اثر مرکب و نسل z

این روز‌ها هم زمان با افزایش دمای هوا، شاهد ولنگاری فرهنگی بی سابقه‌ای هستیم که هیچ گونه ارتباطی به هویت اسلامی و ایرانی ما ندارد؛ سلطه بی سابقه و تمام عیار فرهنگ غربی بر علیه سرمایه فرهنگی ملی. هم زمان با دغدغه درست و بجای این روز‌های حامیان کانون خانواده به ویژه افراد متدین مبنی بر لزوم برخورد سنجیده و مناسب با وضعیت موجود، به نظر می‌رسد همچنان حلقه گم شده،  توجه کافی نشدن به نسل z است (دهه نودی ها)؛ نسلی که اگرچه دیر، هنوز هم می‌توان برای جلوگیری از انحرافش تدابیری اندیشید. شاید یکی از بهترین راه‌ها برای این منظور، استفاده از اثر مرکب باشد.

اثر مرکب چیست و چه کاربردی در زندگی ما دارد؟

به شکل ساده و خلاصه اثر مرکب می‌گوید که اگر شما تصمیم گرفته اید کاری انجام دهید، کافی است گام‌های کوچک، اما مداوم بردارید تا به طرزی شگفت انگیز به هدفتان برسید. مفهوم گام‌های کوچک، اما مداوم که مشخص است، ولی چرا به طور شگفت انگیز به هدف دست خواهیم یافت؟ علت در تغییرات شگفت آوری است که به صورت ناگهانی پس از مداومت در انجام یک کار پدید خواهد آمد.

اجازه بدهید برای درک بهتر این مطلب مثالی بزنم. فرض کنید می‌خواهیم یک درخت بامبو بکاریم. ابتدا بذر را در خاک می‌گذاریم و با مراقبت و رسیدگی منتظر می‌مانیم. اما خبری نمی‌شود! طبیعی است. پس از آنکه بذر درخت بامبو کاشته می‌شود، تا چهار سال هیچ جوانه‌ای از خاک بیرون نمی‌آید. هرچقدر هم که خاک حاصلخیز باشد، بازهم نتیجه همین است. درخت در سال اول سبز نمی‌شود و  خیلی‌ها بی خیالش می‌شوند. سال دوم و... حالا چند سال گذشته و سال پنجم فرارسیده است. ناگهان جوانه‌ای از خاک بیرون می‌آید که در چند ماه به اندازه سی متر قد می‌کشد. تعجب کردید؟ بله سی متر!

اثر مرکب این چنین می‌گوید که گام‌های کوچک اگرچه ممکن است در ابتدا کم اهمیت و تکراری به نظر برسند، بر اثر استمرار و مداومت بعد از گذشت مدتی نتایجی پیش بینی ناپذیر و شگفت انگیز خواهند داشت. مثلا تداوم یک پیاده روی ساده و کوتاه روزانه شاید در ابتدا باعث کاهش وزن فوری نشود، اما بالاخره در یک سال مداومت باعث تناسب اندام و سلامتی و کاهش وزن خواهد شد.

در منابع دینی هم به مفهوم اثر مرکب اشاره‌های زیادی شده است. به عنوان نمونه امیر مؤمنان علی (ع) در «غررالحکم و دررالکلم» می‌فرمایند: اندک پاینده، بهتر از بسیار قطع شونده است.

حتما شما هم در زندگی روزمره افرادی را دیده اید که تصمیم‌های سخت و عجیب وغریب می‌گیرند، مدت کوتاهی آن را اجرا می‌کنند، پس از آن خسته می‌شوند و رهایش می‌کنند. گاهی خودمان هم همین گونه هستیم؛ به اصطلاح جوگیر می‌شویم و تصمیمات عجیب وغریب می‌گیریم و یک دفعه هم سرد می‌شویم و رها می‌کنیم.
منابع و متون دینی تأکید می‌کنند که یک کار کوچک را انتخاب و بر آن مداومت کنید؛ مثلا هر روز یک صفحه قرآن تلاوت کنید، ولی همین یک صفحه هرگز ترک نشود و هرجور شده است بخوانید.‌

می‌توانیم به کمک همین اثر، دوباره به فرایند تربیت کودکان از سنین نونهالی تا جوانی توجه کنیم. نسلی که امروز به نسل z معروف شده است، می‌تواند به اصالت ایرانی و اسلامی و سرمایه فرهنگی غنی خودمان بازگردد. دقت کنید که قرار نیست برای نوجوانان و جوانان امروز برنامه نداشته باشیم، خیر، هرگز؛ اما لازم است با نگاهی عمیق‌تر و دقیق‌تر با تصحیح خط مشی‌ها و سیاست گذاری ها، راهبرد‌ها و راهکارها، برنامه‌ها و ریزبرنامه ها، برنامه‌ای هوشمندانه و گام به گام برای نیل به این هدف داشته باشیم.

برای تربیت نسل z با تفاوتی آشکار که در دسترسی به فناوری و علم روز دارد، باید گام‌هایی متفاوت برداشت. به یقین، دیگر روش‌ها و شیوه‌ها و محتوایی که در دهه۵۰ و ۶۰ برای آموزش وپرورش و کودکان و نوجوانان تدوین و تصویب شده است، پاسخگوی نیاز‌های امروز نخواهد بود. گام‌های کوچک و مداوم از مقطع نونهالی برای تثبیت فرهنگ و ارزش‌های ملی با شیوه نو نیاز است.

اجازه بدهید سخن را با مثالی کاربردی به پایان برسانم. سرود‌ها و نماهنگ‌هایی که این روز‌ها برای کودکان تولید می‌شود، مثل سلام فرمانده، دفتر نقاشی، خواهربرادر و... از بهترین و ملموس‌ترین گام‌های یک اثر مرکب است. مداومت بر تولید و عرضه چنین محصولاتی می‌تواند در درازمدت باعث شکل گیری سلیقه نسل z به گونه‌ای متفاوت از نسل نوجوان امروز شود.

باشد که نهاد‌های متولی هم نظری کنند. ان شاءا...