۸ نفر از هر ۱۰۰ نفر جمعیت ایران در سن بالای ۶۵ سال هستند | جوان‌ترین و پیرترین استان‌های کشور کدامند؟ واژگونی قایق مسافربری در نیجریه با ۲۶ کشته آیین نکوداشت فعالان و پیشکسوتان صنعت گردشگری خراسان رضوی برگزار شد| ۶۰درصد اقتصاد استان در بخش خدمات زیارت است + فیلم ثابت ماندن در هر وضعیتی برای مدت طولانی مضر است خرس قهوه‌ای دنا شکار و به آتش کشیده شد! هشدار پلیس فتا درباره شگرد جدید مجرمان سایبری با ابلاغیه جعلی ناخوانا زنان، قربانی اصلی سکته‌های قلبی در استان | طرح غربالگری بیماری‌های قلبی در مراکز بهداشت اجرا می‌شود دادستان مشهد: مزاحمت‌های تلفنی برای سازمان‌های امدادی بین ۱۵ روز تا ۳ ماه حبس خواهد داشت ایست قلبی دانش‌آموز ۱۴ ساله در مدرسه منجر به مرگ او شد | توضیحات رئیس اورژانس درمورد حادثه (۹ مهر ۱۴۰۴) تور گردشگری خودروهای کلاسیک در کاخ نیاوران برگزار می‌شود زرندی: ایمنی ساختمان‌های شهری مصداق رسیدگی به حقوق عامه است چرا بیماران ارتودنسی باید بیشتر به بهداشت دهان توجه کنند؟ وزیر بهداشت خبر داد: توزیع یک و نیم میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا تلاشی برای ایجاد حال خوب در سالمندان | سرانه هر نفر در مراکز نگهداری سالمندان کفاف مخارج آن‌ها را نمی‌دهد  از سرگیری فعالیت و امکانات آموزشی صداوسیما برای ترویج عدالت آموزشی + ویدئو استاندار خراسان رضوی: شهرداری مناطق تاریخی در استان تشکیل می‌شود | پروژه پردیس تئاتر مشهد، روی میز بخش خصوصی دو تریلیون دلار، گردش مالی سالیانه گردشگری در دنیا | همه در حوزه گردشگری تکلیف دارند وزیر آموزش و پرورش: توزیع شیر در سال تحصیلی جاری در دستور کار است هدایت تحصیلی از ابتدایی تا پایان دوره متوسطه دوم ادامه خواهد داشت ایجاد فضای «مهر و گفت‌و‌گو» ویژه سالمندان در محلات مشهد کلید خورد استاندار خراسان رضوی: استان‌ها باید متناسب با سهم جمعیتی‌شان در تصمیم‌گیری‌ها سهم داشته باشند اپیدمی خاموش سالمندان | این جمله‌ها عزت‌ نفسشان را نابود می‌کند علائم کم‌شنوایی در سالمندان | یک‌سوم افراد بالای ۶۵ سال، کم‌شنوایی دارند با بازگشت مالباخته از سفر، پلیس مشهد ۲ متهم جوان را به زندان فرستاد | دوستان ناباب همدیگر را لو دادند! پیش‌بینی هواشناسی مشهد و خراسان رضوی امروز (چهارشنبه، ۹ مهر ۱۴۰۴) | تداوم روند کاهش دما تا اواسط هفته آینده  گزارش پرحاشیه درمورد تبعات قانون جوانی جمعیت | دادستانی تهران علیه یک رسانه اعلام جرم کرد ظرفیت بومی خراسان رضوی می‌تواند از فقر جلوگیری کند راهکار مدیریت آتش هورالعظیم و آلودگی شدید اهواز چیست؟
سرخط خبرها

زن، زمین، زندگی

  • کد خبر: ۱۸۷۸۸
  • ۰۵ اسفند ۱۳۹۸ - ۱۶:۴۲
زن، زمین، زندگی
نگاهی به جایگاه زن در باورهای کهن ایرانی
حسن احمدی‌فرد | زن، مظهر زندگی است. زایش که بستر تداوم حیات است، در وجود زن است که اتفاق می‌افتد و همین ویژگی بی‌مانند، به زن جلوه‌ای مینویی می‌دهد. هم از این رهگذر است که زن، یکی از کهن‌ترین عناصر در اساطیر ایران‌زمین است.

بسیار پیشتر از شکل‌گیری آیین‌ها و ادیان به معنای امروزین آن، پدران و مادران ما در فلات ایران، به «مام‌ایزد»‌ای معتقد بوده‌اند که برکت‌دهنده آب و زمین بوده است. اجداد کشاورز ما، در آیین‌های بسیار، از پیشگاه این مام‌ایزد بزرگ، طلب برکت و بهینه‌گی می‌کرده‌اند. بسیاری از آیین‌های کهن، از جمله آیین‌های باران‌خواهی و نیز جشن حیات دوباره زمین در بهار (که نوروز، نماینده آن است) ریشه در این روزگار دارد.

