مراعات طبع می‌تواند گذران تابستان را آسان‌تر کند

شاهیان- متین‌نژاد | شهرآرانیوز؛ همین‌که هوا رو به گرمی بگذارد، طبع همه‌چیز دگرگون می‌شود و این هشداری است به ما تا خودمان را کم‌کم با اقتضائات این فصل هماهنگ کنیم؛ درست مانند فصل‌های سرد سال که خورد و خوراک، پوشاک و رفتار‌های خاص همان فصل را می‌طلبد و اگر قرار باشد هماهنگ با آن رفتار نکنیم، بیماری‌ها یکی‌یکی غافل‌گیرمان خواهند کرد.

برخلاف فصل‌های سرد سال که بیمار‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا در آن‌ها زیاد است، در تابستان و گرمی هوا بیماری‌های گوارشی مانند مسمومیت بیشتر سربرمی‌آورند؛ بیماری‌هایی که آن‌ها هم رابطه مستقیمی با خورد و خوراک و طبع ما دارند؛ بنابراین هرچه اطلاعاتمان را درباره آن‌ها، این فصل و طبع خودمان و آنچه پیرامونمان وجود دارد، بیشتر کنیم، یک گام بیشتر به‌سوی سلامتی برداشته‌ایم.

در ادامه حتما بخوانید چند پیشنهاد خنک برای یک تابستان گرم

درجه‌بندی مزاجی در تابستان

تابستان به‌ترتیب بهترین فصل برای بلغمی‌ها، سوداوی‌ها، دموی‌ها و درپایان صفراوی‌هاست.

تابستان و تولید صفرا

تابستان هم مانند هر پدیده و موجود دیگری طبع خاص خودش دارد و از آنجا که عنصر این فصل آتش است، مزاج آن صفراست. یعنی تولید خلط صفرا در بدن زیاد می‌شود. ازاین‌رو برای رسیدن به اعتدال پیوسته باید مزاج این فصل را در همه‌چیز درنظر داشت.

بهترین خوراکی‌ها

بهترین خوراک‌های تابستانه افزون‌بر برخورداری از اعتدال و لطافت و سبکی، طبعی سرد و‌تر نیز دارند تا بتوانند با فرونشاندن حرارت بدن و خنک‌کردن آن از آسیب‌های گرمی و خشکی زیاد هوا و تأثیرآن در افزایش تولید خلط صفرا جلوگیری کنند.

تابستان مزاجی، نه تقویمی!

براساس تقویم، تابستان از نخستین روز تیرماه شروع و در آخرین روز شهریور تمام می‌شود، ولی از دیدگاه طب‌سنتى این تعریف برای تابستان کامل نیست. تابستان مدتى از سال است که در آن هوا به‌اندازه‌ای گرم است که مردم نیاز به خنک‌کردن دارند.

تأثیر تابستان بر بدن

در این فصل همه اخلاط به‌ویژه خلط صفرا در بدن برانگیخته و تولید صفرا در مقایسه با دیگرفصل‌های سال بیشتر می‌شود. ازاین رو در ابتدای تابستان، هوای گرم خون را به سطح بدن می‌برد و سبب سرخ‌شدن پوست می‌شود. این اتفاق کم‌کم در طول فصل منافذ پوستی را باز می‌کند.

در تابستان تعریق و عطش زیاد، اشتها و دفع ادرار کم، بدن لاغر و رنگ چهره به‌تدریج زرد می‌شود و دستگاه گوارش رو به ضعف و سستی می‌گذارد.

گرمای تابستان برای کسانی که به بیماری‌های سرد مانند لقوه، تشنج، فلج و روماتیسم دچارند، سودمند است، ولی خون‌دماغ، خون‌ریزی‌های رحمی و اسهال خونی را به نسبت دیگرفصل‌ها زیاد می‌کند.

درصورتی‌که تابستان بسیار گرم باشد، لاغری و انواع تب شایع می‌شود. گرمی قلب زیاد می‌شود و به همه بدن سرایت می‌کند؛ بنابراین اگر در بدن رطوبت خلطی بیش از اندازه طبیعی وجود داشته باشد، بیماری‌های عفونی و تب بروز می‌یابد.

