بوده و چند بار توسط مسئولان وقت قدردانی شده است.

پایگاه بسیج مسجدالزهرا (س) در زمان جنگ هم حضور فعالی داشته و به اعزام نیرو به جبهه مشغول بوده است. از این مسجد حدود ۳۰ شهید و ۲۰ جانباز تقدیم انقلاب شده است که بیشتر آن‌ها از اهالی و ساکنان آزادشهر بوده‌اند. بعضی بانیان و خدمتگزاران مسجدالزهرا (س) اکنون در قید حیات نیستند و فرزندانشان راه آن‌ها را ادامه می‌دهند. در این گزارش سراغ معمار و سازنده مسجد می‌رویم، پای خاطرات پسر یکی از خدمتگزاران می‌نشینیم و با امام جماعت فعلی هم‌کلام می‌شویم.

زمین را حاج جواد خرید و من ساختم

عبدالغفار یزدانی که به معمار معروف است، کار ساخت مسجدالزهرا (س) را برعهده داشته است. او می‌گوید: آن‌زمان خیابان‌های آزادشهر به آذر معروف بود و هر چهارراهش را چهارراه اول آذر، چهارراه دوم آذر و ... می‌نامیدند. در زمین‌های انتهای امامت کشاورزی می‌شد. ما ساکن سعدآباد بودیم، اما در زمین‌های امامت گندم کاشته بودیم. دوستی داشتم به نام حاج جواد کیفی. با هم هیئت می‌رفتیم. او گفت بیا در خیابان آذر یک مسجد بسازیم. من هم قبول کردم. زمین را او سال ۵۱ از آستان قدس خریده بود و سال ۵۵ به من تحویل داد و قرار شد من که معمار بودم و به بنّایی آشنایی داشتم، مسجد را بسازم. بعد این صحبت‌ها خودم هم خانه‌ای در میلان مسجد که آن زمان چهارراه پنجم آذر می‌شد، خریدم و اینجا ساکن شدم.

حسینیه‌ای برای ۱۰ خانواده

به گفته معمار، سال ۵۵ ساخت مسجد شروع می‌شود و سال ۵۶ که بخش حسینیه آن به اتمام می‌رسد، ۱۰ خانواده در محله آذر یا آزادشهر سکونت داشتند. یکی از ساکنان آن زمان محله، حاج حسین قصاب بوده که به مهماندوست معروف است. او اکنون در قید حیات نیست، اما از ابتدا، حاجی معمار را در ساخت مسجد همراهی کرده و به قول خودش دست راست او بوده است. پسرش حمید مهماندوست آن‌زمان دوره کودکی را سپری می‌کرده و در همین مسجد بزرگ شده و از نزدیک تمام مراحل ساخت آن را با چشم دیده است.

او تعریف می‌کند: ابتدا مسجد به صورت یک طبقه همراه با زیرزمین ساخته شد. مدتی بعد حاجی معمار خانه‌اش در خیابان جلال ۴۲ را فروخت و نصف پول آن را صرف ساخت طبقه دیگر مسجد کرد.

مهماندوست یادی از کلاس‌های نهضت سوادآموزی آن زمان می‌کند و می‌گوید: محمود جوینده معلم نهضت مسجد بود. همه سن بالا‌ها از جمله پدر خودم پیش او درس خواندند و هرچه جمعیت آزادشهر بیشتر می‌شد کلاس‌های او هم شلوغ‌تر می‌شد. به هرکس هم که سواد قرآنی یاد می‌گرفت یک جلد کلام‌ا... مجید هدیه می‌داد.

اولین شهید مسجدالزهرا (س)

مسجدالزهرا (س) شهدا و جانبازان زیادی را تقدیم انقلاب کرده است. به عقیده معمار، چون این مسجد اولین مسجد محله آزادشهر بوده است، مسجد‌های بعدی که در محله ساخته شده و بسیجیانی که در آنجا مشغول فعالیت شدند و به جنگ رفته‌اند همه ابتدا دست پرورده این مسجد بوده‌اند. او می‌گوید: سال ۵۷ که بسیج مسجد شکل گرفت، چون اینجا بیابان بود و امنیت نداشت بسیجیان مسجد چوب به دست، در محل گشت می‌زدند تا امنیت مردم تأمین باشد. بعد هم که جنگ شد، آموزش دیدند و از همین مسجد راهی جبهه شدند.

او یاد اولین شهید مسجد می‌کند و می‌گوید: شهید محمدعلی دوست‌آبادی شاگرد خودم بود و بنایی می‌کرد. وقتی رفت جنگ، شهید شد و، چون اولین شهید مسجد ما بود اسم پایگاه بسیج را به نام او گذاشتیم.

برپا کردن ۱۳ دیگ شله

مهماندوست ذهنش را به سال‌های اولیه ساخت مسجد می‌برد. از اولین مداح و خادم یاد می‌کند و به هیئت بزرگ مسجد و دیگ‌های شله آن اشاره می‌کند و می‌گوید: هیئت واقعا هیئت بزرگی بود. از چهارراه پنجم آذر (امامت ۴۰) تا چهارراه میلاد امتداد داشت. چندین سال، روز تاسوعا غذا می‌پختیم و می‌رفتیم مرکز توان‌بخشی جانبازان پارک ملت و با آن‌ها غذا می‌خوردیم. هر سال هم در روز چهل و هشتم، جلو هیئت گاو و شتر می‌کشتند و ۱۳ دیگ شله به پا می‌کردند. یک آقا براتی داشتیم که خدابیامرز همین‌طور محلی برای هیئت می‌خواند. بعد او ناصر باقرزاده آمد که مداح بود. آقای دهستانی خدابیامرز هم قیمه‌پز هیئت بود. شغلش نقاشی ساختمان بود، اما هر سال هر کاری داشت رها می‌کرد و می‌آمد هیئت. گروه موزیک هیئت را هم جواد سجادی شکل داد. من و بقیه بچه‌ها پیش او طبل‌زنی، فلوت و سنج‌زنی را یاد گرفتیم.

مسجد؛ مکان حل اختلاف

حجت‌الاسلام حسین‌علی خالصی کمتر از یک سال است امام جماعت مسجدالزهرا (س) شده است، او به فعالیت‌های فعلی مسجد اشاره می‌کند و می‌گوید: کلاس‌های قرآنی روخوانی، روان‌خوانی، تجوید، حفظ و مفاهیم برای خانم‌ها و کودکان و نوجوانان برگزار می‌شود و برای آقایان هم علاوه‌بر کلاس‌های قرآن، اعتقادی و کلاس مکبری دایر است.

به گفته او مسجدالزهرا (س) شعبه شورای حل اختلاف هم هست که در حال تأمین نیرو‌های آن هستند. همچنین در این مسجد، هر ماه حدود یک یا دو جهیزیه برای نیازمندان تأمین می‌شود و علاوه بر این، برای افراد نیازمندی که توانایی کار کردن دارند، پس از مهارت‌آموزی اشتغال‌زایی می‌شود.

بسیج اصناف هم از جمله تشکل‌هایی است که قرار است به‌زودی در این مسجد دایر شود.