اساسا زمین و زنانگی در فرهنگ ایرانی، پیوندی ناگسستنی دارند. در باور‌های کهن ما مردم، زمین بستر زایش است. باران، دانه‌های پنهان در دل خاک را بارور می‌کند و بزودی در بهار، زندگی دوباره از دل زمین پیدا می‌شود؛ اتفاقی که در وجود زن هم رخ می‌دهد. تنها زن و زمین، قدرت زایایی دارند و از این منظر، در جایگاهی همانند قرار می‌گیرند؛ حتی دور نیست که این دو واژه، ریشه مشترک داشته باشند.

استاد بهرام بیضایی که آثارش عمدتا با نگاه به اساطیر ایران‌زمین خلق شده، در نمایشنامه «آرش کمانگیر» (و در دیگر آثار و فیلم‌هایش) به جایگاه مادرانه (و زنانه) زمین اشاره می‌کند؛ آن‌جا که آرش، در تنهایی بر بالای البرزکوه، شکوه‌هایش را واگویه می‌کند: «مادرم زمین! این تیر آرش است؛ که آرش مردی رمه‌دار بود و مهر به او دلی آتشین داده بود؛ و تا بود هرگز کمان نداشت و تیری رها نکرد...»

در فرهنگ ایرانی، آب هم که بر سطح زمین جاری است، هویتی زنانه دارند. در اساطیر کهن، آناهیتا، ایزدبانوی آب‌ها و نگهبان پاکی زمین است و البته هموست که زهدان زنان را برای زایش، پاکیزه نگاه می‌دارد. در این فرهنگ، زنان و دختران، محارم زمین شمرده می‌شوند. هنوز هم که هنوز است در روستاها، که جلوه‌هایی از میراث‌داری باور‌های کهن را می‌توان در آن‌ها دید، حضور بر لب چشمه و آب آوردن، وظیفه‌ای زنانه است. پری‌ها هم در باور عامه همیشه در کنار آب‌هاست که دیده می‌شوند. نیز بیشتر مکان‌های مقدسی که در کنار چشمه‌ها و رودخانه‌ها قرار دارند، نامی زنانه دارند. مزار «گل‌بی‌بی» در کنار دریاچه بزنگان، در میانه راه مشهد به سرخس، تنها یکی از آن‌هاست. مزار «پیر چک چک» در اردکان یزد هم چشمه‌ای کوهستانی است که به اعتقاد به‌دینان، دختر یزدگرد در فرار از دست دشمنان، در دل آن قرار گرفته است.

علاوه بر این‌ها داستان‌های فراوانی هم در فولکلور هست که در آن، گروهی از دختران که از دست دشمنان می‌گریخته‌اند، از کوه پناه خواسته‌اند و کوه به عنوان جزیی از زمین، برای همیشه آن‌ها را در خود گرفته است. از این رو، گرامیداشت زمین، گرامیداشت مقام مادری و زنانگی هم هست.

در فرهنگ کهن ایرانی، چهارمین امشاسپند، وظیفه نگاهبانی زمین را بر عهده دارد. سپندارمَذ (سِپَنته آرَمَیتَ) یا همان «اسفند» به معنی فروتنیِ پاکیزه، نگهبان زمین و پاکی آن است. اسفند، همچنین نام پنجمین روز ماه و دوازدهمین ماه سال هم هست.

پدران و مادران ما در روزگاران پیش از این، هرگاه که نام روز و نام ماه برابر می‌شده، آن را جشن می‌گرفته‌اند. مهرگان و تیرگان و بهمنگان (بهمنجنه) بخشی از همین جشن‌ها بوده‌اند. جشن‌های ایرانی، اما بیشتر از آن که اتفاقی در معنای امروزین آن باشند، سنتی آیینی بوده‌اند. واژه جشن نیز احتمالا از ریشه «یسن» به معنای پرستش، گرفته شده است. از همین منظر جشن‌های کهن ایرانی، زمانی برای انجام آیین‌های خداپرستی بوده است؛ آیین‌هایی که البته در آن‌ها، دور هم بودن و به شادی گذراندن، بسیار پسندیده است.

اسفندروز از اسفندماه (یعنی پنجم اسفند) هم یکی دیگر از جشن‌های کهن ایرانی است و به حرمت چهارمین امشاسپند، نگهبان پاکی زمین، روز گرامی‌داشت زنان و مادران نیز هست.

این روز البته در روزگار ما، بنا به تقویم کهن، برابر با ۲۹ بهمن‌ماه است. می‌دانیم که خیام، دانشمند و شاعر ایرانی تغییراتی در تقویم بوجود آورد و شش روز به ماه‌های نخستین سال افزود. به همین خاطر همه مناسبت‌های کهن نیمه دوم سال، پس از این تاریخ، با شش روز اختلاف در دو روز روایت می‌شوند. با این وجود بنظر می‌رسد بهتر است تغییر در تقویم را به عنوان اتفاقی قطعی بپذیریم و مناسب‌ها را بر مبنای همین تقویم فعلی، گرامی بداریم.

از این منظر، پنجم اسفند، روز پاس‌داری از زن، زمین و زندگی است.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
آخرین اخبار پربازدیدها چند رسانه ای عکس
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->