از آنجا که گرمای تابستان رطوبت را کم و سردی را تعدیل می‌کند، فصل خوبی برای پیران و بلغمی‌مزاجان است، ولی کسانی که مزاجی گرم و خشک دارند، مانند صفراوی‌ها در این فصل به سختی می‌افتند.

چند تدبیر غذایی

در این فصل از مصرف خوردنی‌ها و آشامیدنی‌های گرم و خشک باید پرهیز کرد. همچنین غذا‌هایی که تولید گرما یا خشکی در بدن می‌کنند، مانند انواع ادویه و فلفل، چربی‌ها، شیرینی‌ها، نمک، موز، خرما، کاکائو، انواع سس‌ها، سیر، گوشت شتر و دم‌نوش‌های گرم مانند نعناع و اسطوخودوس.

تابستان فصل مناسبی برای مصرف غذا‌های سنگین و دیرهضم و پرخوری نیز نیست. زیرا سبب سستی و کم‌توانی نیروی هاضمه می‌شود. ازاین‌رو مصرف انواع فست‌فودها، کله‌پاچه، هلیم، آش رشته، سرخ‌کردنی‌ها و غذا‌های چرب، نیمرو و املت، سالاد الویه، ماکارونی و لازانیا و غذا‌های دودی را باید از فهرست غذا‌های تابستانی خارج کرد.

روغن‌های دارای طبع بسیار گرم مانند روغن کنجد و روغن‌های حیوانی را هم بهتر است در فصل‌های سرد سال مصرف کرد.

مصرف گوشت‌های گرم مانند گوشت شتر و گوشت‌های غلیظ مانند گوشت ماهی و گاو در تابستان نیز مناسب نیستند.

درصورت استفاده از گوشت گوسفندی، باید آن را به مقدار کم و همراه با ادویه‌های مناسبی مانند گرد غوره، سماق یا پودر تخم گشنیز مصرف کرد.

یک نسخه درمانی برای عطش زیاد

کسانی که در طول روز بدنشان داغ می‌شود و عطش شدید دارند، هر شب یک قاشق مرباخوری پودر تخم گشنیز را در نصف لیوان آب‌غوره بی‌نمک بریزند و آن را در یخچال بگذارند و صبح صاف و ناشتا آرام‌آرام میل کنند.

خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های مناسب

براساس توصیه‌های طب‌سنتی در فصل تابستان باید از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌هایی استفاده کرد که هم ظاهر خنک و هم طبع خنکی دارند. در ادامه به برخی از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های مناسب این فصل اشاره کوتاهی می‌کنیم.

• آش‌هایی که با آلوبخارا درست می‌شوند یا در آن‌ها دانه انار، آب انار یا رب انار به‌کار می‌رود.
• عرقیات خنک مانند ترکیب عرق کاسنی و شاهتره به نسبت مساوی یا عرق بیدمشک.
• آش‌های خنک مانند آش سماق، آش دوغ، آش گشنیز، آش گوجه و آش جو.
• دم‌نوش‌های دارای طبع خنک مانند بنفشه، عناب و زرشک و شربت‌های خنک مانند انار، ریواس و خاکشیر.
• آب‌دوغ‌خیار، نان با کاهو و سکنجبین یا نان همراه با میوه‌هایی مانند طالبی، خربزه، گرمک و هندوانه.
• میوه‌های ترش و شیرین مانند آلو، آلبالو، گیلاس و ریواس.
• غذا‌هایی که در پخت آن‌ها آب‌غوره، آب‌لیمو، سرکه، لیموعمانی، گرد غوره، سماق، پودر تخم گشنیز و کدو به‌کار رفته‌است.
• سبزی‌های خنک مانند کاسنی، خرفه، گشنیز، اسفناج و کاهو.

ضرر نوشیدن آب یخ در تابستان

یکی از اشتباه‌های شایع در فصل تابستان، مصرف آب یا نوشیدنی‌های سرد و تگرگی است که با عوارض زیادی مانند کبد چرب، ضعف قلب، ضعف اعصاب، بیماری‌های روماتیسمی و سینوزیت و انواع نزله همراه است. این اتفاق به دو علت مهم می‌افتد:

معده به‌علت سرمای زیاد دچار انقباض شدید می‌شود که ضعف و بروز مشکلات مختلف گوارشی را به‌دنبال دارد.

کبد به‌علت تمایل شدید به جذب آب، اجازه توقف نوشیدنی در معده را نمی‌دهد و نوشیدنی مصرف‌شده فوری وارد روده می‌شود و سرمای آن سبب رفلاکس پاراسمپاتیک شدید و سنکوپ خواهد شد.

چند توصیه آبکی و مهم

• از یخ برای خنک‌کردن نوشیدنی‌ها استفاده نکنید.
• مصرف نوشیدنی‌های خنک را جایگزین نوشیدنی‌های بسیار سرد و تگرگی کنید.
• هنگامی که عطش دارید، در نوشیدن عجله نکنید. ابتدا آب را در دهانتان مزمزه کنید و سپس بسیار آرام و جرعه‌جرعه بنوشید.
• بین هر جرعه نوشیدن آب، کمی صبر کنید.
• زیادنوشیدن آب سبب رفع عطش نخواهد شد. پس از مصرف یکی‌دو لیوان آب به روش درست، کمی صبر کنید تا احساس عطش در شما فروکش کند.
• هنگام ورود به مکان‌های خنک، چند دقیقه صبر کنید تا ولع و عطشتان کمتر شود.
• خوردن آب ناشتا برای هیچ‌کس خوب نیست، ولی در ماه‌های گرم سال و به‌ویژه در افراد گرم‌مزاج، مصرف کمی آب خنک (نه سرد) به‌صورت ناشتا اشکالی ندارد، اگرچه نوشیدن شربت عسل و آب‌لیموی خنک بر آن ترجیح دارد.

نوشیدنی‌های مناسب تابستان

• شربت سکنجبین
• شربت آب‌لیمو
• شربت نارنج یا بالنگ
• شربت سماق
• شربت آب‌غوره و انار
• ماءالشعیر طبی

چند توصیه رفتاری مهم در هوای گرم

به اندازه کافی بخوابید.
خواب رطوبت بدن را افزایش می‌دهد. از‌این‌رو افراد به‌ویژه گرم‌مزاجان باید در فصل تابستان خواب کافی داشته باشند.

از فعالیت بدنی زیاد بپرهیزید.
فعالیت بدنی و ورزش در تابستان باید سبک و در حد ضرورت و محدود به ساعت‌های خنک ابتدایی یا پایانی روز باشد تا از ایجاد خلط صفرا در بدن پیشگیری شود.

به روستا‌ها و تفرجگاه‌ها بیشتر سر بزنید.
اقامت هرچند موقت در مکان‌های خنک و مرطوب و نزدیک به آب روان در این فصل بسیار مناسب است.

با آب ولرم دوش بگیرید.
دوش‌گرفتن با آب سرد سبب تنگ‌شدن منافذ پوستی و ماندگاری گرما در بدن می‌شود.

در تابستان کمتر رابطه داشته باشید.
رابطه زناشویی زیاد در تابستان به‌ویژه برای گرم‌مزاجان خوب نیست.

از لباس‌های نخی در تابستان استفاده کنید.
لباس‌های کتانی یا نخی عرق را جذب می‌کنند و به بدن نمی‌چسبند.

استرس زیاد نداشته باشید.
استرس در هیچ‌وقتی از سال خوب نیست، ولی در تابستان با افزودن خشکی بدن مشکل زیادی ایجاد می‌کند.

خون‌گیری نکنید.
اعمال خون‌گیری مانند حجامت، فصد و زالودرمانی در تابستان باید به کمترین میزان برسد، مگر در ضرورت و برای درمان بیماری.